آرمان امروز_گروه اقتصادی: تاب‌آوری اقتصادی مفهومی است که به توانایی یک اقتصاد برای مقابله با شوک‌ها و نوسانات داخلی و خارجی اشاره دارد. این ویژگی برای اقتصاد ایران که به دلیل تحریم‌ها، نوسانات ارزی و وابستگی به نفت در معرض آسیب‌های جدی است، اهمیت ویژه‌ای دارد. تاب‌آوری اقتصادی به ایران این امکان را می‌دهد که در برابر تغییرات ناگهانی و بحران‌ها، مقاومت کند و سریع‌تر به وضعیت باثبات بازگردد.
با روی کار آمدن مجدد ترامپ در آمریکا، یکی از سناریوهای محتمل برای اقتصاد ایران، تحمل و تاب آوری آن در برابر این تغییر است. تاب آوری اقتصادی به معنای توانایی یک سیستم برای جذب و بازیابی از شوک ها و ناپایداری ها است. در این راستا، تاب آوری اقتصادی ایران به عنوان یک موضوع مهم در مطالعات اقتصادی، نیازمند بررسی دقیق است.

پیش نیازهای تاب آوری اقتصادی
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است. تحریم‌های بین‌المللی، به ویژه از سوی ایالات متحده، به‌طور قابل توجهی بر اقتصاد کشور تأثیر گذاشته و منجر به کاهش رشد اقتصادی، افزایش نرخ بیکاری و نوسانات شدید در بازار ارز شده است. با توجه به احتمال بازگشت ترامپ به قدرت و تشدید تحریم‌ها، ضروری است که ایران برای افزایش تاب‌آوری اقتصادی خود اقداماتی را در دستور کار قرار دهد. در این راستا، شناسایی پیش نیازهای کلیدی می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند.

تنوع اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت
یکی از مهم‌ترین پیش نیازهای تاب‌آوری اقتصادی ایران، تنوع‌بخشی به ساختار اقتصادی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. اقتصاد ایران به شدت به صادرات نفت وابسته است و هرگونه تغییر در قیمت جهانی نفت یا تحریم‌های مربوط به آن، تأثیرات عمیقی بر اقتصاد کشور می‌گذارد. برای کاهش این وابستگی، ایران باید به سمت توسعه سایر بخش‌ها مانند صنعت، کشاورزی و خدمات حرکت کند. سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنفتی می‌تواند به ایجاد اشتغال و افزایش تولید ناخالص داخلی کمک کند. به عنوان مثال، توسعه صنایع کوچک و متوسط (SMEs) می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و افزایش صادرات غیرنفتی منجر شود. همچنین، با توجه به ظرفیت‌های بالای ایران در زمینه کشاورزی، توجه به این بخش و بهبود تکنولوژی‌های مرتبط می‌تواند به افزایش خودکفایی و کاهش وابستگی به واردات کمک کند.

تقویت زیرساخت‌ها و بهبود محیط کسب و کار
یکی دیگر از پیش نیازهای تاب‌آوری اقتصادی، تقویت زیرساخت‌ها و بهبود محیط کسب و کار است. زیرساخت‌های مناسب، از جمله حمل و نقل، انرژی و فناوری اطلاعات، نقش کلیدی در جذب سرمایه‌گذاری و تسهیل فعالیت‌های اقتصادی دارند. بهبود زیرساخت‌ها نه تنها به افزایش بهره‌وری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته نیز باشد.
علاوه بر این، بهبود محیط کسب و کار از طریق کاهش بروکراسی، افزایش شفافیت و حمایت از حقوق مالکیت می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی کمک کند. ایجاد نهادهای مستقل برای نظارت بر فعالیت‌های اقتصادی و کاهش فساد نیز از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت کسب و کار در ایران کمک کند.

