انوکساپارین سدیم یک داروی ضد انعقاد خون است که با مهار پلاکت‌ها عمل می‌کند. پلاکت‌ها سلول‌هایی هستند که به لخته شدن خون کمک می‌کنند و این دارو با مهار پلاکت‌ها از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کند. این دارو در موارد مختلفی از مجله جلوگیری از لخته شدن خون در افراد با بیماری‌های قلبی، درمان لخته شدن خون در عروق پاها، جلوگیری از لخته شدن خون پس از جراحی و… توسط پزشک تجویز می‌شود. در ادامه به بررسی مکانیسم عمل، اشکال دارویی، موارد مصرف، طریقه مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی Enoxaparin sodium خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی انوکساپارین سدیم
- ویال چند دوز: 100 میلی گرم در میلی لیتر (ویال 3 میلی لیتر)
- سرنگ از پیش پر شده: 30 میلی گرم / 0.3 میلی لیتر، 40 میلی گرم / 0.4 میلی لیتر، 60 میلی گرم / 0.6 میلی لیتر، 80 میلی گرم / 0.8 میلی لیتر، 100 میلی گرم در میلی لیتر، 120 میلی گرم / 0.8 میلی لیتر و 150 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف داروی انوکساپارین سدیم
انوکساپارین برای پیشگیری و درمان لخته‌های مضر خون استفاده می‌شود که به کاهش خطر سکته مغزی یا حمله قلبی کمک می‌کند. این دارو با کاهش فعالیت پروتئین‌های لخته کننده در خون، به حفظ جریان خون شما کمک می‌کند. انوکساپارین یک ضد انعقاد است که به عنوان “رقیق‌کننده خون” نیز شناخته می‌شود. شرایطی که خطر ایجاد لخته خون را افزایش می‌دهد شامل انواع خاصی از جراحی‌ها (مانند تعویض زانو، لگن، شکم)، دوره‌های طولانی بی‌حرکتی، انواع خاصی از حمله قلبی و نوع خاصی از قفسه سینه است. همچنین برای برخی از شرایط پزشکی، انوکساپارین ممکن است در ترکیب با سایر “رقیق‌کننده‌های خون” استفاده شود.
موارد مصرف انوکساپارین سدیم در بزرگسالان
- ترومبوز ورید عمقی (پیشگیری)
- ترومبوز ورید عمقی (درمان)
- آنژین ناپایدار و MI غیر Q-Wave
- سندرم‌های حاد کرونری
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Enoxaparin sodium
LMWH; آنتی ترومبوتیک که با افزایش سرعت مهار پروتئازهای لخته کننده که توسط آنتی ترومبین III فعال می‌شوند، فاکتور Xa را مهار می‌کند. جذب این دارو با فراهمی زیستی 92% در مدت زمان 12 ساعت (40 میلی گرم) می‌باشد. انوکساپارین سدیم متابولیزه شده توسط کبد از طریق سولفات‌زدایی یا دپلیمریزاسیون به گونه‌های با وزن مولکولی پایین‌تر است. همچنین حذف در نیمه عمر 4.5 ساعت (تک دوز بر اساس فعالیت) و دفع از طریق ادرار صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی Enoxaparin sodium
داروی انوکساپارین سدیم را طبق دستور پزشک به صورت تزریق زیر پوستی، معمولاً یک یا دو بار در روز در ناحیه شکم (حداقل 2 اینچ از ناف شما) تزریق کنید. دوز و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی، پاسخ به درمان و البته سن و وزن بیمار است. قبل از تزریق هر دوز، محل تزریق را با الکل تمیز کنید. همچنین هر بار محل تزریق را تغییر دهید تا آسیب زیر پوست کاهش یابد. برای به حداقل رساندن کبودی، محل تزریق را پس از تزریق مالش ندهید. در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی با پزشک خود مشورت کنید.
زمان مصرف انوکساپارین سدیم
- این دارو برای ترومبوز ورید عمقی (پیشگیری) در بیمارانی که در معرض خطر تحت عمل جراحی شکم یا جراحی تعویض مفصل ران یا زانو قرار می‌گیرند و همچنین بیمارانی که در طول بیماری حاد محدودیت حرکتی دارند، استفاده می‌شود. دوز مصرفی برای جراحی شکم 40 میلی گرم روزانه به صورت تزریق زیر پوستی (جلدی) و برای جراحی تعویض مفصل زانو یا مفصل ران 30 میلی گرم هر 12 ساعت می‌باشد. شروع درمان 12-24 ساعت پس از عمل؛ به مدت 10 روز یا تا 35 روز بعد از عمل است.
