به گزارش صدای بورس، سرمایه‌گذاری و ورود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری که توصیه اکید برای حضور در بازار سرمایه به مردم عادی و بدون دانش کافی بازارهای مالی است از انواع سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم بوده که در سال‌های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. در این بین کاهش و افزایش درآمدها، چالش‌ها و ریسک‌های آنها از جمله نکات مهمی است که برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران در این حوزه اهمیت دارد. مصطفی امیدقائمی می گوید: «به نظر می‌رسد بهترین رویکرد برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری رویکرد محافظه کارانه است به عبارتی باید خود را با شرایط جدید اقتصادی وفق دهند و تا جایی که امکان دارد از ابزارهایی که تضمین یا نرخ سود ثابتی دارند، استفاده کنند.» وی که به تازگی سکان هدایت تامین سرمایه کاردان را به عهده گرفته است از صندوق‌های سرمایه گذاری، چالش‌های این ابزار و البته برنامه‌های توسعه‌ای خود در این تامین سرمایه گفت.

* موضوعی که امروز بیشتر از هر مبحثی مورد توجه فعالان است، روند حرکتی و سقوط ادامه‌دار شاخص بورس است، بنابراین به شرایط بازار سرمایه در سال جاری بپردازیم.
سال جاری برای بازار سرمایه سال سخت و دشواری خواهد بود، از این جهت که نرخ سود بانکی افزایش پیدا کرده و شرایط سپرده‌گذاری در بازارهای مشابه‌ مانند ارز و طلا که روی آنها تاثیر می‌گذارد، مورد توجه بیشتر مردم قرار گرفته است بنابراین دولت باید با اجرای مشوق‌هایی مردم را به سرمایه‌گذاری در بازار سهام ترغیب کند. هرچند اعتماد به دعوت دولت به واسطه اتفاقات سال ۹۹ خدشه‌دار شده است.

* فکر می‌کنید کدام صنایع برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر باشند؟
در این وضعیت که به نوعی بازار در کف خود قرار گرفته است، همه صنایع ارزندگی خود را دارند، امکان خرید برای همه وجود دارد ولی کماکان سهام بانک‌ها می‌توانند قابل بررسی باشند. همچنین سهام بعضی از پتروشیمی‌ها، شوینده‌ها، صنایع معدنی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها می‌توانند گزینه‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری باشند.

* همانطور که در بالا اشاره کردید دعوت دولت در بازار سرمایه به واسطه اتفاقات گذشته بی‌اثر است و بی‌اعتمادی در بازار سرمایه باعث شده که خروج نقدینگی از بازار را داشته باشیم.
درست است؛ بحث بی اعتمادی موضوعی است که در کوتاه مدت نمی‌توان آن را حل کرد، بلکه در بلند مدت، دولت باید تعهد و پایبندی خود را به بازار نشان داده و از مکانیسم‌های بازار استفاده کند. یکی از دلایل اصلی که بازار سرمایه مورد بی اعتمادی قرار دارد، به تصمیمات دولتمردان در این زمینه باز می‌گردد. بنابراین دولت مشخصا باید از قیمت‌گذاری دستوری پرهیز کرده و اقدام به جلب اعتماد عمومی کند تا وقتی اشکال مختلف سرمایه‌گذاری‌ با نرخ بالای بهره بانکی به صورت بی‌خطر و البته پربازده‌تر وجود دارد، بازار با مشکل جذب نقدینگی روبه‌رو خواهد بود. اگر دولت در بلند مدت تعهد و پایبندی خود را نسبت به مکانیسم‌های بازار سرمایه نشان دهد، می‌تواند اهداف خود را محقق ساخته و مشکلات بازار را حل کند.

* مدت‌ها خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از راه‌های جلب مردم و جذب نقدینگی به بازاربوده اما اکنون یکی از ایراداتی که به سازمان گرفته می‌شود تعدد ارائه مجوز صندوق‌هاست. این ایراد را وارد می‌دانید؛ به نظر شما بازار سرمایه ظرفیت این حجم از صندوق‌ها را دارد؟
به نظر می‌رسد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه از جهت ایجاد فضای رقابتی در نقطه تعادل قرار گرفته است؛ بر این اساس در صندوق‌ها به حدی رسیده‌ایم که گفته می‌شود بازار رقابتی است به طوری‌که صندوق‌ها منابع جذب شده را به سمت کارهای تولیدی و پروژه‌ها هدایت می‌کنند، اما از جهت توزیع منابع هنوز جای برخی ابزارها خالی است که باید ایجاد شده و جهت دستیابی به نقطه مطلوب، جایگاه سازی شود. هرچند هم اکنون شرایط رقابتی به اندازه کافی ایجاد شده اما شاید بهتر باشد همین صندوق‌هایی که داریم را ارتقا داده و شرایط را بهتر کنیم تا صندوق‌ها بتوانند نقش موثرتری ایفا کنند.

