به گزارش صدای بورس، بازار سرمایه که درسال‌های اخیر، با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود و حجم معاملاتش تعریف چندانی نداشت، در یک سال گذشته روند پرتلاطمی را پشت سر گذاشت، روندی که هر چند با سبزپوشی تابلویش آغاز شد و شاخص کل بعد از مدت‌ها رکورد ۲ میلیون واحدی را شکست اما در نیمه راه با نوسانات زیادی همراه و بازارش کساد شد و آنطور که باید و شاید نتوانست بازدهی قابل قبولی کسب کند. در این میان، اما وضع صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی کمی بهتر بود به طوری که برخی از آنها توانستند بازدهی بالاتری را نسبت به شاخص کل بورس به ثبت برسانند. این درحالی است که بر اساس داده‌های سامانۀ «رسام»، میانگین بازدهی شاخص بورس در یک سال منتهی به پایان بهمن ۱۴۰۲، تنها ۳۴ درصد بوده است در حالی که بازدهی صندوق‌های سهامی معادل ۷/۴۰ درصد بوده است. در این میان، نرخ تورم نیز بر اساس نرخ اعلامی مرکز آمار ایران، در این بازه زمانی، ۴۳.۶ درصد بوده است. این آمارها نشان می‌دهد که بازار سرمایه در این مدت حتی نتوانسته از تورم پیشی بگیرد و روزهای سبز معاملاتش را تداوم بخشد در مقابل اما برخی از صندوق‌های سهامی عملکرد قابل قبولی را به ثبت رساندند.
صندوق‌های پر بازده
بر اساس داده‌های سامانۀ «رسام»، از میان صندوق‌های سهامی، ۱۰ صندوق، جزو پربازده‌ترین صندوق‌ها بوده است. بر پایه این گزارش، از میان این صندوق‌ها، تنها یک صندوق به نام «ثروت هامرز» بازدهی بالای ۱۰۰ درصد و باقی صندوق بازدهی ۵۰ تا ۶۰ درصدی داشته‌اند. بر اساس گزارش سامانه رسام، بازدهی صندوق‌های «مشترک دماسنج» و «اوج دماوند» به ترتیب ۶۵ و ۶۳ درصد بوده است که بعد از صندوق «ثروت هامرز»، در رده پربازده‌ترین‌های سهامی جای گرفته است. ۷ صندوق دیگر اما بازدهی ۵۲ تا ۵۸ درصدی داشته‌اند که در این میان، صندوق «ترمه ایساتیس پویا» بازدهی ۵۸ درصد و صندوق‌های «ثروت افزون ثمین» و «مشترک نوید انصار» بازدهی ۵۷ و ۵۵ درصدی را کسب کردند. همچنین، بازدهی هر کدام از صندوق‌های «آسمان آرمانی سهام» و «واسطه‌گری مالی یکم» ۵۴ درصد و بازدهی صندوق‌های «سهام ویستا» و «مشترک ذوب‌آهن نو ویرا» نیز ۵۲ درصد بوده است.
صندوق‌های کم جان
در عین حال، اما ۱۰ صندوق سهامی بازدهی کمتری داشته‌اند. آمارهای سامانه رسام حاکی از آن است که بازدهی این صندوق‌ها بین ۱۶ تا ۲۸ درصد بوده است. بر این اساس، بازدهی دو صندوق «راهبرد ممتاز ابن سینا» و «پاداش سرمایه پارس» کمتر از ۲۰ درصد وبازدهی ۸ صندوق «اندیشه خبرگان سهام»، «شاخصی بازار آشنا»، «مشترک ارزش کاوان آینده»، «فراز داریک»، «مشترک نوین پایدار»، «ثروت هیوا»، «مشترک میعاد ایرانیان» و «برلیان» بین ۲۱ تا ۲۸ درصد بوده است.
رفتار متفاوت صندوق‌های سرمایه‌گذاری
سجاد یزدانی، کارشناس سامانه رسام درباره عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی و شاخص بورس اینگونه توضیح داد: در سالی که گذشت، بازار سهام روندی پرتلاطم را سپری کرد؛ با آغاز سال ۱۴۰۲ و به دنبال جهش قیمتی دلار و سایر بازارهای موازی، شاهد رونق مجدد معاملات پس از حدود سه سال بودیم.
وی افزود: شاخص کل پس از مدت‌ها سقف تاریخی خود را شکست و برای نخستین بار از مرز ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد نیز فراتر رفت. این تب‌وتاب به سرعت و از نیمۀ اردیبهشت‌ماه، هم‌زمان با افت قیمت دلار و فروکش کردن انتظارات تورمی، متوقف شد و شاخص کل، اصلاح نسبتاً عمیقی را تا حدود یک میلیون و ۹۳۰ هزار واحد تجربه کرد و از آن تاریخ به امروز روندی نسبتاً فرسایشی، خسته‌کننده و رفت و برگشتی داشته است. به بیانی دیگر، برآیند بازدهی شاخص کل در دوازده ماه منتهی به انتهای بهمن‌ماه ۱۴۰۲، معادل ۳۴ درصد بوده است.
