آرمان امروز: دستهبندی نسلها میان ما ایرانیها براساس دهه تولد افراد است و معمولا برای بررسی ویژگیهای نسلهای مختلف از نامگذاری دههای که افراد در آن متولد شدهاند، استفاده میشود. به همین دلیل است که برای بسیاری تحلیلها از نامگذاریهایی مانند دههشصتیها، دهههفتادیها و… بهمنظور نشاندادن ساختار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مخصوص آن نسل استفاده میشود. نامگذاری نسلها در جهان، روند متفاوتی را نسبت به ایران طی کرده است، ایده نامگذاری نسلها به گرترود استاین نسبت داده میشود که با اصطلاح «نسل گمشده» به توصیف افرادی پرداخت که جنگ جهانی اول را تجربه کرده بودند. مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به دستهبندی نسلهای مختلف براساس اطلاعات مک کریندل، آیندهپژوه و جمعیتشناس استرالیایی پرداخته است و با توجه به اینکه این دستهبندی هنوز در تحلیلهای مختلف جمعیتشناسی مورد توجه قرار دارد، آن را میتوان مبنای معرفی نسلهای مختلف قرار داد. هر نسل با توجه به بازه زمانی که در آن قرار میگیرد با شرایط مختص آن دوران دست و پنجه نرم میکند، بهعنوان مثال نسل آلفا یا همان متولدان ۲۰۱۱تا ۲۰۲۴، همان کودکانی هستند که از دریچه اینترنت و رسانههای اجتماعی به دنیا نگاه کردند و حتی با گوشیهای هوشمند در دنیای واقعی قدم زدند. نسل بتا که به متولدان سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۹ گفته میشود، کودکانی هستند که دوران شکوفایی هوش مصنوعی و تکنولوژیهای پیشرفته را تجربه خواهند کرد و بدون شک زندگیشان با تکنولوژی پیوند عمیـــقتر و حتــی عجیبتری خواهد خورد.
در این شرایط غلامرضا ظریفیان، رزمنده دفاع مقدس و استاد تاریخ دانشگاه باور دارد: «نسل جوان ما امروز نسبت به آیندهاش و نسبت به مدیرانش ناامید است. نسبت به تورم امروز و فردایش دچار مشکل است و همینطور نسبت به اشتغالش. بعد، در چنین وضعیتی که جوان ما زندگی میخواهد ما هی برای او مشکل ایجاد میکنیم و سرمایه اجتماعی را به هدر میدهیم.» اما احسان شاه قاسمی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران معتقد است که برای تحلیل جوانانی که در دسته NEETها(افرادی که کار نمیکنند و درس نمیخوانند) قرار میگیرند، باید با تکیه بر تغییرات نسلی، تصورات نادرست از موفقیت و توهم کنشگری به واسطه اینستاگرم، دست به تحلیل زد. آمارها به ما میگویند که ۲میلیون و ۸۲۳هزار جوان ایرانی در سن ۲۵-۱۵سال نه کار دارند و نه درس میخوانند. این افراد که به NEET معروف شدهاند، باری بر دوش جامعه هستند؛ بهعبارت دیگر جامعه مسیری فراهم میکند تا این افراد بعد از درس خواندن، فعالیتی را انجام دهند اما اکثر این جمعیت دست به کاری نمیزنند.
او با اشاره به مشاهداتش از سبک زندگی در نقاط دیگر جهان، افزود: متأسفانه این تصور غلط که بچه من نباید کاری بکند، خلاف رفتار پدر و مادرها در سراسر جهان است. من شاهد هستم که اکثر فرزندان و نوههای استادان دانشگاههای کشورهای دیگر که وضع مالی مناسبی هم دارند، از نوجوانی در رستورانها کار میکنند. بنابراین برای تفسیر رفتار این افراد(نسلz) نباید موضوعاتی مانند انتظارات، تغییرات نسلی و تصورات نادرست در مورد موفقیت را در کنار مسائل اقتصادی نادیده گرفت و برای تحلیل نسل NEET باید به این موضوع توجه کرد.
این استاد دانشگاه در مورد دلیل افزایش جوانان ایرانی که نه کار میکنند و نه درس میخوانند، گفت: ما شاهد هستیم که جمعیت نیتها در کشور افزایش یافته است. بهنظر من بخش عمده این اتفاق فرهنگی است و نباید دلیل اصلی را به اقتصاد و سیاست گره زد. ما در کشوری زندگی میکنیم که از چند دوره مدرنیته به سرعت عبور میکند؛ شاید به جرأت بتوان گفت که یک نسل ایرانی از ۲تا ۳دوره مدرنیته رد میشود، بنابراین ما نسلی داریم که در مسیر بزرگشدن، سختیهایی کشیده است اما زمانی که نوبت به تربیت فرزندانشان(نسل جدید) میرسد، یک فرهنگ غلط را منتقل میکنند و معتقد هستند که فرزندانشان نباید کار کنند و سختی بکشند.
او افزود: برای سیاستگذاری باید دست بهکار علمی زد. ما در کنار تمام مشکلاتی که کشورهای دیگر با آنها درگیر هستند، با مسئله ناآگاهی مدیران و مسئولان هم مواجه هستیم. یکی از کارهایی که باید پیگیری شود، مربوط بهکارکردن نوجوانها به شکل پاره وقت است. در واقع علم سیاستگذاری جمعیت باید مورد توجه قرار بگیرد.
گسترش فرهنگ کار نکردن با شبکههای اجتماعی
شاه قاسمی معتقد است:«در این میان نباید فراموش کرد که شبکههای اجتماعی نقش مهمی در رواج پدیده نسل «نیت» داشتهاند، متأسفانه اینستاگرام بازیگر اصلی این عرصه است. افراد حاضر در اینستاگرام همیشه ناراضی و خشمگین هستند. این شبکه اجتماعی به افراد میگوید که «تو باید زندگی لاکچری داشته باشی؛ اما این زندگی با کار بهدست نمیآید.» در نتیجه افراد در اینستاگرام میچرخند و دچار این توهم میشوند که ما کار داریم و کنشگر هستیم، درحالیکه این کارها برای آینده بیفایده است.»
source