* مهمترین چالش و ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه چیست؟
صندوق‌های با درآمد ثابت به علت افزایش نرخی که برای آنها اتفاق افتاده است باید بتوانند دارایی‌های تحت مدیریت خود را جابه‌جا کرده و مکانیسم‌هایی که از طریق آنها سود می‌سازند را برای دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری تعدیل کنند به نحوی که قیمت‌های آنها به نرخ‌های رقابتی بازار برسد.چالش اصلی اکثرصندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ بازار سرمایه در حال حاضر این است که باید اوراق و سپرده‌های مربوط به صندوق‌های تحت مدیریت خود را تغییرداده و یا افزایش دهند تا بدین وسیله بتوانند شرایط رقابتی خود با بازار پول را حفظ کنند؛ این موضوع تقریبا مهمترین مشکل صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.

* به نظر شما در سال جاری توجه سرمایه‌گذاران به صندوق‌ها بیشتر خواهد شد؟
توجه سرمایه‌گذاران به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بستگی به سیاست‌های بانک‌ مرکزی و سیاست‌های بازارسرمایه دارد، طبیعتا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بازاریابی مناسبی که در حوزه‌های مختلف انجام داده اند، می‌توانند توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند.

* در این رابطه اما رویکرد عموم مردم به بازار سرمایه نسبت به سایر کشورها کمتر است.
درست است؛ بسیاری از کشورها در حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ما جلوتر بوده و بسیاری هم عقب‌تر هستند. با توجه به اینکه دولت شرایط و مکانیسم بازار را پذیرفته و تعهد قانون‌های حمایت از سرمایه‌گذاران را رعایت کرده، توانسته است اعتماد بیشتری را در بین سرمایه‌گذاران جلب کند و به دلیل همین اعتماد بیشتر، عموم مردم توجه بیشتری به بازار سرمایه کرده‌ و با این نوع سرمایه‌گذاری آشنا شده‌اند. این نکته هم که درمورد سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها فرهنگ‌سازی شود گامی است که باید از طرف دولت برداشته شود و با جلب اعتماد عمومی می‌توان درصد مشارکت عموم مردم را در بازار سرمایه افزایش داد.

* بنابراین فرهنگ سازی در این حوزه نقش بسزایی دارد.
البته؛ تا حدود زیادی این فرهنگ سازی صورت گرفته است مثلا ۹ میلیون نفر در صندوق‌های بورسی واحد سرمایه گذاری دارند که بیش از ۱۰ درصد جمعیت است. پس به نظر می‌رسد تا حدود زیادی این امر محقق شده و خوب هم بوده است البته باز هم با برنامه ریزی مناسب امکان توسعه بیشتری وجود دارد؛ نکته دیگر در این خصوص اینکه، مقرر شد تا سهام عدالت به صورت صندوق سرمایه گذاری مطرح شده و همچنین صندوق‌های مختلفی مثل پالایش یکم یا دارا یکم تاسیس شدند اما این گونه صندوق‌ها باید به نوعی مدیریت شوند تا قیمت آنها از قیمتی که مستقیم سرمایه‌گذاری می‌شود کمتر نباشد و مردم بتوانند سود بیشتری کسب کنند. به علت شرایط بازار این موضوع تاکنون در بازار جا نیفتاده و باعث شده که مردم از صندوق‌ها دوری کنند. به نظر می‌رسد مسئولان و مدیران این صندوق‌ها باید به نحوی برنامه‌ریزی کنند تا بتوانند اعتماد عمومی را در بلند مدت جلب کنند. اعتماد عمومی خاطره تاریخی است که در ذهن مردم نقش می‌بندد و شاید سال‌ها در حافظه مردم بماند بنابراین شاید اثر برخی از اقداماتی که امروزه برای جلب اعتماد عمومی می‌کنیم، در کوتاه مدت نبینیم ولی در بلندمدت حتما موثر خواهد بود و می‌تواند موجب رشد و ارتقا هر چه بیشتر بازار سرمایه شود.

