برای بررسی روند بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در یک سال اخیر در ابتدا نگاهی خواهیم داشت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت که در رقابت با سپرده بانکی هستند.
بر این اساس درخصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت باید گفت، در نیمه دوم یک سال اخیر مخصوصا سه ماهه پایانی آن دسته از صندوق‌هایی که بنیه بزرگی داشتند، نرخ سود خود را افزایش دادند (بیشتر از نرخ سود سپرده بانکی) که باعث جذابیت برای سهامداران شد اما بعضی صندوق‌های درآمد ثابت که اصطلاحا کسری یا بنیه کمتری داشتند، نتوانستند به اندازه کافی نرخ سود خود را افزایش دهند. درکل بسیاری از صندوق‌ها که عمدتا صندوق‌های کوچک‌تر و تازه تأسیس بودند، توانستند نرخشان را متناسب با سپرده بانکی قرار بدهند که قابل رقابت باشد. قاعدتا بخشی از افزایش نرخ سود این نوع صندوق‌ها به خاطر نرخ سود سپرده‌ها و بخشی هم به خاطر اوراق است اما باتوجه به اینکه تمامی صندوق‌ها از قبل بخشی از اوراق را در پرتفوی خود دارند، طبیعتا نمی‌توانند پا به پای نرخ سپرده بانکی افزایش سود بدهند به همین خاطر در این رقابت جا می‌مانند. در این میان به نظر نمی‌رسد بیشتر از این ظرفیت افزایش نرخ سود در صندوق‌های در اوراق بهادار با درآمد ثابت وجود داشته باشد. صندوق‌های در اوراق بهادار مبتنی بر سپرده کالایی هم فقط دو نوع زعفران و طلا دارند. درخصوص صندوق‌های طلا باید گفت که این صندوق‌ها با دارایی پایه‌شان هم جهت هستند که باتوجه به تنش‌های سیاسی و افزایش نرخ دلار و قیمت طلا، بازدهی این صندوق‌ها معقول به نظر می‌رسد.
ضمن آنکه این صندوق‌ها به خاطر مزایایی که نسبت به گواهی سپرده برای سرمایه‌گذار دارند، بهتر از پیش‌بینی‌ها عمل کردند. طبق بررسی‌ها از صندوق‌های سهامی به نظر می‌رسد در چند سال آینده، صندوق‌های سهامی عادی از چرخه خارج شوند چراکه اقبال به این صندوق‌ها کم است. ضمن آنکه احتمالا این موضوع باعث شود، صندوق‌های سهامی عادی جای خود را به صندوق‌های اهرمی و یا صندوق‌های بخشی که مخصوص یک صنعت است، بدهند. در حال حاضر صندوق‌های اهرمی که نوعی صندوق سهامی به شمار می‌روند، نسبت به NAV حدود ۱۵ درصد حباب دارد و استقبالی که از این صندوق‌ها شده باعث می‌شود که این حباب همچنان ادامه‌دار باشد. بنابراین به نظر می‌رسد روند این صندوق‌ها باتوجه به روند بازار سرمایه است ولی خاصیت آینده نگری دارند. به این معنا که بازار به معاملات صندوق‌های سهامی از نوع اهرمی هم به همان لحظه‌اش توجه می‌کند و هم برای معاملات آینده پیش زمینه‌ای می‌گیرد.
گفتنی است؛ صندوق‌های مختلط در یک سال اخیر نتوانستند چندان جذاب باشند، البته در صندوق‌های مختلط به غیر از صندوق‌هایی که نوع خاص باشند مثل صندوق تضمین اصل سود یا دیگر صندوق‌ها، خود صندوق مختلطی که از قبل می‌شناختیم با استقبال کمی مواجه هستند و بر این اساس می‌توانند جزو صندوق‌هایی باشند که به مرور زمان حذف می‌شوند. در این میان درخصوص صندوق‌های خصوصی و همچنین صندوق‌های جسورانه هم باید گفت؛ به دلیل اینکه خاصیت صندوق‌های خصوصی و صندوق‌های جسورانه این است که کمی از چارچوب خارج شوند، باتوجه به چارچوب‌هایی که به آنها تحمیل می‌شود، شکل گرفتن این نوع صندوق‌ها کمی سخت و دشوار است. ضمن آنکه صندوق‌هایی که مخصوص بازارگردانی هستند بیشتر از اینکه برای عملیات اقتصادی باشد، براساس عملیاتی دستوری راه‌اندازی شده‌اند بنابراین نمی‌توان درخصوص روند بازدهی این نوع صندوق‌ها اظهارنظری کرد.
نکته قابل توجه اینکه در حال حاضر اظهارنظر درخصوص روند بازدهی صندوق‌های بازنشستگی زود است چراکه در ابتدا باید دید بازخوردشان در جامعه چگونه است و بعدا بتوان ارزیابی کرد. درمورد چشم‌انداز صندوق‌های سرمایه‌گذاری در نیمه اول سال ۱۴۰۳ هم باید اشاره داشت که؛ به‌نظر می‌رسد مجموع ارزش دارایی صندوق‌ها باتوجه به رشد نقدینگی با افزایش همراه شود ولی طبیعتا سهم صندوق‌های اهرمی، درآمد ثابت و طلا بیشتر از سایر صندوق‌ها می‌شود.
درمورد چالش‌های پیش روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم باید اشاره داشت؛ واقعیت این است که بزرگترین ریسکی که مقابل صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد، ریسک قوانین و مقررات است. همچنین در این میان می‌توان به ریسک مشخص نبودن سیاست‌ها هم اشاره کرد که صندوق‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. ضمن آنکه یکی از ریسک‌ها و چالش‌هایی که صندوق‌ها را تهدید می‌کند، نصاب‌های سرمایه‌گذاری است که ثابت نیست و هرچند وقت یک بار تغییر می‌کند. البته گفتنی است در ۶ ماه اخیر نصاب‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌ها کمتر تغییر پیدا کرده است. در این میان باید گفت؛ الزام صندوق‌ها به خرید یک نوع دارایی کم بازده مثل اوراق دولتی و یا ریسک‌هایی از این قبیل هم بر روند بازدهی آنها تأثیر می‌گذارد.
- پیمان تاتایی – عضو هیأت مدیره تأمین سرمایه امید
- شماره ۵۴۰ هفته نامه اطلاعات بورس