ویروس نقص ایمنی انسانی یا اچ. آی. وی نوعی ویروس آهسته‌گستر و عامل بیماری ایدز است که حدود چهار دهه از شناسایی آن در دنیا می‌گذرد و تاکنون افراد زیادی بر اثر ناآگاهی و ناخواسته قربانی این بیماری شده‌اند.

ایران نیز همگام با دنیا پذیرفته است که باید نسبت به اشاعه این ویروس مهلک و همچنان بدون درمان قطعی، اقداماتی از جمله پیشگیری و آموزش‌ را در دستور کار قرار دهد.

عامل ایجاد بیماری ایدز که ویروس اچ آی وی است به گلبول‌های سفید خون علاقه داشته و تنها درون آنها قادر به ادامه حیات است. از آنجا که گلبول‌های سفید در خارج از بدن مدت کوتاهی زنده می‌مانند پس این ویروس هم خارج از بدن در زمان کم از بین می‌رود.

این ویروس نسبت به سایر عفونت‌ها به‌راحتی انتقال نمی‌یابد و عمدتا از طریق آمیزش جنسی محافظت نشده، انتقال خون آلوده، سرنگ آلوده و در مواردی از مادر به فرزند منتقل می‌شود.

به گزارش سازمان ملل، در سال ۲۰۲۱ تعداد ۳۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در جهان با ویروس اچ آی وی زندگی می کردند. همچنین یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر هم به این ویروس مبتلا شدند و ۶۵۰ هزار نفر هم بر اثر بیماری ایدز جان باخته اند که شامل ۱۱۰ هزار کودک و نوجوان می شود.

۱۷ درصد از مرگ و میر و ۲۱ درصد از مبتلایان جدید در سال گذشته را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند.

این سازمان همین طور تعداد جوانان مبتلا به اچ آی وی را ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر دانسته و بیان کرده که کودکان و نوجوانان فقط هفت درصد از جمعیت دارای اچ آی وی را تشکیل می دهند اما ۱۷ درصد از مرگ و میر و ۲۱ درصد از مبتلایان جدید در سال گذشته را شامل می شوند.

براساس این آمار از زمان شروع همه گیری بیماری ایدز ۸۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا شده اند و ۴۰ میلیون و صد هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده اند.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای نخستین بار پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» را در جهت شناسایی و درمان به موقع ایدز راه اندازی کرده است.

تاکید بر رعایت محرمانگی نیز از ارکان اصلی این پویش است؛ در واقع دسترسی عمومی به آموزش و تشخیص اچ‌آی‌وی به‌صورت نمادین و در قالب یک رویداد مختص روز جهانی ایدز انجام می‌شود. این بخش اغلب توسط موسسات، سازمان‌های مردم‌نهاد و یا مطب‌های خصوصی و از طریق فراخوان در هر دانشگاه انجام می‌گیرد.

تست تشخیصی اچ‌آی‌وی در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری به‌صورت کاملاً محرمانه و رایگان در دسترس است. آدرس مراکز ارائه دهنده خدمت تشخیص اچ‌آی‌وی از طریق سایت https://icdc.behdasht.gov.ir/vct قابل دسترس عموم است.

حدود ۲۴ هزار بیمار مبتلا به ایدز در کشور شناسایی شدند

عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی با بیان اینکه حدود ۲۴ هزار بیمار مبتلا به ایدز در کشور شناسایی شدند، گفت: اقدام وزارت بهداشت برای اجرای پویش ملی «من هم آزمایش اچ آی وی می‌دهم» در جهت شناسایی مبتلایان و آغاز روند درمان ایدز مثبت و موثر است.

مینو محرز با هشدار به اینکه سن ابتلا به ایدز در کشور کاهش یافته است، اظهار داشت: تماس جنسی نامطمئن از مهمترین دلایل ابتلا به اچ آی وی مثبت است و رفتارهای جنسی کنترل نشده به دلیل مصرف مواد روانگردان در میان نوجوانان و جوانان زیاد شده است که ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

این متخصص بیماری‌های عفونی ادامه داد: با توجه به اینکه سن ابتلا به ایدز در کشور کاهش یافته از آموزش و پرورش می‌خواهیم که نسبت به آگاهی دانش آموزان در مورد راه‌های انتقال ایدز اقدام کند تا آنها در برابری ابتلا به این بیماری مصون باشند.

ایران بهترین برنامه کشوری را در زمینه ایدز دارد به طوری که ابتلا به آن منجر به مرگ بیماران نمی‌شودمحرز با بیان اینکه مردم آگاهی کافی از این بیماری ندارند و به همین دلیل از انجام آزمایش اچ آی وی هراس دارند، تصریح کرد: اجرای پویش ملی «من هم آزمایش اچ آی وی می‌دهم» توسط وزارت بهداشت بجا و ضروری بوده و در واقع می‌تواند روند درمان مبتلایان را تسهیل کند.

درمان رایگان مبتلایان به ایدز در کشور

وی با بیان اینکه حدود ۲۰۰ مرکز مشاوره و درمان بیماری‌های رفتاری در کشور وجود دارد، اظهار داشت: انجام آزمایش اچ آی وی و درمان مبتلایان به صورت رایگان در کشور انجام می‌شود و ایران بهترین برنامه کشوری را در زمینه ایدز دارد به طوری که ابتلا به آن منجر به مرگ بیماران نمی‌شود.

