در دهه‌های اخیر، AI یا هوش مصنوعی (هوشمندی مصنوعی) به یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحول دیجیتال در جهان تبدیل شده است. امروزه مدل‌های زبانی بزرگ مانند Chat GPT و BERT و دیگر مدل‌های پردازش زبان طبیعی توانسته‌اند قابلیت‌های بی‌سابقه‌ای در پردازش و تحلیل داده‌ها ایجاد کنند.

حامد اکبری-پژوهشگر حکمرانی الکترونیک: در دهه‌های اخیر، AI یا هوش مصنوعی (هوشمندی مصنوعی) به یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحول دیجیتال در جهان تبدیل شده است. امروزه مدل‌های زبانی بزرگ مانند Chat GPT و BERT و دیگر مدل‌های پردازش زبان طبیعی توانسته‌اند قابلیت‌های بی‌سابقه‌ای در پردازش و تحلیل داده‌ها ایجاد کنند. این مدل‌ها با استفاده از داده‌های عظیم، توانسته‌اند برای مقاصد خاص ازجمله حکمرانی هوشمند، بهینه‌سازی شوند و نقش مؤثری در تصمیم‌گیری‌های پیچیده ایفا کنند. این مدل‌ها می‌توانند در طراحی سیاست‌های عمومی و ارائه خدمات شهروندی هوشمند نقش کلیدی داشته باشند. مدل‌های زبانی بزرگ به دلیل توانایی‌شان در فهم و تولید زبان طبیعی، به‌عنوان یکی از ابزارهای محوری در تحول دیجیتال شناخته می‌شوند. این مدل‌ها می‌توانند با استفاده از روش‌های بهینه‌سازی ورودی، برای مقاصد خاص آموزش داده شوند و در حکمرانی الکترونیک و خدمات‌رسانی هوشمند کاربردهای متنوعی داشته باشند. براساس گزارش‌های open AI، این مدل‌ها می‌توانند با تحلیل داده‌های خاص، به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در دولت‌ها کمک کنند. از سوی دیگر، بدون دسترسی به داده‌های باکیفیت، حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌های هوش مصنوعی نیز نمی‌توانند نتایج قابل اعتماد ارائه دهند. داده‌های دقیق و به‌روز برای ارائه خدمات عمومی بسیار حیاتی هستند. به‌عنوان نمونه، پژوهش‌های McKeinsey نشان داده‌اند که سازمان‌هایی که از داده‌ها به شکل مؤثری استفاده می‌کنند، تا ۴۰ درصد بهبود کارایی داشته‌اند. این موضوع در حکمرانی هوشمند نیز بسیار مهم است، زیرا داده‌های صحیح می‌توانند به توزیع عادلانه منابع و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه منجر شوند. کشورهایی مانند استونی و سنگاپور از فناوری‌های نوین هوش مصنوعی در حوزه حکمرانی بهره‌برداری می‌کنند. استونی با استفاده از سیستم‌ e-Estonia توانسته است خدمات عمومی را به صورت دیجیتالی و با تکیه بر داده‌های باز ارائه دهد. ایران نیز با بهره‌گیری از چنین مدل‌ها و فناوری‌هایی، می‌تواند به سمت حکمرانی هوشمند و کارآمد حرکت کند. نگارنده براساس تجربیات موجود جهانی گام‌هایی را برای درونی‌سازی استفاده از هوش مصنوعی در حکمرانی و ایجاد زمینه‌های توسعه و هم‌افزایی در این حوزه را ذیلا پیشنهاد می‌دهد.

گام اول، ایجاد زیرساخت‌های پایدار تولید و پالایش دائمی داده‌ها: داده‌ها، اساس کار هوش مصنوعی هستند. بدون دسترسی به داده‌های باکیفیت و به‌روز، هرگونه سیستم هوش مصنوعی ناکارآمد خواهد بود. یکی از نخستین گام‌ها برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی در حکمرانی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تولید و پالایش دائمی داده‌ها است. داده‌هایی که به‌ صورت مداوم و خودکار جمع‌آوری و به‌روزرسانی می‌شوند، می‌توانند برای تحلیل و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه در دولت استفاده شوند. به‌ویژه خوداظهاری اطلاعاتی از طرف شهروندان و سپس کراس چک‌های آتی از طریق هوش مصنوعی، می‌تواند به‌عنوان راهکاری مناسب برای بهبود دقت و صحت داده‌ها در نظر گرفته شود. در مثال بین‌المللی می‌توان به کشور استونی اشاره کرد که یکی از پیشگامان در زمینه دولت الکترونیک است. این کشور با سیستم‌های دیجیتال زیرساختی فراهم کرده که شهروندان اطلاعات خود را به صورت دیجیتالی خوداظهاری می‌کنند و سیستم‌های خودکار دولتی این داده‌ها را پالایش و بازبینی می‌کنند. این رویکرد باعث شده تا استونی بتواند به یکی از نمونه‌های موفق حکمرانی دیجیتال تبدیل شود.

source