- رومبوز ورید عمقی (درمان) 1 میلی گرم بر کیلوگرم هر 12 ساعت به صورت تزریق زیر پوستی تجویز می‌شود. دوز مصرفی برای درمان سرپایی (بدون بستری) 1 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق زیر پوستی هر 12 ساعت استفاده می‌شود.
- این دارو برای پیشگیری از عوارض ایسکمیک آنژین ناپایدار و انفارکتوس میوکارد بدون موج Q در صورت تجویز همزمان با آسپرین استفاده می‌شود. دوز مصرفی 1 میلی گرم بر کیلوگرم هر 12 ساعت می‌باشد.
- دوز مصرفی سندرم‌های حاد کرونری در انفارکتوس میوکارد بدون افزایش (NSTEMI)، 1 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق زیر پوستی هر 12 ساعت و انفارکتوس میوکارد با افزایش ((STEMI همه بیماران باید به محض اینکه مشخص شد دارای STEMI هستند، 75-325 میلی گرم به صورت خوراکی آسپرین مصرف کنند.
- دوز بارگیری برای افراد کمتر از 75 سال 30 میلی گرم بولوس وریدی یک بار به اضافه 1 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق زیر پوستی و دوز نگهداری 1 میلی گرم بر کیلوگرم در 12 ساعت می‌باشد. همچنین برای افراد بالای 75 سال (بدون بولوس IV) 0.75 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق زیر پوستی در 12 ساعت استفاده کرده و برای 2 دوز اول از 75 میلی گرم بر دوز تجاوز نکنید.
- توجه داشته باید که برای زنان با وزن کمتر از 45 کیلوگرم و مردان کمتر از 57 کیلوگرم افزایش مواجهه با دوزهای پیشگیرانه (بدون تنظیم وزن) مشاهده شده است. نشانه‌ها و علائم خونریزی را به دقت بررسی کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی انوکساپارین سدیم، اگر به آن یا هپارین حساسیت دارید، از مصرف دارو خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعال باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. با پزشک در رابطه با سوابق پزشکی خود از جمله دریچه قلب مصنوعی، بیماری کلیوی، بیماری کبد، خونریزی و مشکلات خونی (مانند تعداد کم پلاکت‌ها)، کم بودن شمارش پلاکت‌ها پس از درمان قبلی هپارین، سکته مغزی، فشار خون بالا، برخی مشکلات چشمی (مانند رتینوپاتی دیابتی)، برخی مشکلات معده و روده (مانند زخم‌های فعال یا اخیر)، عمل یا سوراخ شدن اخیر ستون فقرات، مشکلات ستون فقرات و… مشورت کنید.
- خونریزی اپیدورال یا ستون فقرات و هماتوم‌های متعاقب آن با استفاده از انوکساپارین و بی‌حسی یا بی‌دردی اپیدورال یا نخاعی و عمل‌های پونکسیون نخاعی گزارش شده است که منجر به فلج طولانی‌مدت یا دائمی می‌شود.
- در بیماران مبتلا به دیاتز خونریزی دهنده، فشار خون کنترل نشده شریانی یا سابقه زخم گوارشی اخیر، رتینوپاتی دیابتی، اختلال عملکرد کلیه و خونریزی با احتیاط مصرف شود.
- برای به حداقل رساندن خطر خونریزی پس از PCI، به هموستاز در محل سوراخ بعد از PCI دست یابید. در صورت استفاده از دستگاه بسته، غلاف را می‌توان بلافاصله برداشت. در صورت استفاده از فشرده‌سازی دستی، غلاف را 6 ساعت پس از آخرین دوز IV/SC انوکساپارین بردارید. دوزهای اضافی تا 6-8 ساعت پس از برداشتن غلاف توصیه نمی‌شود. علائم خونریزی و تشکیل هماتوم را مشاهده کنید.
- مانیتور هیپرکالمی (احتمالاً از سرکوب آلدوسترون)؛ عمدتاً یک نگرانی در میان بیماران با عوامل خطر از جمله اختلال عملکرد کلیه، مصرف همزمان دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم یا مکمل‌های پتاسیم است.
