یکی از شرایط اساسی برای دریافت وام، اثبات اعتبار بانکی و خوش‌ حسابی متقاضی است. این اعتبارسنجی به وسیله فرآیند های خاصی انجام می‌شود که شامل سامانه‌ها و مراحل معین است. متقاضیان ممکن است با این سوال مواجه شوند که چگونه می‌توانند اعتبارسنجی شوند و فرآیند اعتبارسنجی بانکی آنلاین به چه صورت است.

در دنیای امروز، بسیاری از افراد به دنبال دریافت تسهیلات مالی از بانک‌ ها، موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌ های خصوصی و نهاد های دولتی هستند. برای موفقیت در این امر، متقاضیان باید شرایط عمومی و اختصاصی مربوط به وام مورد نظر خود را داشته باشند تا بتوانند به تایید لازم دست یابند و تسهیلات را دریافت کنند.

یکی از شرایط اساسی برای دریافت وام، اثبات اعتبار بانکی و خوش‌ حسابی متقاضی است. این اعتبار سنجی به وسیله فرآیند های خاصی انجام می‌شود که شامل سامانه‌ها و مراحل معین است. متقاضیان ممکن است با این سوال مواجه شوند که چگونه می‌توانند اعتبار سنجی شوند و فرآیند اعتبارسنجی بانکی آنلاین به چه صورت است.

در این راستا، سامانه‌ های مختلفی وجود دارد که به متقاضیان امکان می‌دهد تا وضعیت اعتباری خود را بررسی کنند.سامانه اعتبارسنجی بانک مرکزی نیز به متقاضیان این امکان را می‌دهد که با استفاده از کد ملی خود، وضعیت اعتباری خود را استعلام کنند.

اعتبارسنجی بانکی چیست؟

اعتبارسنجی بانکی به مجموعه‌ای از اقدامات گفته می‌شود که به منظور ارزیابی وضعیت مالی و اعتباری متقاضیان وام انجام می‌شود. این فرآیند به بانک‌ها و موسسات مالی کمک می‌کند تا ریسک‌های مرتبط با اعطای تسهیلات را به حداقل برسانند.نحوه اعتبارسنجی بانکی، چه به صورت رایگان و چه با پرداخت هزینه، و نیز تعیین رتبه اعتباری افراد از طریق استعلام از بانک مرکزی و سایر نهادها و شرکت‌ها، از جمله سوالات مهمی است که امروزه متقاضیان دریافت تسهیلات با آن مواجه‌اند.

افرادی که متقاضی دریافت وام از شبکه بانکی یا بخش غیر بانکی دولتی و خصوصی هستند، موظف‌اند بر اساس درخواست مرجع وام‌دهنده، گزارش اعتبارسنجی بانکی خود را ارائه دهند. این گزارش به آنها کمک می‌کند تا وضعیت مناسب رتبه اعتباری خود را به وام‌دهنده اثبات کنند، زیرا تنها در این صورت است که شرکت یا نهاد وام‌دهنده با درخواست تسهیلات آنها موافقت خواهد کرد.

با توجه به اهمیت اعتبارسنجی برای متقاضیان تسهیلات بانکی و غیر بانکی در بخش‌ های خصوصی و دولتی، در این بخش به توضیح مفهوم اعتبارسنجی بانکی و انواع آن خواهیم پرداخت. همچنین در ادامه گزارش، به بررسی سامانه اعتبارسنجی بانک مرکزی با کد ملی و نحوه استعلام رایگان رتبه اعتباری افراد خواهیم پرداخت.فرض کنید فردی متقاضی دریافت وام خرید مسکن از یکی از بانک‌ های کشور است یا قصد دارد از یک شرکت خصوصی برای نوسازی تجهیزات دفتر کار خود وام بگیرد. در این صورت، او باید شخص یا اشخاصی را به عنوان ضامن به بانک یا شرکت مورد نظر معرفی کند.

در چنین شرایطی، به منظور اطمینان از بازپرداخت تسهیلات پرداختی، بانک یا شرکت وام‌دهنده باید از وضعیت مالی متقاضی و ضامنین او و همچنین سابقه دریافت وام و تسهیلات این افراد مطلع شود. در صورتی که سابقه آنها رضایت‌بخش باشد و اطمینان از خوش‌حسابی آنها حاصل شود، وام درخواستی به متقاضی پرداخت خواهد شد.در این شرایط، راه‌حل قانونی برای اطلاع از سابقه افراد، شامل متقاضی وام و ضامنین او، در دریافت تسهیلات و وام‌ های خصوصی و دولتی و همچنین اطمینان از خوش‌ حسابی آنها، سیستم اعتبارسنجی بانکی است.