* بازار برای توسعه نهادهای مالی به اندازه کافی بزرگ شده یا توسعه بازار سرمایه نیازمند همراهی سرمایه‌گذاران و فرهنگ‌سازی است؟
این موضوع انتها ندارد یعنی باید تلاش شود تا به نقطه‌ای برسیم که ۸۵ درصد مردم دارایی‌های خود را به جای اینکه به صورت ملک و دارایی‌های فیزیکی نگه دارند، در صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری کنند تا آن زمان باید فرهنگ‌سازی و اعتمادسازی ادامه پیدا کند .ولی به صورت کلی برای کشوری در حدود اقتصاد و وضعیت بازار سرمایه ایران، در سال‌های اخیر رشد مناسبی صورت گرفته است. نکته دیگر بحث راه‌اندازی ابزارهای مختص تامین سرمایه‌هاست، تقریبا هر اوراقی که بخواهد منتشر شود، باید مجوز آن از سازمان گرفته شود. بازار تامین سرمایه‌ها به لحاظ اینکه -مانند بانک‌ها- پشتوانه‌ای مثل بانک مرکزی ندارند برای اینکه ابزارهای مالی خود را راه‌اندازی کنند با مشکل مواجه‌اند بنابراین روی ابزارهایی مثل صندوق‌های سرمایه گذاری فعالیت و صندوق‌هایی با نرخ‌های درآمد ثابت تاسیس کرده‌اند از این رو عمده صندوق‌هایی که با اقبال عمومی مواجه شده‌اند هم صندوق‌های با درآمد ثابت هستند. به نظر می‌رسد ابزارهای دوگانه، ابزارهای قابل تبدیل و ابزارهای پر ریسک‌تر باید هدف بعدی تامین سرمایه‌ها برای فعالیت آنها باشند. در حال حاضر اگر از معاملات عمده بازار بگذریم، صندوق‌ها تا بیش از ۴۰درصد از معاملات بازار را تشکیل می‌دهند.

* فکر می‌کنید صندوق‌ها، نقشی در شرایط رکود و رونق داشته باشند؟
بی شک دارند. صندوق‌ها می‌توانند در شرایط رکود مانع از سقوط فوری و ناگهانی بورس شوند. در شرایط رونق هم می‌توانند با فروش سهام به بازار کمک کرده و از رکود بی‌قاعده در بازار جلوگیری کنند. در واقع صندوق‌ها نقش لنگر در بازار سرمایه را بازی کرده و ابزار موثری برای بازار سرمایه هستند.

* درباره صندوق‌های تثبیت و توسعه هم چنین نظری دارید؟
صندوق تثبیت و توسعه هم جزو ابزارهایی است که رکود بازار ابعاد بزرگتری نگیرد، این صندوق‌ها در تحقق این مهم بسیار کمک کرده و اثر خوبی داشته‌اند. به نظر می‌رسد در بلند مدت تشکیل این صندوق‌ها و ذهنیتی که این صندوق‌ها در بازار ایجاد می‌کنند، موثر خواهد بود. به طوری که در حافظه تاریخی مردم حمایت و وجود صندوق‌های تثبیت و توسعه و کمک آنان به بازاروجود خواهد داشت. در واقع باید نمره قبولی به این صندوق‌ها داد و عملکرد و تاثیرشان را در بلند مدت ارزیابی کرد. این صندوق‌ها باید منابع بیشتری در اختیار داشته باشند تا نقش موثرتری را ایفا کنند ولی در حد منابع و امکاناتی که در اختیار آنها قرار گرفته بود، فعالیت خود را انجام دادند.

