آیین‌­نامه شورای ستاد راهبری و نظارت علم، فناوری و نوآوری توسط رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد. این ستاد وظیفه هماهنگی و انسجام‌بخشی اجرای مصوبات حوزه علم، فناوری و نوآوری شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی را برعهده دارد.

به گزارش «‌فن‌زی»، «مسعود پزشکیان»، رئیس جمهور که رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز هست، «آیین‌­نامه شورای ستاد راهبری و نظارت علم، فناوری و نوآوری» را برای اجرا ابلاغ کرد. این آیین‌نامه شهریور ماه امسال در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده بود.

بر اساس این آیین‌نامه، شورای یاد شده به عنوان مرجع اصلی حوزه علم، فناوری و نوآوری کشور تعیین شده که مسئولیت هماهنگی و انسجام‌بخشی به اجرای مصوبات کلان این حوزه توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی را بر عهده خواهد داشت. 

آنطور که در این آیین نامه آمده، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزرای علوم، بهداشت و آموزش و پرورش، معاون علمی رئیس جمهور از جمله اعضای این شورا هستند. بسته به دستور جلسات این شورا نیز افراد دیگری مانند نماینده انجمن‌ها و نهادهای تخصصی حوزه علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان بخش خصوصی می‌توانند با حق رای در جلسات ستاد شرکت کنند.

وظایف شورای ستاد راهبری

در آیین‌نامه یاد شده، وظایف مختلفی برای این شورا در نظر گرفته شده که برخی از آنها عبارتند از:

هماهنگی و انسجام‌بخشی اجرای مصوبات حوزه علم، فناوری و نوآوری شورای‌ عالی

نهایی‌سازی اسناد ملی در حوزه علم، فناوری و نوآوری، بالاخص اسناد مربوط به علوم و فناوری‌های اولویت‌دار، جهت تصویب در شورای عالی

نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورای ستاد و مصوبات شورای عالی در حوزه علم، فناوری و نوآوری، و پیشرفت عملکرد طرح‌ها و برنامه‌های نهایی‌شده دستگاه‌های اجرایی

بهره‌گرفتن از مشارکت حداکثری صاحب‌نظران و خبرگان در تدوین سیاست‌ها، راهبردها و ارزیابی گزارش‌های نظارتی با ایجاد شبکه‌های نخبگانی، تشکیل میزهای تخصصی در حوزه‌های فعالیت شورای ستاد و استفاده از ظرفیت‌های اندیشه‌ورزی سراسر کشور

جلسات شورای ستاد با حضور رئیس و دبیر ستاد یا نماینده آنها از میان اعضاء و حداقل ۱۱ نفر از اعضاء رسمیت می‌یابد. مصوبات آن نیز با اکثریت آراء معتبر هستند. درصورت به حدنصاب نرسیدن تعداد حاضران برای دو جلسه متوالی، رئیس ستاد می‌تواند تصویب موضوعات در دستور را از طریق شورای عالی یا شورای معین آن پیگیری کند.

یکی از نوآوری‌های این آیین‌نامه، تأکید ویژه بر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است. شورای ساد موظف شده تا با جهت‌دهی به تولید علم و تربیت عالم، زمینه تحقق این هدف را فراهم کند.

دبیر شورا که از میان اعضای حقیقی شورای عالی یا صاحب‌نظران حوزه علم و فناوری انتخاب می‌شود، باید دارای تجربیات مدیریتی کلان در این حوزه باشد. همچنین برای تضمین مشارکت حداکثری، امکان حضور نمایندگان بخش خصوصی و انجمن‌های تخصصی در جلسات شورا پیش‌بینی شده است.

از نکات قابل توجه این آیین‌نامه، توجه ویژه به رصد و پایش وضعیت علم و فناوری در ایران و جهان است. شورای ساد مسئولیت ارزیابی مستمر شاخص‌های کلان کمی و کیفی و ارائه پیشنهادهای سیاستی برای بازطراحی ساختار حکمرانی علم و فناوری کشور را بر عهده دارد.

این تغییر ساختاری می‌تواند نقطه آغازی برای یکپارچه‌سازی نظام علم و فناوری کشور و حرکت هدفمند به سمت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان باشد.