فرآیند اعتبارسنجی بانکی

در اعتبارسنجی بانکی، به‌ویژه در استعلام تسهیلات از طریق بانک مرکزی، اطلاعاتی مانند وام‌ ها و تسهیلات بانکی دریافتی توسط فرد، وضعیت پرداخت یا عدم پرداخت این تسهیلات، و همچنین پرداخت به موقع یا با تاخیر آنها استخراج می‌شود. علاوه بر این، بدهی‌های فرد به سازمان امور مالیاتی، گمرک و قوه قضائیه نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین، طبق دستورالعمل جدید بانک مرکزی، محکومیت‌های مالی، جرایم رانندگی و صدک‌بندی یارانه نیز در رتبه‌ سنجی افراد لحاظ می‌شود و میزان وام بر اساس این صدک‌بندی تعیین می‌گردد.

در مرحله بعد از اعتبارسنجی بانکی، با استفاده از اطلاعات فوق، سابقه اعتباری فرد محاسبه شده و یک عدد بین ۰ تا ۹۰۰ به عملکرد و رفتار او در سیستم بانکی کشور اختصاص می‌یابد. هرچه این عدد بالاتر باشد، نشان‌دهنده اعتبار بیشتر دارنده آن خواهد بود.

در نهایت، با استفاده از اطلاعات اعتبارسنجی بانکی و نمره سابقه اعتباری فرد، مرجع وام‌دهنده قادر خواهد بود وضعیت آینده متقاضی و احتمال بازپرداخت وام توسط او را پیش‌بینی کند و در مورد اعطای تسهیلات به وی تصمیم‌گیری نماید.

نکته مهم:در حال حاضر، اعتبارسنجی بانکی برای سه گروه از افراد انجام می‌شود:

اول، اشخاص حقیقی مصرفی، یعنی افرادی که متقاضی خرید اعتباری مانند خرید خودرو از لیزینگ هستند.

دوم، اشخاص حقیقی حرفه‌ای، یعنی افرادی که دارای کسب و کار هستند.

سوم، اشخاص حقوقی و شرکت‌ها.

سامانه اعتبارسنجی بانکی

در حال حاضر، در کشور ما یک سامانه واحد به عنوان تنها مرجع اعتبارسنجی بانکی وجود ندارد و سامانه‌های متعددی در این زمینه فعال هستند. از جمله این سامانه‌ها می‌توان به سامانه ساد ۲۴ به آدرس sad۲۴.ir و سامانه اعتبار من به آدرس mycredit.ir اشاره کرد که به تعیین رتبه اعتباری اشخاص در سیستم بانکی کشور مشغول هستند.

هزینه اعتبارسنجی بانک مرکزی

یکی از سوالاتی که متقاضیان اعتبارسنجی بانکی به طور مکرر مطرح می‌کنند، این است که آیا امکان اعتبارسنجی بانکی رایگان برای آنها وجود دارد و اگر چنین امکانی وجود دارد، از کدام سامانه می‌توان برای استعلام و اعتبارسنجی بانک مرکزی و تعیین رتبه اعتباری افراد به صورت رایگان استفاده کرد؟

پاسخ به این سوال این است که در حال حاضر، هیچ‌ یک از سامانه‌های اعتبارسنجی بانکی خدمات خود را به صورت رایگان به مشتریان ارائه نمی‌دهند. مشابه خدمات بانک‌ها که نیازمند پرداخت کارمزد هستند، تعیین رتبه اعتباری افراد متقاضی نیز مستلزم پرداخت هزینه‌ای معادل ۱۰ هزار تومان می‌باشد. بنابراین، اعتبارسنجی بانکی رایگان برای متقاضیان امکان‌پذیر نیست.

مدل جدید اعتبار سنجی بانکی

در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۴۰۳ سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت سیزدهم اعلام کرد: در حال حاضر، مدل اعتبارسنجی پیشین کشور پس از هشت سال تغییر کرده است. اجرای آزمایشی این مدل در چهار بانک و مؤسسه اعتباری انجام شد و از اواخر شهریورماه، تمامی بانک‌های کشور مدل جدید اعتبارسنجی را دریافت خواهند کرد. در الگوی جدید، تعداد اطلاعات مورد استفاده از ۱۸ مورد به حدود ۷۰ مورد افزایش خواهد یافت. همچنین، به جای اینکه اعتبارسنجی تنها برای یک سوم مردم انجام شود، پوشش ۱۰۰ درصدی فراهم خواهد شد.

وی ادامه داد: قبلاً افرادی که بدرفتاری داشتند، تسهیلات دریافت می‌کردند و کسی به خوش‌رفتاری‌ها توجهی نمی‌کرد. اما این روند قرار است تغییر کند و دولت چهاردهم می‌تواند از این ابزار حکمرانی به‌ خوبی استفاده کند. همچنین، اصرار بر فراگیری از سوی دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های خصوصی نیز ضروری است.

به گفته خاندوزی، به زودی شرکت‌های بیمه کشور نیز به فرآیند اعتبارسنجی ملحق خواهند شد که این موضوع یک نظام انگیزه‌بخش کاملاً سیستمی ایجاد خواهد کرد. حال باید دید دولت مسعود پزشکیان و شخص عبدالناصر همتی به عنوان وزیر جدید اقتصاد، در این زمینه چگونه تصمیم‌گیری خواهند کرد./ ایبنا