* تامین سرمایه کاردان هم در زمینه صندوق‌ها فعال و ۷ صندوق دارد با این حال در گزارش‌ شش ماه گذشته، دارایی‌های صندوق‌های کاردان با کاهش نسبت به مدت مشابه همراه بوده است.
بله؛ همینطور است. البته فقط صندوق‌های با درآمد ثابت مجموعه ما تحت تاثیر این موضوع قرار نگرفتند. کاهش دارایی‌های صندوق‌ها در شش ماه گذشته به دلیل خروج نقدینگی بوده است همانطور که می‌دانید به طور معمول عموم مردم در شب عید بخشی از دارایی خود را از صندوق‌های سرمایه‌گذاری خارج می‌کنند. این موضوع پیش از سال نو صندوق‌های ما را تحت فشار قرار داد به طوری‌که واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری ابطال شدند ولی با شروع سال جدید صندوق‌های کاردان به همان شرایط قبلی بازگشتند. علاوه بر این موضوع نکته قابل تامل دیگری که وجود داشت این است که اکثر شرکت‌های تامین سرمایه‌ و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به لحاظ افزایش نرخ سود بانکی و انتشار اوراق گواهی سپرده خاص ۳۰ درصدی توسط دولت، تحت‌الشعاع قرار گرفتند که صندوق‌های شرکت تامین سرمایه کاردان نیز از این قاعده مستثنی نبود بنابراین جهت تامین نقدینگی مورد نیاز سرمایه‌گذاران قبل از عید ، اوراق موجود در صندوق را به دلیل داشتن پشتوانه نقدی مناسب و همچنین بهره‌مندی از بازار سپرده‌های بانکی به فروش رساندیم و در مجموع با تمهیداتی همچون افزایش نرخ سود در صندوق‌ها و انتشار اوراق‌ جدید که عمده درآمد آنها هم به صندوق‌ها اختصاص پیدا کرد، این فرآیند مدیریت شد و با این رویه صندوق‌های کاردان توانستند زمینه رقابتی خود را با سایر رقبا حفظ کنند. در حال حاضر حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت(AUM) را در مجموعه کاردان داریم. در صندوق، سپرده‌های بانکی موجود است که بتوانیم از ضریب اطمینان نقدینگی خوبی در خصوص صندوق‌ها برخوردار باشیم تا نقدشوندگی صندوق‌های خود راحفظ و به نحو احسن انجام دهیم.

* یکی دیگر از بحث‌های موجود، افزایش هزینه مالی صندوق در سال گذشته است که سبب شده تا سود خالص شرکت کاهش یابد.
دقیقا؛ از این نظرکه قصد داشتیم تا شرایط رقابتی برای صندوق‌های تحت مدیریت خود را حفظ کنیم، برخی از درآمدهای شرکت را به تامین منابع اختصاص دادیم و با پرداخت سود ترجیحی به صندوق‌ها توانستیم این شرایط را حفظ کنیم بنابراین عمده افزایش هزینه مالی صندوق‌های کاردان از این بابت بوده است.

* بنابراین بهترین رویکرد صندوق‌ها در سال جاری چه می‌تواند باشد؟
بستگی به ماهیت صندوق‌ها دارد؛ به نظر می‌رسد بهترین رویکرد برای صندوق‌ها، رویکرد محافظه‌کارانه است به عبارتی صندوق‌های سرمایه گذاری باید خود را با شرایط جدید اقتصادی وفق دهند و تا جایی که امکان دارد از ابزارهایی که تضمین یا نرخ سود ثابتی دارند، استفاده کنند.

* به نظر تاکیدتان روی مقوله تورم است…
قطعا؛ به طور واضح یعنی از ابزارهایی که تورم روی آنها اثر دارد مانند سهامی که قیمت آنها بر مبنای ارز تغییر می‌کند و یا دارایی‌هایی مانند طلا استفاده کرده و به سمت این نوع صندوق‌ها هدف گذاری کرده تا از مکانیسم‌های آنها بهره ببرند.

* با توجه به اینکه شما صندوق شاخصی دارید و قدرت مانور چندانی در ترکیب سرمایه‌گذاری در صنایع را ندارید، برنامه‌ای برای بهینه کردن پرتفوی سهام خود دارید؟
یکی از انواع صندوق‌های ما صندوق شاخصی است که مکانیسم خرید و فروش صندوق شاخصی بر مبنای شاخص‌های تعریف شده است؛ البته در این مورد هم تا حدود زیادی مدیرصندوق می‌تواند دخل و تصرف داشته باشد، بنابراین درصندوق شاخصی‌مان طبق اساسنامه و امیدنامه مقرر شده فعالیت می‌کنیم و در دیگر انواع صندوق‌ها طبق رویه‌ها و با رعایت اصل محافظه‌کاری و حفظ شرایط بازار فعالیت داریم همچنین تا جایی که امکان داشته باشد، پرتفوی خود را تغییر می‌دهیم و به سمت با درآمد ثابت و صندوق‌هایی که سهم‌های کم ریسک تری دارند، حرکت می‌کنیم.

* با توجه به قبول مسئولیت در کاردان، به برنامه‌های توسعه‌ای برای این تامین سرمایه هم اشاره داشته باشید.
در حال حاضر در تلاشیم که تنوع صندوق‌های تحت مدیریت شرکت تامین سرمایه کاردان را بیشتر کرده و از روش‌ها و شبکه‌های مختلفی برای فروش این طیف صندوق‌ها استفاده کنیم تا منابع جذب شده در صندوق‌ها را افزایش داده و بدین وسیله اوراق بیشتری را منتشر کنیم.

• نگین عظیمی – خبرنگار
• شماره ۵۴۲ هفته نامه اطلاعات بورس