مهرماه در شرایطی به پایان رسید که 28 روز کیفیت هوای تهران قابل قبول بود اما با افزایش سرما و سکون نسبی هوا، آسمان‌ کلانشهرهایی مانند تهران بیشتر غبارآلود خواهد شد. در این میان خودروهای فرسوده و نیروگاه‌ها نقش مهمی در آلودگی هوا دارند این در حالیست‌که بر اساس قانون هوای پاک تردد خودروهای فرسوده در شهر ممنوع است اما هنوز به خوبی این قانون اجرایی نمی‌شود و به گفته رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اجرا نشدن قانون هوای پاک هم به وجود ایراداتی در این قانون و هم در نظر نگرفتن ظرفیت‌های کشور می‌تواند مرتبط باشد.

داریوش گل‌علیزاده درباره موانع پیش رو در اجرای قانون هوای پاک اظهار کرد: بخشی از مشکلاتی که عدم اجرایی شدن قانون هوای پاک یا ضعف در اجرای آن را به دنبال داشت مربوط به ایراداتی است که در تعیین تکالیف در این قانون وجود دارد و شاید بخشی نیز مربوط به منطبق نبودن این تکالیف و قانون با ظرفیت‌های کشور است اما تمام علت عدم تحقق آن همین عوامل نیست.

وی افزود: بسیاری از تکالیفی که در قانون هوای پاک درج شده است در قوانین دو دهه گذشته نیز وجود داشت، از جمله این قوانین می‌توان به قانون توسعه حمل و نقل عمومی در مدیریت سوخت اشاره کرد که در صورت اجرا بسیاری از مشکلات در قانون هوای پاک و انباشت تکالیف دیگر وجود نداشت.

به گفته رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی نیز از جمله این قوانین است که ناظر بر مبحث ناترازی انرژی است و در صورت اجرایی شدن آن دیگر ناترازی انرژی نداشتیم و کیفیت سوخت نیز بهتر می‌شد.

وی ادامه داد: مصوبات سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری طی سال 1394 که در 15 بند ابلاغ شد نیز اگر کاملا مبنای کار قرار می‌گرفت، در مباحث مختلف پیشگیری از آلودگی، تغییرات اقلیمی، اقتصاد کم کربن نیز پیشرفت مناسبی می‌توانستیم داشته باشیم اما متاسفانه در دستور کار قرار نگرفت و این انباشت تکالیف موجب شد تا ما با انبوهی از عقب‌ماندگی مواجه شویم.

گل‌علیزاده با اشاره به مصرف بی رویه سوخت در کشور ادامه دارد: ما با مسئله ناترازی انرژی مواجه هستیم چراکه تنها به دنبال تامین نیازها بوده‌ایم.

ایران رتبه اول مصرف سوخت فسیلی در دنیا

وی با اشاره به محدود بودن منابع همچون سوخت‌های فسیلی اظهار کرد: 94 درصد از انرژی کشور مبتنی بر مصرف سوخت‌های فسیلی است. ایران از نظر شدت مصرف سوخت‌های فسیلی در دنیا رتبه اول را دارد و این وضعیت بسیار نگران‌کننده است. با توجه به مصرف حجم زیادی سوخت فسیلی، در نیمه دوم سال که شرایط وارونگی دما و یا سکون دمایی رخ می‌دهد، کلانشهرها دچار آلودگی هوا می‌شوند.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: بارگذاری جمعیت و فعالیت بیش از ظرفیت تهویه هوا موجب می‌شود که کیفیت هوا در شرایط ناسالم قرار گیرد. در اینجا دیگه مسئله سلامتی مردم مطرح می شود اما تعطیلی نیز تنها و درست‌ترین راه نیست و اختلالاتی را در اموراجتماعی، کسب و کار، صنعت گردشگری و زیرساخت‌ها ایجاد می‌کند.

