همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: تا حالا عبارت “مرگ ناشی از تروما” به گوش‌تان خورده؟ مرگ براثر تروما به مرگی گفته می‌شود که به دلیل آسیب‌های شدید جسمی یا روحیِ ناشی از عوامل خارجی ایجاد می‌شود. یعنی همان مرگ غیرطبیعی.
سالانه ۴۹ هزار نفر در ایران به دلیل ترومای ناشی از حوادث غیرطبیعی می‌میرند. این خبر تازه‌ای است که رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله اعلام کرده است. این بیمارستان، قطب تروما است و به گفته مسئولان بیمارستان، این روزها تعداد بیماران ترومایی در این بیمارستان افزایش یافته است.
تروما به آسیب شدید جسمی یا روانی ناشی از حادثه یا تجربه‌ی ناگوار گفته می‌شود و در مرگ‌های ناشی از آن، آسیبی که به بدن وارد می‌شود، معمولاً به حدی شدید است که بدن نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را حفظ کند. تروما ممکن است منجر به خونریزی شدید، آسیب به اندام‌های حیاتی مانند مغز، قلب یا ریه‌ها یا شکستگی‌های خطرناک شود.
مرگ براثر تروما می‌تواند به دلیل سوختگی، سقوط از ارتفاع، تصادفات رانندگی، خودکشی، قتل با سلاح گرم و سرد یا به دنبال حوادث طبیعی مانند زلزله یا سیل باشد. بسیاری از مرگ‌های ناشی از تروما فوری اتفاق می‌افتند، اما برخی از افراد ممکن است بعد از چند روز جان خود را از دست بدهند.
در ایران، بیشترین مرگ‌ومیر ناشی از تروما مربوط به تصادفات رانندگی است. دلیل آن هم تعداد بالای خودروها، کیفیت پایین خودروهای تولید داخل، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و برخی مسائل زیرساختی است. بعد از تصادفات، سقوط از ارتفاع و حوادث کاری (حوادث ساختمانی و صنعتی) از عوامل اصلی تروما و مرگ‌ومیر در ایران هستند. این موارد بیشتر در بخش‌های ساخت‌وساز، صنایع، و کشاورزی رخ می‌دهند. جایی که کارگران با تجهیزات سنگین و محیط‌های پرخطر سر و کار دارند.
بیشتر بخوانید؛
تروما به دوشکل جسمی و یا روحی وجود دارد و به گفته مسئولان در جوانان بیشتر است و دلایل مرگ‌های ناشی از آن حوادثی مثل تصادفات، غرق‌شدگی، سوختگی، سقوط از ارتفاع، خودکشی، دگرکُشی، مسمومیت دارویی، مصرف متانول، مصرف مواد مخدر، تروریسم، سقط جنین و مداخلات پزشکی غیرضروری هستند.
در این گزارش، نگاهی به آمار برخی از این حوادث که پرتکرارتر هستند، می‌اندازیم؛
تصادفات جاده‌ای: بیشترین مرگ‌ومیر ناشی از تروما در کشور مربوط به تصادفات رانندگی است. سال گذشته تعداد تلفات ناشی از تصادفات جاده‌ای با رشد ۲.۸ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱، به ۲۰ هزار و ۴۵ نفر رسید. از این تعداد ۱۵ هزار و ۸۵۴ نفر مرد بودند. طی همین ۶ ماه گذشته ۱۰ هزار و ۹۷ نفر براثر تصادفات جاده‌ای و درون‌شهری جان خود را از دست دادند.
سقوط از ارتفاع: در سال‌های اخیر، سقوط از ارتفاع یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ‌ومیر ناشی از حوادث شغلی در ایران بوده است. در سال ۱۴۰۲ از مجموع ۲۱۵۵ مرگ ناشی از حوادث کار، ۹۸۳ نفر یعنی حدود ۴۶ درصد براثر سقوط از ارتفاع جان خود را از دست دادند. در نیمه اول امسال هم ۴۹۸ مرگ ناشی از سقوط از بلندی ثبت شد که نشان‌دهنده استمرار این نوع از حوادث در کشور است.
بیشتر این سقوط‌ها در محل‌های کاری ناامن و بدون تجهیزات ایمنی مناسب مثل کارگاه‌های ساختمانی اتفاق می‌افتد. به دلیل عدم رعایت استانداردهای ایمنی کافی، سقوط از ارتفاع همچنان یک چالش جدی برای ایمنی کارگران در محیط‌های کاری ایران به شمار می‌آید. سقوط از ارتفاع فقط در ساختمان‌سازی اتفاق نمی‌افتد. امسال گزارش‌های متعددی درباره مرگ‌های ناشی از سقوط کارگران از درخت گردو داشته‌ایم.
