به گزارش صدای بورس، از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا اکنون اتفاقات بسیاری بر بازار سرمایه کشور سایه افکنده است. در حالی که در فروردین ماه سال گذشته شاهد رشد چشم گیر بازار سهام بوده و ورود نزدیک به ۹ همت نقدینگی را به بورس شاهد بودیم، با اتفاقاتی که از نیمه اردیبهشت‌ماه افتاد عملا بازار وارد فاز نزولی شد.

افزایش نرخ خوراک در اردیبهشت‌ماه و به ویژه رانت اطلاعاتی اولین ضربه را به بورس در سال گذشته وارد کرد. پس از این اتفاق و در ماه‌های بعد نیز شاهد اتفاقات دیگری بودیم. در تیرماه اعلام نرخ گاز ۷ هزار تومانی برای پتروشیمی‌ها و ۴ هزار تومانی برای سوخت آن‌ها شرایط کمی تغییر کرد اما تاثیر خاصی نداشت و همچنان شاهد ریزش شاخص و خروج پول بودیم. همچنین جنگ غزه و رژیم صهیونیستی نیز از دیگر عوامل تشنج‌زا در منطقه بود که بر اقتصاد و بازار سهام تاثیر گذاشت. اخبار مربوط به تجدید ارزیابی شاید یکی از مثبت ترین اخبار موثر بر بازار بود اما در انتهای سال با اعلام انتشار اوراق ۳۰ درصدی از طرف بانک مرکزی تیر دیگری بر پیکره بورس ایران وارد شد و بحران بزرگی برای بازار سرمایه کشور به وجود آمد مجموعه این عوامل بازار سرمایه را در شرایطی بحرانی نگه داشت طوری که در سال گذشته تنها ۳ ماه ورود پول به بازار سرمایه داشتیم. فروردین ماه سال ۱۴۰۳ بازار شرایط نسبتا نرمالی داشت اما با اتفاقات سیاسی منطقه انفجار کنسولگری ایران در سوریه به وسیله موشک‌های اسرائیلی شرایط بازار باز هم ملتهب شد پس از آن نیز انتظار می‌رفت ایران جهت انتقام اقدامی انجام دهد که اخبار مربوط به آن و اعلام مقامات رسمی جمهوری اسلامی در رابطه با انتقام از رژیم صهیونیستی نگرانی ها را جهت شعله ور شدن آتش جنگ در منطقه تشدید کرد و شاهد شرایط بحرانی و ریزش و خروج پول در بازار سرمایه بودیم تا در نهایت در بامداد ۲۶ فروردین ماه جمهوری اسلامی با موشک‌های بالستیک، کروز و پهپاد، سرزمینهای اشغالی را هدف حمله قرار داد. سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در جلسه‌ای که پیش از گشایش بورس تشکیل شد، دامنه نوسان را مثبت و منفی یک تعیین کرد و این مصوبه تا امروز اجرایی است. به این ترتیب بازار سرمایه روز ۲۵ فروردین به دلیل شرایط روانی حاصل از احتمال جنگ ریزش ۲.۵ درصدی داشت و بیش از ۵۰ هزار واحد منفی شد اما روز بعد حدود ۱۱ هزار واحد ریزش داشت و پس از آرام شدن نسبی شرایط منطقه روند مثبت را در پیش گرفت. کارشناسان معتقدند در شرایط بحرانی مردم هیجانی عمل کرده و با این تصمیمات به سرمایه خود و کلیت بازار آسیب وارد می‌کنند بنابراین توصیه اکثر کارشناسان حفظ آرامش و پرهیز از هیجانات ناشی از اتفاقات بحرانی است.