وی افزود: در نیمه اول سال شاهد خیزش گرد وغبار از کانون‌های داخلی و برون‌مرزی هستیم و در نیمه دوم سال نیز با آلودگی هوا مواجه می‌شویم. در این شرایط سیاستگذاری‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که از ظرفیت‌های موجود به‌خوبی استفاده کنیم. به‌طور مثال در بخش خصوص این اشتیاق را ایجاد کنیم که در حوزه حمل و نقل عمومی پاک و ایجاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر همچنین استفاده از خودروهای برقی سرمایه‌گذاری کند.

به گفته گلعلیزاده طی دو سال اخیر برنامه‌های بسیار مناسبی به منظور نوسازی ناوگان حمل و نقل انجام شده است که سهم بسیار زیاد و مهمی در کیفیت هوا دارد. درباره این موضوع نیز وزارت کشور از طریق شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و منابع موجود سعی کرده تا در راستای توسعه حمل و نقل عمومی انجام دهد که این امر نتیجه‌بخش باشد.

لزوم توسعه حمل و نقل و نوسازی ناوگان فرسوده

وی افزود: نکته مهم این است که توسعه همراه با نوسازی باشد. بخشی از ناوگان حمل ونقل که فرسوده هستند باید از رده خارج شوند چرا که از نظر مصرف انرژی و انتشار آلاینده‌ها در وضعیت مناسبی قرار ندارند.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: توسعه حمل و نقل عمومی جزو مواد 9 و 10 قانون هوای پاک و مورد بسیار مهم و اثربخشی در کاهش آلودگی هوا است. خوشبختانه در این زمینه برنامه‌ریزی‌های مناسبی شده است اما اگر عملکرد ضعیفی همچون گذشته داشته‌ باشیم بازهم شاهد افزایش خودروهای شخصی تک‌سرنشین و مصرف سوخت خواهیم بود.

وی افزود: میانگین مصرف سوخت 116 میلیون لیتر در شش ماه اول سال است این درحالیست که در برخی روزها به بیش از این میانگین رسیده است. از جمله این روزها می‌توان به 5 مرداد سال جاری اشاره کرد که مصرف سوخت به 142 میلیون لیتر رسید و در ایام عید نیز میانگین مصرف سوخت 140 میلیون لیتر بود. این میزان مصرف سوخت درحالیست که در قانون توسعه حمل و نقل عمومی در سال 86 سرانه مصرف سوخت 1.1 لیتر بود و مقرر شد که این میزان طی پنچ سال پس از آن به 0.7 برسد اما الان میزان آن بالای 1.3 لیتر است و این به این معناست که سیاستگذاری‌ها تنها در جهت تامین نیازها بوده و در راستای کاهش مصرف سوخت سیاستگذاری نکرده‌ایم.

گلعلیزاده ادامه داد: توسعه حمل و تقل عمومی می‌تواند بر کاهش مصرف سوخت تاثیر مثبتی داشته باشد چراکه اگر وسایل حمل و نقل عمومی در مسیر و نزدیکی محل سکونت و کار افراد باشد همچنین ظرفیت مناسبی داشته باشند مردم می‌توانند آسایش بیشتری داشته باشند.

ناترازی انرژی در نیمه دوم سال

وی تاکید کرد: موضوع مهم دیگر توزیع سوخت استاندارد به‌ویژه در نیروگاه‌ها و صنایع است. این مسئله در نیمه دوم سال که با ناترازی انرژی و گاز مواجهیم می‌تواند بسیار کمک کند. از سوی دیگر  راندمان نیروگاه‌ها بسیار پایین آمده که در این جهت وزارت نیرو نیز اقداماتی برای افزایش راندمان انجام داده است که امیدواریم نتیجه‌بخش باشد.

به گفته رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ما باید با توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر وابستگی خود به نیروگاه‌های سوخت فسیلی را کاهش دهیم. 94 درصد از تولید برق کشور با استفاده از سوخت‌های فسیلی انجام می‌شود. این سوخت گاز، مازوت، بنزین و گازوئیل می‌تواند آسیب‌هایی را به همراه داشته باشد بنابراین ما باید نیروگاه‌های تجدیدپذیر را توسعه دهیم.