هر سال با شروع فصل برداشت میوه به خصوص گردو (به دلیل بلند بودن این نوع درخت)، شاهد افزایش این گونه حوادث هستیم. امسال موارد سقوط از درخت گردو و آسیب‌های ناشی از آن در برخی از مناطق ایران به خصوص استان‌های همدان و شهرستان تویسرکان افزایش قابل توجهی داشته است. از ابتدای برداشت گردو در شهریور ۱۴۰۳ تا اواسط مهر در همدان ۵ نفر جان خود را براثر سقوط از درخت گردو از دست دادند و تعداد مصدومان این حادثه هم به ۱۶۰ نفر رسید. شهرستان تویسرکان که قطب تولید گردو در کشورمان محسوب می‌شود، بیشترین مصدومان ناشی از سقوط از درخت گردو را داشت؛ با ۷۶ مصدوم. عدم ایمنی کار در هنگام برداشت گردو و عدم استفاده از تجهیزات مناسب باعث شده که این حادثه در برخی مناطق زیاد رخ دهد.
غرق‌شدگی: در سال ۱۴۰۲ هزار و ۱۴ نفر در کشور بر اثر غرق‌شدگی در آب‌ها (دریا، رودخانه، سد، کانال‌های کشاورزی و …) جان خود را از دست دادند که با آن که این آمار در مقایسه با سال ۱۴۰۱ حدود ۱۲ درصد کاهش داشت، اما باز هم آمار بالایی محسوب می‌شود. سال گذشته ۳۹۴ نفر فقط در فصل تابستان براثر غرق‌شدگی فوت کردند.
طبق گزارش سازمان پزشکی قانونی، از ابتدای سال ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۴۰۲ تعداد ۲۰ هزار و ۵۵۵ نفر معادل سالانه حدود ۱۱۰۰ نفر براثر غرق‌شدگی در آب‌های کشور جان خود را از دست دادند. بیشترین مرگ‌های ثبت‌شده به این دلیل در سال ۹۸ با ۱۲۷۵ نفر و کمترین فوتی ثبت‌شده مربوط به سال ۱۳۹۴ با ۸۷۹ نفر بوده است. در ۵ ماه اول امسال هم ۸۱۵ نفر در آب‌های کشور غرق شدند که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ رشد ۸ درصدی داشته است.
مسمومیت‌ها: بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، ۸۴۰۰ نفر در سال گذشته و ۳۹۰۰ نفر در نیمه اول امسال جان خود را بر اثر انواع مسمومیت از دست داده‌اند؛ مسمومیت‌های دارویی، مسمومیت با مشروبات الکلی، مسمومیت با مواد مخدر، گازگرفتگی و … . موضوع بسیار نگران‌کننده این که ۴۰ درصد از مسمومیت‌های مراجعه‌شده به بیمارستان‌ها ناشی از دارو است.
همچنین آمار به دست آمده از مسمومیت‌های مراجعه شده به بیمارستان‌های کشور در سال گذشته و نیمه نخست امسال نشان می‌دهد که ۴۰ تا ۴۸ درصد از انواع مسمومیت‌های مراجعه‌شده به بیمارستان‌ها تعمدی بوده است! و با توجه به شیوع مسمومیت دارویی، متاسفانه اغلب مسمومیت‌های دارویی نیز تعمدی است. یعنی فرد مسموم، دارو را عمدا در میزانی بالاتر از دوز درمانی و به قصد خودکشی مصرف کرده است.
سوختگی: سالانه ۳۰ هزار نفر در ایران دچار سوختگی‌های شدید منجر به بستری می‌شوند که از این تعداد ۳ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. نرخ سوختگی‌های شدید و مرگ‌ومیر ناشی از آن در ایران تقریباً ۸ برابر میانگین جهانی است. این امار در حالی است که همه موارد سوختگی در کشور ثبت نمی‌شود. در سال ۱۴۰۳ نیز روندی مشابه سال گذشته گزارش شده است. آمار سوختگی در کشور در حدی بالا است که مسئولان تلاش دارند روزی به عنوان “روز حمایت از بیماران سوختگی” وارد تقویم رسمی کشور شود.