- ترومبوسیتوپنی و ترومبوز ناشی از انوکساپارین گزارش شده است. در بیمارانی که سابقه ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT) دارند، بسیار احتیاط کنید یا از آن اجتناب کنید، به خصوص اگر در عرض 100 روز از دوره HIT تجویز شود. تعداد پلاکت‌ها را به دقت کنترل کنید، اگر پلاکت‌ها کمتر از 100000/mm³ باشند یا ترومبوز ایجاد شود، درمان را قطع و درمان جایگزین را در نظر بگیرید.
- استفاده از درمان برای ترومبوپروفیلاکسی در زنان باردار با دریچه‌های مصنوعی مکانیکی قلب ممکن است منجر به ترومبوز دریچه شود.
- ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین همراه با ترومبوز (HITTS) ممکن است منجر به انفارکتوس اندام، ایسکمی اندام یا مرگ شود. ترومبوسیتوپنی را با هر درجه‌ای از نزدیک کنترل کنید.
موارد منع مصرف انوکساپارین سدیم
- خونریزی عمده فعال، ترومبوسیتوپنی همراه با آنتی‌بادی ضد پلاکتی در حضور انوکساپارین یا هپارین
- سابقه ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT) در 100 روز گذشته یا در حضور آنتی‌بادی‌های در گردش
- حساسیت مفرط به انوکساپارین ، هپارین، بنزیل الکل (فقط فرمولاسیون چند دوز) یا سایر مواد تشکیل دهنده
موارد هشدار جعبه سیاه انوکساپارین سدیم
- هماتوم‌های اپیدورال یا نخاعی ممکن است در بیماران ضد انعقاد با هپارین با وزن مولکولی کم (LMWH) یا هپارینوئیدها که بی‌حسی عصبی (اپیدورال و نخاعی) یا سوراخ نخاعی دریافت می‌کنند، رخ دهد.
- این هماتوم‌ها در برخی موارد منجر به فلج طولانی مدت یا دائمی می‌شوند، بیماران باید به طور مکرر از نظر علائم و نشانه‌های اختلال عصبی (مانند گزگز، بی‌حسی، ضعف عضلانی) تحت نظر باشند.
- در صورت مشاهده اختلال عصبی، درمان فوری ضروری است. پزشکان باید مزایا در مقابل خطر را قبل از مداخله عصبی در بیمارانی که دارای ضد انعقاد هستند یا برای ترومبوپروفیلاکسی ضد انعقاد هستند، در نظر بگیرند.
زمان بندی مناسب دوز انوکساپارین در رابطه با قرار دادن یا برداشتن کاتتر
- زمان بهینه بین تجویز انوکساپارین و پروسیجرهای نوراکسیال مشخص نیست. قرار دادن یا برداشتن کاتتر نخاعی باید حداقل 12 ساعت پس از تجویز دوزهای پیشگیرانه به تعویق بیفتد (مثلاً دوزهای مورد استفاده برای پیشگیری از DVT).
- تأخیرهای طولانی‌تر (24 ساعت) برای بیمارانی که دوزهای درمانی بالاتری دریافت می‌کنند، مناسب است (مثلاً انوکساپارین 1 میلی‌گرم بر کیلوگرم دو بار در روز یا 5/1 میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز).
- دوز بعد از عمل انوکساپارین معمولاً نباید زودتر از 4 ساعت پس از برداشتن کاتتر داده شود. در همه موارد، ارزیابی سود و زیان باید هم خطر ترومبوز و هم خطر خونریزی را در زمینه عمل و عوامل خطر بیمار در نظر بگیرید.
عوارض جانبی داروی انوکساپارین سدیم (Enoxaparin sodium)
کم خونی، خونریزی، نارسایی قلبی، درد و تورم در محل تزریق، حالت تهوع و… برخی از عوارض جانبی انوکساپارین سدیم می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این دارو در صورتی که تأثیر آن بر پروتئین‌های لخته کننده خون شما بیش از حد باشد می‌تواند باعث خونریزی شود. در صورت مشاهده علائم جدی خونریزی از جمله درد، تورم و ناراحتی غیرمعمول، خونریزی غیرمعمول یا طولانی، کبودی غیرمعمول یا آسان، ادرار تیره، مدفوع سیاه، سردرد شدید، گیجی، تغییرات بینایی، سرگیجه غیرمعمول و… به پزشک مراجعه کنید.