وی با تاکید بر این که صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی به عنوان اصلی‌ترین ابزار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه، در همین شرایط یک‌سال اخیر بازار سهام، رفتار متفاوتی داشته‌اند، اضافه کرد: بر اساس داده‌های سامانۀ «رسام»، میانگین سادۀ بازده تمام صندوق‌های سهامی، اعم از قابل معامله و مبتنی بر صدور و ابطال) در ۱۲ ماه اخیر، معادل ۷/۴۰ درصد و به میزان قابل توجهی بالاتر از بازدهی شاخص کل در همین بازه بوده است. همچنین بر اساس بانک داده‌های «سیگنال»، میانگین وزنی بازده تمام صندوق‌های سهامی (اعم از قابل معامله و مبتنی بر صدور و ابطال) بر حسب میزان خالص ارزش دارایی‌ها، در بازۀ مذکور معادل ۲/۴۳ درصد بوده است.
یزدانی، با اشاره به این که رویکردهای متنوع در مدیریت منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، نتایج بسیار متفاوتی را در صندوق‌ها رقم زده، بیان کرد: در همین شرایط برخی از صندوق‌ها عملکردی خیره‌کننده داشتند و بازدهی‌های بسیار خوبی محقق کردند و در مقابل نیز برآیند عملکرد برخی صندوق‌ها از بازدهی شاخص کل نیز کمتر بوده است.
صندوق‌هایی برای پوشش تورم
وی دربخش دیگری از صحبت‌هایش، مقایسه‌ای هم به نرخ تورم و بازدهی صندوق‌ها و شاخص کل بورس کرد و تصریح کرد: بر اساس آخرین گزارش رسمی مرکز آمار ایران در ماه گذشته، اقتصاد ایران نرخ تورمی ۶/۴۳ درصدی را در ۱۲ ماه منتهی به دی‌ماه ۱۴۰۲ تجربه کرده و مقایسۀ این عدد با میانگین بازدهی صندوق‌های سهامی و بازدهی شاخص کل نشانگر آن است که بازار سرمایه در یک‌سال اخیر حتی به میزان نرخ تورم هم رشد نداشته و میانگین بازدهی صندوق‌های سهامی نیز به لطف مدیریت حرفه‌ای‌تر سرمایه، صرفاً تورم را پوشش داده‌اند و به جز تعدادی از صندوق‌ها، سایر صندوق‌ها بازدهی واقعی خاصی عاید سرمایه‌گذاران نکرده‌اند.
چند نکته در باب صندوق‌های سهامی
صندوق سهامی یکی از انواع صندوق سرمایه‌گذاری است که بخش قابل توجهی از سبد دارایی‌های آن را سهام شرکت‌های سهامی عام دارای مجوز فعالیت در بورس تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، نوسانات به‌وجودآمده در بازار سرمایه باعث افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها می‌شود.
صندوق سهامی بخش عمده دارایی‌های خود را در سهام و حق تقدم سهام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کرده و مابقی سرمایه خود را نیز در اوراق با درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر دارایی‌های با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری می‌کند.
این صندوق‌ها همانند دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مزایا و معایبی دارند که از جمله مزیت‌های آن می‌توان به کم ریسک بودن در مقایسه با سرمایه‌گذاری مستقیم، سودده بودن در بلند مدت، شفافیت ونظارت، نقدشوندگی بالا، امکان سرمایه گذاری با سرمایه اندک، حفظ ارزش سرمایه درمقابل تورم و کاهش ریسک به دلیل استفاده از دانش افراد متخصص اشاره کرد.
در مقابل، افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در کوتاه مدت از جمله معایب این صندوق‌هاست. در واقع این صندوق‌ها برای افرادی که دید کوتاه مدتی دارند مناسب نیست، چرا که بخش عمده دارایی این صندوق‌ها وابسته به نوسانات بازار سرمایه است. علاوه بر این، این صندوق‌ها در بازه زمانی طولانی مدت با صرف دانش کافی، به سوددهی مناسبی دست پیدا می‌کنند. همچنین، افرادی که تمایل به دریافت بازدهی بالاتر نسبت به بانک‌ها را دارند، می‌توانند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
بررسی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی در یک سال گذشته نشان می‌دهد که بازدهی این صندوق‌ها بیش از بازار سهام بوده است. بنابراین، می‌توان گفت سرمایه‌گذارانی که این صندوق‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اند، نسبت به افرادی که به طور مستقیم اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اند، به مراتب سود بیشتری را نصیب خود کرده‌اند.
- سیمین فهیمی – خبرنگار
- شماره ۵۳۳ هفته نامه اطلاعات بورس