به گفته این پزشک بیماری‌های عفونی، علایم ظاهری بیماری ایدز گاهی تا ۱۰ سال بروز نمی‌کند و فقط با انجام آزمایش می‌توان آن را تشخیص داد و در صورت ابتلا سریعتر درمان را آغاز کرد.

اچ آی وی امروز مخصوص گروه خاصی نیست

همچنین هنگامه نامداری تبار رئیس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت نیز با بیان اینکه اچ آی وی امروز مخصوص گروه خاصی نیست، گفت: ما نباید فکر کنیم هرکس ایدز دارد حتما جزو یکی از گروه‌های پرخطر بوده است؛ اگرچه در بین گروه‌های پر خطر احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.

وی با بیان اینکه اچ آی وی یک بیماری عفونی و کاملا قابل کنترل است، اظهارداشت: قابل کنترل بودن به شرط این است که به موقع تشخیص داده شود و به شکل درست و دقیقی تحت درمان قرار گیرد و در این صورت افراد مبتلا به اچ آی وی نه تنها زندگی نرمالی خواهند داشت بلکه بیماری را نیز به دیگران منتقل نمی کنند.

نامداری تبار از همکاری سازمان هایی همچون سازمان زندانها، بهزیستی، وزارت کشور، ستاد مبارزه با مواد مخدر و بخش های مختلف وزارت بهداشت از جمله اداره اعتیاد، اداره HIV و غیره در پویش «من هم تست اچ آی وی می دهم» خبر داد و گفت: پویش «من هم تست اچ آی وی می‌دهم» از ۲۰ آبان تا ۲۰ آذرماه اجرا می شود.

وی درباره روش های آلوده شدن به این ویروس یادآور شد: ویروس اچ آی وی فقط در گلبول های سفید قادر به ادامه حیات است و گلبول های سفید نیز در خون و ترشحات وجود دارند بنابراین اچ ای وی در روابط معمولی همچون آشامیدن، روبوسی کردن و دست دادن قابل انتقال نیست و در صورتی که خون افراد با هم تلاقی یابد ویروس منتقل می شود.

انتقال از طریق مادر به جنین یا کودک یافت نشده است

وی افزود: در گذشته ویروس اچ آی وی از طریق مادر به جنین و همچنین با استفاده از شیر مادر به نوزاد قابل انتقال بود اما خوشبختانه دستاورد بزرگ دانشمندان ما این بوده که طی چند سال اخیر از بین افراد شناسایی شده، انتقال از طریق مادر به جنین یا کودک یافت نشده است.

رئیس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت همچنین خبر داد: طی چند سال اخیر از بین افراد شناسایی شده هیچ کدام انتقال از مادر به کودک نبوده و این در حالی است که برخی از مادران در دوران بارداری اچ آی وی مثبت داشتند اما پس از دارو گرفتن، سطح ویروس در خون‌شان پائین آمده و نوزادهای آنان فاقد اچ آی وی بوده و سالم هستند که موفقیت بزرگی در زمینه کنترل اچ آی وی به وجود آمده است.

وی گفت: از سوی دیگر با برنامه های منسجمی که در جهت کاهش آسیب در بین مصرف کنندگان مواد تزریقی صورت گرفته است، ضریب انتقال در گروه معتادان تزریقی پائین آمده است و اکنون الگوی انتقال بیشتر از طریق روابط جنسی است.

نامداری تبار تصریح کرد: انقلابی بزرگ در پیشگیری و کنترل اچ آی وی صورت گرفته است و اکنون داروهای ضد ویروس ایدز بسیار موثر هستند اما در عین حال تاکید می کنیم که درمان قطعی برای اچ آی وی وجود ندارد به عبارتی نمی توان ادعا کرد که ویروس به طور کامل از بین می رود اما داروها توان این را دارند تا میزان ویروس در خون را به صفر برسانند بنابراین افراد مبتلا نه تنها دچار عوارض بیماری نمی شوند بلکه باعث انتقال بیماری هم نمی شوند.

انقلابی بزرگ در پیشگیری و کنترل ایدز صورت گرفته است و اکنون داروهای ضد ویروس ایدز بسیار موثر هستند. به گفته وی، اگر بیمار مبتلا به ایدز روند دارو گرفتن را قطع کند، دوباره میزان ویروس اچ آی وی در خون او افزایش می یابد به عبارتی رفتار این ویروس همچون دیابت در بیمار شده است.

رئیس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی در خصوص استفاده از سوزن آلوده در محیط های انجام خالکوبی اظهار داشت: ما توصیه می کنیم که حتما رعایت بهداشت برای جلوگیری از انتقال هپاتیت و سایر بیماری های عفونی جدی تلقی شود اما نگرانی برای انتقال اچ آی وی از طریق سوزن چه در محل های انجام خالکوبی، چه در محیط های آرایشگاهی و چه در دندانپزشکی کمتر است چرا که ضریب انتقال از طریق سوزن ۳ دهم درصد است اما سایر بیماریهای عفونی منتقل می شوند و البته توصیه قطعی ما رعایت بهداشت است.

وی با اشاره به تاثیر رسانه ها در اطلاع رسانی و آگاه سازی در مورد ایدز گفت: متاسفانه در مورد بیماری ایدز، در دهه نخست شیوع این بیماری در اذهان عمومی تبدیل به یک هیولا شد اما اکنون ما با یک بیماری عفونی سرو کار داریم که با مصرف دارو، فرد بیمار می تواند زندگی نرمال داشته باشد و بیماری را به کسی منتقل نکند.