وی ادامه داد: طبق ماده 19 قانون هوای پاک وزارت نیرو مکلف است نسبت به توسعه، تولید و عرضه انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک به‌نحوی اقدام کند که حداقل 30 درصد افزایش سالانه ظرفیت مورد نیاز برق کشور از انرژی‌های تجدید پذیر تأمین شود. خوشبختانه در حال حاضر برنامه ای تدوین شده است که تا سال 1404 حدود 10 هزار مگاوات بر ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر اضافه کنند.

گل‌علیزاده افزود: در حال حاضر حداکثر ظرفیت، یک درصد از کل تولید انرژی کشور بر اساس انرژی‌های تجدیدپذیر است و این میزان با توجه به ظرفیت‌های کشور بسیار پایین است.
ایران رتبه اول بهره‌مند از انرژی‌های پاک

وی ادامه داد: ایران از نظر انرژی‌های خورشیدی، زمین‌گرمایی و باد در میان کشورها رتبه اول را دارد و باید از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم تا آلودگی هوا کاهش یابد و به امنیت سبد انرژی نیز برسیم، یعنی از تمام مولفه‌های تامین انرژی مانند سوخت‌های فسیلی، هسته‌ای، حرارتی و برقی باید استفاده کنیم که امنیت سبد انرژی در کشور تامین شود. این مسئله نیز در دستورکار قرار گرفته است و امیدواریم که با استفاده از ظرفیت‌های کشور و شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانیم در زمینه دسترسی به فناوری‌های نوین گام‌های مناسبی برداریم.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بسیاری از صنایع قدیمی‌ و فرسوده‌ هستند بنابراین به نوسازی نیاز دارند که هم به مصرف انرژی و هم به مسئله بهره‌وری بالاتر کمک کند.

وی ادامه داد: مسئله مهم دیگر از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است. 6.5 میلیون دستگاه خودروی فرسوده از 25 میلیون دستگاه خودرویی که در کشور شماره‌گذاری شده و از 12.5 تا 13.5 میلیون دستگاه موتورسیکلت شماره‌گذاری شده در کشور حدود 90 درصدشان فرسوده هستند که بخشی از آن‌ها در سطح شهر تردد می‌کنند. این مسئله موجب افزایش انتشار آلاینده‌ها، افزایش میزان مصرف سوخت همچنین کاهش ایمنی می‌شود.

به گفته رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست خوشبختانه ظرفیت خوبی در قانون ساماندهی صنعت خودرو شکل گرفته است که بر اساس آن بتوانیم تسهیلات خودرو بدهیم تا روند از رده خارج کردن خودروهای فرسوده تسریع شود. طی سه سال اخیر حدود 40 هزار خودرو اسقاط شده و سال گذشته حدود یک میلیون و 400 هزار خودرو شماره‌گذاری شد. ورود بی‌رویه خودرو به چرخه حمل و نقل بدون از رده خارج کردن خودروهای فرسوده میزان تقاضا برای مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.

وی افزود: در لایحه برنامه هفتم که در کمیسیون تلفیق مجلس به تصویب رسیده است، سالانه 500 هزار دستگاه خودروی فرسوده اسقاط شود که امیدواریم تا پایان برنامه پنج ساله این هدف به‌خوبی محقق شود. باید اینگونه برنامه‌ریزی شود که تولیدات با اسقاط در یک راستا باشد و در نوسازی و ارائه تسهیلات کمک شود تا مالکان و دارندگان خودروهای فرسوده به سمت نوسازی حرکت کنند.

گل‌علیزاده در پایان تصریح کرد: بر اساس ماده 8 قانون هوای پاک و ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو، تردد خودروهایی که در سن فرسودگی هستند در داخل شهر ممنوع است. در ابتدا باید زیرساخت‌ها و تسهیلات را فراهم کنیم و پس از آن نیز پلیس ورود پیدا کند که دیگر خودرویی که به سن فرسودگی رسیده درکلانشهرها تردد نکند.