در خصوص اینکه چرا بورس با دلار همگرا نیست باید به این نکته توجه کرد که فروش اغلب شرکت‌های بزرگ براساس دلار نیمایی بوده نه دلار آزاد. بنابراین زمانی که دلار نیما کنترل می شود همگرایی بورس با دلار از بین رفته و خاصیت سپر تورمی بورس از بین می رود. در حال حاضر نرخ دلار نیما اختلاف بیش از ۵۰ درصدی با دلار آزاد دارد که کم شدن این فاصله می تواند بخشی از جاماندگی بورس را جبران نماید. هر چند بانک مرکزی در حال تعدیل نرخ نیما است اما سرعت آن بسیار کم بوده و چشم انداز مشخصی برای نرخ نیما اعلام نکرده است.
وسوسه کنترل تورم بوسیله ثابت نگهداشتن نرخ ترجیحی دلار یک تجربه شکست خورده است که بارها آزمون شده اما همچنان قصدی مبنی بر درس گرفتن از گذشته وجود ندارد. بنظر می رسد در نهایت این فاصله نرخ نیما و آزاد است که با افزایش جذابیت واردات فشار حداکثری بر تقاضای ارز وارد کرده و بانک مرکزی وادار به تعدیل نرخ خواهد شد اما در این فاصله منابع هنگفتی از شرکتهای تولیدی خارج شده و به جیب واسطه‌ها واریز می شود. واگرایی نیما و آزاد در سایر بازارهای رقیب وجود ندارد به همین دلیل است که تعدیل با نرخ ارز در آن بازارها به شکل بهتری انجام شده و آنها را جذابتر از سهام می کند.
در خصوص اینکه این وضعیت چه مشکلاتی ایجاد می کند هم مشخصا شرایط کنونی بورس را از سبد سرمایه‌گذاری خانوار خارج کرده و آنها را به سمت دیگر بازارها سوق می دهد. از آنجایی که بورس وضعیت تولید در کشور را منعکس می کند می تواند انتظار داشت رویه‌های کنونی دولت سرمایه‌گذاری در کشور را به شدت محدود کند که تبعات بلند مدت آن برای اقتصاد بسیار منفی خواهد بود.
راهکار این مساله مشخصا درس گرفتن از تجربه گذشته و پرهیز از اقدامات دستوری برای کنترل نرخ ارز و تورم است. البته مداخلات دولت فقط به دلار محدود نمی شود. نرخ‌گذاری محصولات بسیاری از کالاها و خدمات و همچنین حذف تمامی مشوق‌های تولید و فشارهای مالیاتی همگی اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده است.

• مهدی رضایتی – کارشناس بازار سرمایه
• شماره ۵۴۰ هفته نامه اطلاعات بورس