مسئله این است که برنامه جامع اقتصادی نداریم که مورد تایید مسئولان مربوطه باشد. هر یک از نامزدها که در این سیستم شروع به فعالیت می‌کنند باید دورنمایی از برنامه خود و روش‌های رسیدن به آن را در ذهن بپرورانند و برای رسیدن به آن اهداف برنامه‌ای مشخصی داشته باشند اما کاندیداهای انتخاباتی به شکل مستقل و دور از چارچوب‌ها وعده و وعید می‌دهند.
مشکل اصلی شخص نیست بلکه نداشتن برنامه جامع و راهبردی و پیدا کردن نزدیک‌ترین مسیر برای رسیدن به اهداف است. شاهد بوده‌ایم که در دوره‌های قبل سیاست‌ها و قیمت‌های دستوری دوباره تکرار شده است اما شاهدیم در دولت‌های قبلی دوباره بدون اجماع و هماهنگی مصوبه‌ای را مطرح می‌کنند. به دلیل ناهماهنگی مشکلاتی رخ می‌دهد و می‌بینیم مشکلات بورس معمولا تکرار همان راه‌های قبل است اما اگر برنامه جامعی در اقتصاد داشته باشیم که در تنظیم و تدوین آن همه ارکان جامعه حتی بورس حضور داشته باشند و سیاست‌های کلان را دنبال کنند افراد براساس مهارتی که دارند برای اینکه زودتر اهداف را به نتیجه برسانند باید انتخاب شوند.
نامزدهای انتخاباتی صحبت‌های خوبی می‌کنند اما با توجه به این که سررشته‌ای ندارند وقتی بر سرکار می‌آیند در انتخاب افراد با مشکل رو به رو می‌شوند و از افراد کارکشته استفاده نمی‌کنند، به بهانه های مختلف همچون جوانگرانی افراد اشتباه را بر سرکار می‌آورند که منجربه این می‌شود که اشتباهات گذشته تکرار شود. برای برون رفت نیز از راه‌های کوتاه مدت و مسکن استفاده می‌کنند.
دولتمردان باید بازار سرمایه را بشناسند و به عنوان رکن اقتصادی در برنامه‌های کاری اصلی کشور قرار دهند، به آن توجه کافی داشته باشند و به نوعی می‌توان گفت که چرخ را دوباره اختراع نکنند. مشکلی که گریبان‌گیر بازار سهام شده این همین اختراع دوباره چرخ است و هر فردی که وارد عرصه اجرا شده همان تجارب را دوباره کسب کرده و همان مشکلات پیش آمده است. در این میان سرمایه‌های کشور است که ضرر می‌کنند و کشورهایی موفق هستند که سرمایه گذاری‌های بزرگی در آن ها انجام شود و اگر نتوانیم اعتماد و اطمینان را به سرمایه گذاران بازگردانیم سرمایه‌ها از کشور فراری می‌شوند و همین باعث می‌شود تا مشکلات امروز ایجاد شود.
نامزدهایی که وارد بازار می‌شوند باید تجارب گذشته بازار سرمایه و وضعیت اقتصاد را لمس کرده باشند جدا از اینکه از چه دانشگاهی فارغ التحصیل شده‌اند زیرا بازار سرمایه همه اشخاصی که از دانشگاه‌ها آمده‌اند را به خود دیده است و همواره اشتباهات در حال تکرار است.
بزرگترین اشتباه این است که دولتمردان بازار سرمایه را به رسمیت نمی‌شناسند یکی از بزرگترین مشکلات، تصمیم گیری در هیات دولت است. از بورس در هیات دولت استفاده نمی‌کنند و فقط زمانی که بحث کسری بودجه پیش می‌آید به نزدیک ترین راه چنگ می‌زنند که همان بازار سرمایه، سرمایه گذار و شرکت‌های دولتی هستند و آن را نزدیک ترین مسیر برای کسری بودجه می‌دانند که این حرکت غیراقتصادی وغیرعقلایی است. تا زمانی که برنامه جامع اقتصادی که مورد تایید همه ارکان بازار سرمایه، دولتمردان و نمایندگان مجلس نباشد، راهی به پیش نخواهیم برد.
درک لازم از عملکرد بازار سرمایه جزو حداقل‌های فردی است که وارد این عرصه می‌شود. نمی‌شود دولتی ایجاد شود و سرمایه را درنظر نگیرد زیرا رشد اقتصادی در رشد سرمایه گذاری نهفته است و نمی‌توان این دو را از هم جدا کرد، کسی که به سرمایه گذاری و بازار اعتقاد ندارد هر چه بگوید برای کوتاه مدت است و فراموش خواهد کرد اما شخصی که کارهای بنیادی و اقتصادی را بشناسند در برنامه خود پرچم اقتصادیشان بازار سرمایه است و در صورت رونق بخشیدن می‌تواند رفاه اجتماعی و اشتغال ایجاد کند، اشتغال با تولید بیشتر می شود، رفاه اجتماعی در جامعه بالا می‌رود در نهایت گسترش رشد را در بازار خواهیم داشت. بخش عمده‌ای تولیدات همچون پتروشیمی، فولاد و کالاهای اساسی دولتی است و اگر افراد مجرب در این جایگاه‌ها قرار نگیرند رشد نکرده و به رفاه نخواهیم رسید.
حمله به جیب مردم از بعد ورود به بازار سرمایه در نرخ ها نشان دهنده همین مساله است و شاهد خروج سرمایه گذاران از بازار به دلیل نداشتن حداقل حاشیه امن سود هستیم، زیرا بیزنس و سرمایه گذاران بسیار هوشمندند و بهترین مکان که ریسک خاصی نیز متوجه سرمایه نشود را تشخیص می‌دهد و بعد به دنبال جایی که بازدهی بالاتری دارد خواهد رفت.
قفل سرمایه یعنی وارد منجلاب شدن و افرادی وارد اقتصاد می‌شوند به خوبی این را درک می‌کنندکه راکد شدن یعنی چه؟ وزیر اقتصاد هم از مجموع دارایی‌های کشور باخبر نیست. همه چیز به درستی در جایگاه خودش قرار نگرفته است اقتصاد معیوب است و وابسته به فروش نفت است با توجه به اینکه قرار بود اقتصاد بدون نفت داشته باشیم اما این اقتصاد همچنان وابسته به نفت است و با آن اداره می‌شود در این مدت سرمایه‌ها فراری شده اند زیرا اطمینان سرمایه گذار از دست رفته است.

• حبیب رضا حدادی – کارشناس بازار سرمایه
• شماره ۵۴۴ هفته نامه اطلاعات بورس