«آیین‌­نامه شورای ستاد راهبری و نظارت علم، فناوری و نوآوری» که در جلسه ۹۰۳ مورخ ۱۴۰۳/۰۶/۰۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه ۴۹۷ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی، به‌تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌گردد:

ماده ۱- تعریف و جایگاه

«شورای ستاد راهبری و نظارت علم، فناوری و نوآوری» که از این پس به اختصار «شورای ستاد» نامیده می‌شود، به عنوان مرجع حوزه علم، فناوری و نوآوری شورای عالی انقلاب فرهنگی که از این پس به‌اختصار «شورای عالی» خوانده می‌شود، بر اساس ماده ۲۱ «سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی» و همچنین مواد ۴۱ تا ۴۴ و ۴۸ آیین‌نامه داخلی شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور تقسیم کار ملی، راهبری، اجرایی‌سازی، هماهنگی، نظارت و ارزیابی و انسجام‌بخشی اجرای اسناد کلان و مهم شورای عالی در حوزه‌های کلان علم، آموزش عالی، فناوری، نوآوری و پیشرفت با تأکید بر اقتصاد دانش‌بنیان، جهت‌دهی به تولید علم و تربیت عالم و نیز تهیه دستور جلسات صحن شورای عالی و شورای معین شورای عالی در حوزه‌های یادشده؛ تشکیل می‌گردد. سند نقشه جامع علمی کشور؛ سند مرجع شورای ستاد محسوب می‌شود.

ماده ۲- ترکیب شورای ستاد

مستند به بند ۲ ماده ۴۱ آیین‌نامه داخلی شورای عالی و تبصره ۲ آن؛ «شورای ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور» مندرج در ماده ۱ فصل پنجم سند نقشه جامع علمی کشور با انجام اصلاحاتی به شرح زیر به عنوان «شورای ستاد راهبری و نظارت علم، فناوری و نوآوری» بازطراحی و مواد ۱ و ۲ این آیین­نامه؛ جایگزین جزء «ب» بند ۱-۵ فصل ۵ سند نقشه جامع علمی کشور می‌شود:

تبصره ۱- سایر اعضای حقیقی شورای عالی با رعایت ماده ۴۳ آیین­نامه داخلی شورای عالی؛ می­توانند در جلسات شورای ستاد شرکت نمایند.

تبصره ۲- رئیس شورای تخصصی حوزوی، دبیر ستاد راهبری و نظارت تعلیم و تربیت، رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم‌انسانی، رئیس شورای اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و نماینده انجمن­ها و نهادهای تخصصی حوزه علمی، فناوری و اقتصاد دانش­بنیان بخش خصوصی و بالاترین مقام نهادها و دستگاه‌ها به اقتضاء دستور جلسات شورای ستاد و با دعوت دبیر ستاد؛ می‌توانند با حق رأی در جلسات شورای ستاد شرکت کنند. دیگر مدیران ارشـد نیز بنا به تشخیص دبیر ستاد و بدون حق رأی به جلسات شورای ستاد دعوت خواهند شد. همچنین حضور معاونان، مشاوران و کارشناسان ستاد و سایر صاحب‌نظران با تأیید دبیر و بدون حق رأی در جلسات شورای ستاد بلامانع است.

تبصره ۳- اعضای شورای ستاد موظف‌اند شخصاً در جلسات حضور پیدا کنند. جانشین وزراء با هماهنگی و تأیید دبیر شورای عالی؛ می‌توانند به جای وزیر با حق رأی در جلسه شرکت نمایند.

تبصره ۴- دبیر ستاد از میان اعضای حقیقی شورای عالی یا صاحب‌نظران شناخته‌شده‌ حوزه‌ علم، فناوری و نوآوری که دارای تجارب مدیریتی کلان در این حوزه هستند؛ توسط رئیس ستاد انتخاب و منصوب می‌شود. رئیس می‌تواند در اجرای وظایف خود، برخی از اختیارات خود را به دبیر تفویض نماید.

تبصره ۵- در شرایط خاص و اضطرار (مشابه شرایط بیماری کرونا)، با موافقت رئیس شورای ستاد، شرکت اعضاء در جلسه به صورت مجازی با حق رأی امکان‌پذیر است و حضور آنها در نصاب رسمیت جلسه و رأی محاسبه می‌شود.

تبصره ۶- موضوعات مربوط به وزارتخانه‌های مختلف، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و سایر دستگاه‌ها و نهادها صرفاً با حضور بالاترین مقام آن دستگاه؛ قابل طرح در جلسه شورای ستاد است.