توسعه منابع انسانی و آموزش مهارت‌ها
منابع انسانی به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های هر کشوری، نقش بسزایی در تاب‌آوری اقتصادی ایفا می‌کند. برای اینکه ایران بتواند در برابر چالش‌های اقتصادی مقاوم باشد، نیاز به توسعه منابع انسانی و آموزش مهارت‌های جدید دارد. برنامه‌های آموزشی باید متناسب با نیازهای بازار کار طراحی شوند تا نیروی کار کشور بتواند با تغییرات سریع اقتصادی و تکنولوژیکی سازگار شود.
توسعه مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، به ویژه در زمینه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، می‌تواند به افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری اقتصاد کمک کند. همچنین، توجه به آموزش‌های کارآفرینی می‌تواند به ایجاد شرکت‌های نوپا و افزایش فعالیت‌های اقتصادی کمک کند.

کاهش وابستگی به نفت
به باور کارشناسان اصلاح نظام بانکی یکی از اقدامات فوری و ضروری برای تاب‌آوری اقتصاد ایران است. آن ها معتقدند که سیاست‌گذاران باید به مشکلات اساسی نظام بانکی، از جمله مسائل مطالبات معوق، سرمایه‌گذاری ناکارآمد و نقش پایین بانک‌ها در تأمین مالی تولید توجه کنند. کارشناسان همچنین بر لزوم کاهش سیاست‌های دستوری در سیستم بانکی تأکید دارند، چرا که این سیاست‌ها مانع از تخصیص منابع بهینه شده و به تشدید بحران‌های مالی منجر می‌شود. از دیگر پیش‌نیازهای تاب‌آوری اقتصادی، تقویت بخش خصوصی و افزایش آزادی‌های اقتصادی است. مداخلات گسترده دولت در اقتصاد و محدودیت‌های گسترده بر فعالیت بخش خصوصی، فضای کسب و کار در ایران را محدود کرده و باعث کاهش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی شده است. برای افزایش تاب‌آوری اقتصادی، لازم است دولت با کاهش مداخلات، فضای رقابتی را برای بخش خصوصی بهبود بخشد و از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی حمایت کند. تسهیل قوانین مربوط به فعالیت‌های اقتصادی و کاهش بروکراسی نیز می‌تواند مشوقی برای رشد و توسعه بخش خصوصی باشد.
دولت باید فضای کسب و کار را برای بخش خصوصی بازتر کند و زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم سازد. بدون توسعه بخش خصوصی و افزایش سهم آن در اقتصاد، امکان دستیابی به تاب‌آوری پایدار وجود نخواهد داشت. دولت باید از دخالت‌های بی‌مورد در فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی خودداری کند و تنها به عنوان ناظر و تسهیل‌کننده عمل کند.

توجه به دیپلماسی اقتصادی و روابط بین‌الملل
در شرایطی که تحریم‌ها فشار زیادی به اقتصاد ایران وارد می‌کنند، دیپلماسی اقتصادی و بهبود روابط بین‌المللی می‌تواند به کاهش اثرات منفی این تحریم‌ها کمک کند. ایران باید به دنبال ایجاد روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای دیگر باشد و از ظرفیت‌های موجود در سازمان‌های بین‌المللی بهره‌برداری کند.
توسعه روابط با کشورهای همسایه و کشورهای آسیایی می‌تواند به افزایش صادرات و جذب سرمایه‌گذاری کمک کند. همچنین، ایران باید به دنبال ایجاد توافق‌های تجاری و اقتصادی جدید باشد که به کاهش وابستگی به بازارهای غربی و افزایش تنوع در روابط تجاری منجر شود. تاب‌آوری اقتصادی ایران در برابر تحریم‌ها و چالش‌های سیاسی نیازمند اتخاذ رویکردهای جامع و چندبعدی است. تنوع‌بخشی به اقتصاد، تقویت زیرساخت‌ها، توسعه منابع انسانی و توجه به دیپلماسی اقتصادی از جمله پیش نیازهای کلیدی برای افزایش تاب‌آوری اقتصادی کشور هستند. با اجرای این اقدامات، ایران می‌تواند نه تنها در برابر تحریم‌ها مقاومت کند، بلکه به سمت توسعه پایدار و رشد اقتصادی حرکت کند.