خروج از بازار در صورت ادامه شرایط فعلی
سعید ذوالفقاری، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری افتخار سهام در این خصوص گفت: بازار سرمایه بازاری است که نیاز به پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد دارد و روابط موجود میان شرکت‌ها و دولت، مالیاتی که دریافت می‌شود، نرخ خوراک، بحث‌های مالیاتی و … بر آن موثر است. مشخص نبودن نرخ دلار و این که شرکت‌ها در سامانه نیما نمی‌توانند به قیمت واقعی بفروشند و مسئولان می‌گویند نرخ‌های تلگرامی را قبول ندارند ولی تمام مواد مصرفی از ماشین گرفته تا خوراک همه بر مبنای این دلار قیمت‌گذاری شده و حتی دیده می‌شود سکه‌ای که خود بانک مرکزی حراج می‌کند با دلار ۸۰ هزار تومانی معامله می‌شود؛ همه این عوامل باعث مبهم بودن بازار سرمایه می‌شود. درحالی که در عرض ۲ ماه دلار ۴۰ هزارتومان افزایش قیمت دارد اما شرکتها باید با همان دلار ۴۰ هزارتومانی محصولات خود را بفروشند. درواقع این فضای ابهام به قدری زیاد شده است که اصلا نمی‌توان تحلیل کرد و حتی با نوسان یک درصدی هم باز علاقه عمده سرمایه‌گذاران حقیقی این است که از این بازار خارج شوند. اوراق ۳۰ درصد یعنی اگر p/e اگر ۳ باشد ارزش خرید دارد اما چنین سهمی دربازار سهام وجود ندارد. وقتی در شرکتی ریسک فیری ۳۰ درصد داده می‌شود که در بعضی جاها در صورت محاسبه شاهدیم که ۳۴ درصد هم می‌رسد، بنابراین مشخص می‌شود که بازار سرمایه اصلا برای دولت اولویت نیست و مردم هم متوجه شرایط شده و خارج می‌شوند.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: در نتیجه این اتفاقات پول از بازار خارج شده و مردم در صف ثبت نام کوییک، دنا، شاهین و… می‌روند تا از مابه‌التفاوتی که در این بازار وجود دارد، استفاده کنند. بنابراین اولویت فعلی دولت نه تولید و نه بازار سرمایه است. به همین دلیل شرایط فعلی فضای بی‌تصمیمی محض است و سرمایه‌گذار نمی‌داند بخرد یا بفروشد. درواقع شرایط به گونه‌ای است که سرمایه‌گذار با تحلیل سهمی را می‌خرد اما ناگهان یک ریسک سیستماتیک به وجود می‌آید مانند سایه جنگ و همین مواردی که بین ایران و رژیم صهیونیستی به وجود آمده است که شرایط را به هم می‌ریزد. بر این اساس تمام تحلیل‌ها کنار می‌رود و بازار با صف فروش مواجه می‌شود.
به گفته مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری افتخار سهام، عملا شرایط فعلی در گذشته مشاهده نشده بود که سهم‌هایی که قرار است در مجمع سود تقسیم کنند در نیمه اول سال قبل از مجمع صف فروش باشند. البته درباره شرکت‌های مشخصی که تحلیل‌پذیر هستند، این موضوع صدق می‌کند مانند سرمایه‌گذاری غدیر که با صف فروش به مجمع رفت. زمانی که ترس حاکم شده و فضا مبهم می‌شود، همه سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که دارایی خود را بفروشند و تبدیل به ارز و سکه کنند. موردی که در حراج بانک مرکزی هم شاهد بودیم.
ذوالفقاری گفت: استراتژی که در حال حاضر به عنوان شرکت سرمایه‌گذاری داریم مانند خیلی از شرکت‌های دیگر این است که سهم‌هایی که p/e بالاتری دارند را تبدیل به اوراق کنیم یا سعی می‌شود p/e سبد را پایین بیاوریم ولی اگر این شرایط ادامه یابد به نظر می‌رسد ترجیح همه این باشد که از سهام خارج شده و به سمت دارایی‌های دیگر بروند. در نتیجه سعی می‌شود روی شرکت‌هایی که طرح دارند و به طور مشخص ممکن است رشد سودآوری داشته باشند که در حال حاضر کم هستند، سرمایه‌گذاری شود یا آنهایی که احتمال دارد با رشد دلار نیما بتوانند سود بیشتر به سهامداران خود بدهند. اگر این شرایط ادامه پیدا کند و به طور دائم فضای ترس و شرایط بی‌ثبات را داشته باشیم، استراتژی خروج از بازار خواهد بود.

