آرمان امروز- گروه جامعه: از سال ۱۹۹۲، سازمان ملل، سوم دسامبر (۱۲ و امسال ۱۳ آذر) را روز جهانی معلولان اعلام کرده است. هر سال در این روز، نهادهای جهانی با برگزاری برنامه های ویژه، دشواری های شهروندان معلول را مطرح کرده و افزون بر تاکید بر پیگیری خواسته ها و نیازهای آنان، آگاهی رسانی در این زمینه را دنبال می کنند. در این شرایط اولین پیمایش سرشماری افراد دارای معلولیت در کشور با تفکیک انواع معلولیت‌ها و استان‌ها و نرخ شیوع معلولیت‌ها از طیف خفیف تا شدید، دیروز و همزمان با روز جهانی معلولان با حضور رییس‌جمهور رونمایی شد. در این مراسم که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان با اشاره به اینکه دولت مسئولیت ایجاد بسترهای لازم برای بهره‌گیری از توان‌مندی افراد دارای معلولیت را بر عهده دارد گفت: «این وظیفه و مسئولیت بار سنگینی بر دوش دولت و حاکمیت است تا بتوانیم ظرفیت توان‌مندی شما را افزایش دهیم. رسالت انسان سالم، توانمند و حتی حاکمیت رسیدگی به مشکلات انسان‌هایی‌ است که دچار مشکل و گرفتاری هستند.»

آمار معلولیت در ایران
این گفته ها در شرایطی مطرح می شود که طبق نتایج کلی این پیمایش، نرخ شیوع انواع معلولیت از طیف خفیف تا شدید در ایران ۱۱.۵ درصد از جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور است که اختلاف قابل توجهی با نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران و نرخ شیوع ۱.۳ درصدی معلولیت از جمعیت ۷۵ میلیون نفری کشور در سال سرشماری دارد. این پیمایش با عنوان کامل «اطلس میزان شیوع آسیب‌های دایمی و ناتوانی در ایران و بررسی اتیولوژیک آسیب‌ها» جامع‌ترین گزارش درباره نرخ شیوع معلولیت در ایران است که در فاصله سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ و به دنبال تاکید ماده ۸۰ برنامه ششم توسعه و الزام دولت به ایجاد ساختار رصد و شمارش معلولیت‌ها انجام شده است.
این موضوع را دکتر سید جواد حسینی، معاون وزیر و رئیس سازمان بهزیستی کشور تایید کرد و گفت: «شیوع شناسی سازمان بهداشت جهانی شیوع معلولیت را ۱۵ درصد اعلام کرده است. ما در کشور شیوع شناسی نداشتیم که خوشبختانه این شیوع شناسی در ۱۹ استان با مطالعه ۲۷۳ هزار خانواده انجام شد که رونمایی می شود. بر این اساس شیوع معلولیت در ایران حدود ۱۱ درصد است. از این ۱۱ درصد ۳میلیون نفر مستقیم یا غیر مستقیم تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند.» همزمان رئیس بیمارستان توانبخشی رفیده نیز گفت: «هر سال حدود ۲۵۰۰ بیمار جدید با آسیب نخاعی داریم که نیمی از آنها ناشی از تصادفات جاده‌ای هستند، و این مشکلات قابل مدیریت و کاهش هستند. در کشور ما، ۶۰ درصد معلولیت‌ها به دلیل عوامل اکتسابی است و تنها ۴۰ درصد از زمینه ژنتیکی برخوردارند. به دلیل اینکه برخی از عوامل، مانند حوادث جاده‌ای، در کشور ما آمار بالایی دارند، درصدی از معلولیت‌های اکتسابی قابل پیشگیری هستند. حدود ۱۱ میلیون نفر در کشور دچار معلولیت هستند و سالانه بین ۴۰ تا ۶۰ هزار نفر به این جمعیت اضافه می‌شود.»
دو چالش اصلی
اصغر شیرزادی، مدیرعامل انجمن تخصصی معلولین ایران اما معتقد است که مهمترین چالش های پیش روی این طیف را می توان در دو بخش «کمبود بودجه» و «سوء مدیریت در اقدامات برای این اقشار» جست‌وجو کرد. وی در گفت و گو با «آرمان امروز» با اشاره به اهداف نامگذاری روزی به نام معلولین می گوید: اصولا استارت روز جهانی معلولین در دهه ۱۹۹۰ و براساس منشور حقوق سازمان ملل که مبتنی بر عدالت و رفع تبعیض بین انسان هاست، زده شد. در این میان، بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰توسط سازمان ملل و بسیاری از کشورهای توسعه یافته تلاش مضاعفی صورت گرفت تا برای رفع موانع و تبعیض های موجود بین معلولان و سایر اقشار گام های موثری برداشته شود. تلاش هایی که باعث شده تا بحث شهروندان دارای معلولیت در کشورهای توسعه یافته و پیشگام در این عرصه، امروز به خوبی جا بیافتاد.
وی با ذکر اینکه از حیث قوانین، چیزی کم نداریم می گوید: مثلا در سال ۱۳۸۴ قانون جامع حمایت از معلولان به تصویب رسید گرچه بسیاری از بندهای آن عملا به بهانه کمبود بودجه اجرا نمی شد. چرا که این قانون دولت را موظف کرده بود تا بودجه لازم برای اجرای این قانون را تامین کند.