ماده ۳- وظایف شورای ستاد

وظایف شورای ستاد منطبق با بندهای متناظر ماده ۴ سند تحول شورای عالی و ماده ۴۱ آیین‌نامه داخلی شورای عالی عبارتند از:

هماهنگی و انسجام‌بخشی اجرای مصوبات حوزه علم، فناوری و نوآوری شورای‌ عالی

بررسی و تصویب پیشنهادها در جهت تقسیم کار ملی، راهبری، اجرایی­سازی، هماهنگی، نظارت و ارزیابی و انسجام­بخشی اجرای سند نقشه جامع علمی کشور و سایر اسناد کلان و مهم شورای عالی در حوزه علم، فناوری و نوآوری و ابلاغ آنها در چارچوب مواد ۴۱ و ۴۲ آیین‌نامه داخلی شورای عالی و یا ارائه به شورای عالی یا شورای معین جهت تصویب نهایی

راهبری مصوبات حوزه علم، فناوری و نوآوری شورای‌ عالی و مصوبات شورای ستاد و ارتقاء هماهنگی و هم‌افزایی در بخش‌های مختلف کشور برای اجرایی‌سازی سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها در اجرای این سیاست‌ها

نهایی‌سازی اسناد ملی در حوزه علم، فناوری و نوآوری، بالاخص اسناد مربوط به علوم و فناوری‌های اولویت‌دار، جهت تصویب در شورای عالی

تقسیم کار ملی در چارچوب سند نقشه جامع علمی کشور و سایر اسناد کلان شورای عالی در حوزه علم، فناوری و نوآوری و یا تهیه پیشنهاد جهت تصویب در شورای‌عالی یا شورای معین آن در موارد لازم

نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورای ستاد و مصوبات شورای عالی در حوزه علم، فناوری و نوآوری، و پیشرفت عملکرد طرح‌ها و برنامه‌های نهایی‌شده دستگاه‌های اجرایی

رصد، پایش و ارزیابی وضعیت موجود و جهت‌گیری‌های علم و فناوری در ایران و جهان، وضعیت محیطی، رقبا و تحولات جهانی و تعیین و تبیین شاخص‌های کلان کمی و کیفی مورد نیاز

ارزیابی مستمر و ارائه پیشنهادهای سیاستی برای بازطراحی و بازآرایی ساختار حکمرانی علم و فناوری کشور برای عملکرد مؤثرتر در عرصه‌های علم، فناوری و نوآوری و مشتمل بر زیرساختارهای «حکمرانی و مدیریت»، «نیروی انسانی»، «محتوا و برنامه‌های علمی، فناوری و نوآوری»، «تأمین مالی»، «فضا، زیرساخت و تجهیزات» و «نظام ارزیابی، تشویق و ارتقاء» برای تصویب در شورای عالی

تدوین نظام شبکه مسائل، اولویت‌گذاری و انتخاب مسائل کلان و راهبردی عرصه‌های علم، فناوری و نوآوری، و پیش‌بینی سازوکارهای لازم برای تحقق سیاست‌های این عرصه‌ها بالاخص از مسیر برنامه‌های ۵ساله توسعه و قوانین بودجه سالانه کشور

طراحی الگوی مناسب یا سیاست‌های ناظر بر استقرار نظام تأمین مالی کارآمد در حکمرانی علم، فناوری و نوآوری و ابزارهای متنوع مالی و اعتباری تشویقی و کنترلی برای تضمین اجرای مصوبات و هماهنگی و هم‌افزایی میان دستگاه‌های علمی و فناوری جهت تصویب در شورای عالی

بررسی پیشنهادها جهت تکمیل و به‌روزرسانی دوره‌ای مصوبات حوزه علم، فناوری و نوآوری

پشتیبانی محتوایی از دستور جلسات شورای عالی و شورای معین آن در حوزه علم، فناوری و نوآوری

بازنگری و پیشنهاد ضوابط کلان و معیارهای اساسی تأسیس و راهبری کلان مؤسسات و مراکز علمی، فرهنگی، تحقیقاتی، فرهنگستان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، بالاخص شاخص‌ها، سازوکارها و نظام حکمرانی دانشگاه‌ها و تهیه اساسنامه دانشگاه‌ها و نهادهای علمی و فرهنگی خاص جهت تصویب در شورای عالی

بهره‌گرفتن از مشارکت حداکثری صاحب‌نظران و خبرگان در تدوین سیاست‌ها، راهبردها و ارزیابی گزارش‌های نظارتی با ایجاد شبکه‌های نخبگانی، تشکیل میزهای تخصصی در حوزه‌های فعالیت شورای ستاد و استفاده از ظرفیت‌های اندیشه‌ورزی سراسر کشور

راهبری نظام مدیریت دانش، حافظه‌نگاری و تبدیل دانش‌های ضمنی به علوم مصرح، تهیه سیاست‌ها و برنامه‌ریزی برای ترویج، مردمی‌سازی و گفتمان‌سازی میان اندیشمندان، اعضاء هیأت علمی و سایر فعالان حوزه علم، فناوری و نوآوری