باید مرز شفافی بین بحران و هیجانات قائل بود
امیرعلی امیرباقری، کارشناس بازار سرمایه معتقد است در شرایط حاضر بازار بحرانی نبوده بلکه ریسک‌هایی وجود دارد که قبلاً هم بازار آنها را در قالب دیگری تجربه کرده است، طبیعتاً با فروکش کردن این ریسک‌ها مجدداً هیجان منفی از بازار می رود. سرمایه گذار باید همیشه یک نگاه داینامیک داشته باشد به این معنا که بتواند با تعبیر شرایط، بسته به استراتژی و به چشم انداز، سرمایه گذاری خود را تعدیل کند.
این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: از سه منظر این تحلیل قابل اجراست، تکنیکال، فاندامنتال و سنتیمنتال. در حال حاضر کلیت بازار به لحاظ فاندامنتال با کلیه روش‌های قیمت‌گذاری اعم از تنظیم روش‌های بازاری و روش‌های دیگر از نظر تکنیکال در بسیاری از سهام و گروه‌ها ارزنده است. در حال حاضر یک حرکت ساید و رنجر را در کلیت بازار شاهدیم که بعد از ریزشی که از نیمه دوم سال ۹۹ رخ داد، امری طبیعی است و با توجه به پتانسیل فاندامتالی که در بازار وجود دارد و عقب ماندگی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها انتظار داریم که جریان نقدینگی به مرور به سمت بازار سرمایه حرکت کند.
امیر باقری در رابطه با ریسک مهمی که بازار سرمایه را تهدید می کند گفت:‌ در حقیقت ریسک‌های خارج از بازار تهدید هستند، آن هم مقوله کسری بودجه و در حقیقت قوانین خلق الساعه و دستکاری نرخ‌ها و تعرفه‌هایی که طبیعتا می‌تواند سهام و صنایع را تحت تاثیر قرار دهد و حق سهامدار را تضیع می‌کند. وی افزود: از نظر سنتیمنتال هم در حال حاضر کلیت بازار منفی شده و تا حدود زیادی تعدیل شده است و به نظر می‌رسد که اتفاقات اخیر هم در بازار هضم و جذب شده و به طور کلی انتظار نداریم که پس از این اخباری که تاثیر خیلی سنگین منفی داشته باشند به طور نرمال در کلیه بازار وارد شوند. انتظار می‌رود در میان مدت و بلند مدت روند صعودی بازار سرمایه همانطور که در گذشته بود بتواند رقابت پیروزمندانه با سایر بازارها داشته باشد.
امیر باقری ادامه داد: بحران تعریف دارد و می‌توان آن را با توجه به دید سرمایه گذار در قبال پرتفوی خود قائل است تعریف کرد. ممکن است سرمایه گذاری دید کوتاه مدت داشته باشد اولین منفی برای او بحران تلقی می‌شود و ممکن است سرمایه گذاران شرکت‌های نهادی سرمایه‌گذاری و چشم انداز میان مدت و بلند مدت داشته باشند و به هر حال این اتفاقات را اسپایک درون یک روند صعودی در نظر بگیرند ولی به طور کلی همواره این اعتقاد را داریم که به هر حال سرمایه‌گذاران در مباشرت با پرتفوی خود باید به صورت داینامیک عمل کنند. این کارشناس در رابطه با شرایط بحرانی افزود:‌ همیشه باید مرز شفافی بین بحران و هیجانات زودگذر و فشار جمعی بازار قائل باشیم که این در مقوله مالی رفتاری است و خیلی از سرمایه گذاران از آن غفلت می‌کنند.
امیرباقری در انتها کلیت بازار را در بسیاری از سهام و گروه‌ها ارزنده دانست و به سرمایه گذاران توصیه کرد که به دور از هیجانات با دید میان مدت و بلند مدت سرمایه‌گذاری کنند.

• محمدرضا شاهوردیلو – خبرنگار
• شماره ۵۳۷ هفته نامه اطلاعات بورس