- خونریزی
- افزایش آمینوترانسفرازهای سرم
- تب
- واکنش‌های سایت محلی
- ترومبوسیتوپنی
- حالت تهوع
- کم خونی
- اکیموز
- فیبریلاسیون دهلیزی
- نارسایی قلبی
- ادم ریوی
- ذات الریه
تداخل دارویی انوکساپارین سدیم
- تداخلات رده X (پرهیز): آپیکسابان، دابیگاتران اتکسیلات، ادوکسابان، همین، میفپریستون، اوماستاکسین، ریواروکسابان، اوروکیناز، ووراپاکسار
- افزایش اثرات داروها توسط انوکساپارین : ایبریتومومب تیوگزتان، نینتدانیب، اوبینوتوزومب، اوماستاکسین، پالیفرمین، نمک‌های پتاسیم، دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم، ریواروکسابان، آنتاگونیست‌های ویتامین کا، آلیسکایرن، مسدودکننده های گیرنده آنژیوتانسین II، مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، کلاژناز (سیستمیک)، دفراسیروکس، دئوکسی کولیک اسید
- افزایش اثرات انوکساپارین توسط داروها: ادوکسابان، امولسیون چرب (بر پایه روغن ماهی)، همین، گیاهان (با خاصیت ضد انعقاد/ ضد پلاکت)، ایبروتینیب، اینوترسن، لیماپروست، مزوگلیکان، میفپریستون، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، اسید چرب امگا-3، پنتوسان پلی سولفات سدیم، پنتوکسی فیلین، آنالوگ‌های پروستاسیکلین، آمینوسالیسیلیک اسید، آکالابروتینیب، داروهای با خصلت ضد پلاکتی، آلمتوزومب، آنتی‌ترومبین، آپیکسابان، برومپریدول، کپلاسیزومب، دابیگاتران اتگزیلات
مصرف انوکساپارین سدیم (Enoxaparin sodium) در دوران بارداری و شیردهی
داده‌های انسانی از یک مطالعه کوهورت گذشته نگر نشان می‌دهد که انوکساپارین خطر ناهنجاری‌های رشدی عمده را افزایش نمی‌دهد. بارداری به تنهایی باعث افزایش خطر ترومبوآمبولی می‌شود که برای زنان مبتلا به بیماری ترومبوآمبولی و برخی شرایط بارداری پرخطر بیشتر است. زنان باردار مبتلا به بیماری ترومبوآمبولیک، از جمله آن‌هایی که دریچه‌های مکانیکی مصنوعی قلب دارند و آن‌هایی که ترومبوفیلی ارثی یا اکتسابی دارند، بدون در نظر گرفتن نوع ضد انعقاد مصرف‌شده، در معرض خطر سایر عوارض مادری و از دست دادن جنین هستند.
تمام بیمارانی که داروهای ضد انعقاد دریافت می‌کنند از جمله زنان باردار، در معرض خطر خونریزی هستند. زنان باردار دریافت کننده دارو باید برای شواهد خونریزی یا ضد انعقاد بیش از حد به دقت تحت نظر باشند. خونریزی می‌تواند در هر نقطه‌ای رخ دهد و منجر به مرگ مادر یا جنین شود. در صورت انجام درمان در دوران بارداری، زنان باردار باید از خطرات احتمالی برای جنین و مادر آگاه شوند.
تاثیر انوکساپارین سدیم در شیردهی
هیچ مطالعه یا منبع خاصی در رابطه با تاثیرات این دارو بر روی شیر انسان در دسترس نیست. در موش‌های شیرده، عبور انوکساپارین یا متابولیت‌ها در شیر بسیار محدود است. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک شیرده ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی Enoxaparin sodium
داروی انوکساپارین سدیم باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. ویال‌های چند دوز را بیش از 28 روز پس از اولین استفاده نگهداری نکنید. این دارو را زمانی که تاریخ مصرف آن تمام شده یا دیگر مورد نیاز نیست، به درستی دور بریزید.
کلام آخر در مورد داروی انوکساپارین سدیم
همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، انوکساپارین سدیم یک داروی ضد انعقاد خون است که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود. این دارو در درمان یا پیشگیری از طیف وسیعی از شرایط پزشکی استفاده می‌شود. انوکساپارین سدیم یک داروی موثر است، اما مانند سایر داروها می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، به همین دلیل مهم است که قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید تا خطرات و مزایای آن را در مورد شرایط خود در نظر بگیرید.
منبع سایت: Medscape
source