آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: انتقاد به سیاستمداران همواره یکی از اصولی‌ترین و بنیادی‌ترین مباحث حرفه‌ای دنیای سیاست به شمار می‌رود.
انتقاد خوب و سازنده این فرصت را به انتقاد شونده می‌دهد تا با خود آزمایی و به چالش کشیدن و طرح مسئله راه بهتر را انتخاب کند.
در سیاست هم همواره متخصصان و اهل این هنر معتقدند دموکراسی و انتقاد سازنده مکمل یکدیگر هستند. به نحوی دیگر حکومت دموکرات بدون انتقاد سازنده و پذیرش آن نمی‌تواند به دموکراسی پایبند باشد.
انتقاد سازنده می‌تواند با تلنگری جدید راه درست را یا بهتر است بگوییم مسیر بهتر را به انتقاد شونده نشان بدهد.
البته هستند در دنیای سیاست ایران گروه‌های تندرویی که با انتقادات کورکورانه و ناصواب خود تنها به دنبال مانع تراشی هستند. یک سیاستمدار باهوش می‌تواند تفاوت میان انتقاد سازنده و انتقاد غیر سازنده را بشناسد، میان آن دو تمایز قائل شود و به منتقد و انتقاد سازنده بها دهد و حرف آن را بخرد. در این صورت او با یک تیر و چند نشان میزند؛ هم به دموکراسی پایبند است هم حرف مخالف درست خود را می‌پذیرد و آن را انجام می‌دهد و هم مسیر بهتری را پیدا می‌کند.
فلسفه و نقد
امانوئل کانت، فیلسوف مشهور معتقد بود که نقد، لازمه رشد عقلانی و اخلاقی انسان است. در آثار معروفش، مانند نقد عقل محض و نقد عقل عملی، کانت به بررسی توانایی‌های عقل انسانی و محدودیت‌های آن پرداخت. او تأکید داشت که انتقاد به انسان کمک می‌کند تا از جهل و تعصب رها شود و به استقلال فکری برسد. به‌نوعی، کانت انتقاد را ابزاری برای شناخت حقیقت می‌دانست.
در فلسفه کانت، نقد به معنای بررسی دقیق و منطقی توانایی‌ها، محدودیت‌ها و کاربردهای قوای ذهنی انسان است. او معتقد بود که برای پیشگیری از باورهای بی‌اساس و تعصب‌های رایج، باید از ابزار نقد استفاده کنیم. نقد در فلسفه او به معنای ارزیابی خردمندانه و منظم اصول شناخت، اخلاق و زیبایی‌شناسی است.
فارغ از فلسفه کانت یکی از معروف‌ترین جملات در این حوزه مربوط به ولتر است که گفت «من جانم را می‌دهم تا مخالف من حرفش را بزند.» این عبارت بر این دلالت دارد که دفاع از آزادی بیان، حتی برای کسانی که با دیدگاه‌هایشان مخالفیم، یک ارزش بنیادی است. ایده اصلی این است که حق داشتن عقیده و بیان آن، پایه‌ای‌ترین اصل دموکراسی و جامعه‌ای آزاد است.
فلاسفه سیاسی اکثر آثار فلسفی خود را بر پایه نقد نوشتند آنها حتی گاهی آثار قبلی خود را نقد می‌کردند و همین موضوع باعث پیشرفت کیفی مباحث خودشان شد.
دولت وفاق و نفس مبارک نقد
منصور حقیقت‌پور، فعال سیاسی در گفت‌وگو با روزنامه «آرمان امروز» اظهار کرد: انتقاد، به قول امام سجاد (ع)، هدیه‌ای بزرگ برای مؤمن است. در آموزه‌های اسلامی، انتقاد بر اساس اصل *مؤمن آینه مؤمن است* بیان می‌شود؛ یعنی مؤمن باید در انتقال اشکالات و ایرادات، دقت و انصاف را رعایت کند. انتقاد سازنده چارچوب و قواره دارد و به شیوه‌ای بیان می‌شود که به فرد مقابل کمک کند، نه این‌که او را تحقیر یا تخریب کند. وی افزود: هم انتقادکننده و هم کسی که مورد انتقاد قرار می‌گیرد باید با سعه‌صدر و تقوا عمل کنند. فرد انتقادشونده نباید در برابر انتقاد جبهه‌گیری کند. چرا که اگر کسی باب انتقاد را به روی خود ببندد، امکان اصلاح و پیشرفت را از دست می‌دهد. پذیرش انتقادهای سازنده، باعث می‌شود که انسان بتواند ایرادات خود را رفع کرده و بهتر عمل کند.
این فعال سیاسی گفت: باید دید دولت تا چه حد در شنیدن و پذیرش نظرات مردم و اصلاح اشتباهات خود موفق خواهد بود. انتظار می‌رود که دولت، نه تنها انتقادات را بشنود، بلکه پاسخ مناسبی نیز به آن‌ها بدهد. اگر اشتباهی وجود دارد، صادقانه بپذیرد و برای اصلاح آن اقدام کند. این رویکرد، نه تنها به رشد و کارآمدی دولت کمک می‌کند، بلکه اعتماد مردم را نیز جلب خواهد کرد.
وی ادامه داد: اسلام، هرگز انتقاد تخریبی و سیاه‌نمایی را نمی‌پذیرد، اما از انتقادات سازنده حمایت می‌کند. دولت‌ها معصوم نیستند و اشتباهات ممکن است رخ دهد. مهم این است که این اشتباهات را بپذیرند و اصلاح کنند. رابطه بین مردم و دولت باید مبتنی بر صداقت، شفافیت و پذیرش انتقاد سازنده باشد.
حقیقت پور در نهایت خاطر نشان کرد: در خصوص گروه‌هایی که انتقادهای تخریبی و غیرسازنده می‌کنند، باید هوشمندانه عمل کرد. این گروه‌ها با رفتارهای تندروانه و انتقادهای بی‌اساس، به جای سازندگی، تخریب می‌کنند. از سوی دیگر، گروه‌های معتدل و اخلاقی که انتقاداتشان بر مبنای حقیقت و انصاف است، می‌توانند نقش مهمی در اصلاح امور داشته باشند. گروه‌های تندرو و ناروا در حقیقت آزمون خود را پس داده و مردود شده‌اند. انتقاد از سوی چنین گروه‌هایی قابل قبول نیست و باید با آن‌ها برخوردی متناسب و منطقی صورت گیرد.