عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران بر لزوم بهروزرسانی نقشه جامع علمی کشور متناسب با تحولات اجتماعی، اقتصادی و فناوری سالهای اخیر تأکید کرد. وی اظهار داشت که این بهروزرسانی باید با توجه به شرایط روز جامعه و تغییرات گسترده در سطح ملی و بینالمللی انجام شود.
علیرضا مسیبی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری آنا بیان کرد که فرهنگستان علوم، بهعنوان نهادی اندیشهورز و حلقه اتصال جامعه دانشگاهی، میتواند نقش کلیدی در این فرآیند ایفا کند. وی افزود: یکی از ضروریات نقشه جامع علمی کشور، نگاه دقیق و جامع به مسائل، شنیدن تمامی دیدگاهها و تحلیل نقش دستگاههای اجرایی است. فرهنگستان علوم میتواند این دیدگاهها را تجمیع کرده و با ارائه برنامهریزی کلان، نقشه علمی کشور را متناسب با شرایط کنونی ارتقا دهد.
وی همچنین تصریح کرد که ارتقای سطح علمی کشور و توسعه فناوری از اهداف اصلی این نقشه است. این سند بر تقویت جریان اطلاعات مفید در حوزه علم و فناوری، توسعه فعالیتهای انجمنهای علمی و نهادهای پژوهشی، و تقویت همکاریهای ملی و بینالمللی با اولویت کشورهای جهان اسلام تأکید دارد. بهرهگیری از فرصتهای جهانی و ظرفیتهای ملی برای تعالی علوم انسانی و اجتماعی نیز از دیگر محورهای مورد توجه این سند است.
مسیبی با اشاره به تصویب این سند در سال ۱۳۸۹، خاطرنشان کرد که با وجود محدودیتهای آن دوره، این اقدام یکی از مهمترین کارهای شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است. اما اکنون، با گذشت بیش از یک دهه و با توجه به تحولات گسترده در سطح ملی و بینالمللی، بهروزرسانی آن باید در اولویت قرار گیرد. هدف از این اقدام، بازنگری کلی سند نیست، بلکه انطباق آن با شرایط روز کشور و جهان است.
وی در ادامه به ضرورت روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور با توجه به تحولات یک دهه اخیر اشاره کرد و گفت: این بهروزرسانی باید با توجه به شرایط روز کشور و تحولات اجتماعی، اقتصادی و فناوری سالهای اخیر انجام شود. در این فرایند، ضروری است راهحلهایی برای مسائل کلان دیگری همچون تغییر سبک زندگی، نیازها و انتظارات بدنه جوان و نخبگانی کشور، گسترش نفوذ فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی در جامعه، توسعه شرکتهای دانشبنیان و همچنین مسائل اقتصادی و اجتماعی مانند تورم، نرخ ارز، مهاجرت نخبگان و ناترازی منابع انرژی ارائه شود.
مسیبی درباره نقش فرهنگستان علوم در این فرآیند اظهار داشت: برای حل مسائل کلان کشور باید نگاهی اکوسیستمی داشت، چراکه هیچ دستگاهی به تنهایی نمیتواند در این زمینه موفق عمل کند. فرهنگستان علوم، با رسالت ذاتی خود بهعنوان نهادی متفکر و اندیشهورز، حلقه اتصال جامعه دانشگاهی است. در بیشتر کشورهای توسعهیافته، نهادی مشابه فرهنگستان وجود دارد که اندیشمندان آن، فارغ از هیاهوی سیاسی و چالشهای روزمره، در حوزههای مختلف علمی و فناوری گرد هم میآیند و بهصورت تیمی و در قالب فعالیتهای علمی و ترویجی، توصیههای سیاستی به بدنه حکمرانی کشور ارائه میدهند.
وی همچنین افزود: یکی از ضروریات نقشه جامع علمی کشور این است که مسائل و ریشههای آنها بهدقت دیده شود و نقش دستگاههای اجرایی کشور بهطور کامل بررسی شود. فرهنگستان علوم، با مأموریت اصلی خود که تفکر و اندیشهورزی است، میتواند تمامی دیدگاهها را بشنود و با در نظر گرفتن آنها، بهترین راهکارها را ارائه دهد. از این رو، فرهنگستان علوم یکی از مناسبترین نهادهایی است که میتواند فرآیند روزآمدسازی این نقشه را با موفقیت پیش ببرد.
مسیبی در ادامه به نقش بنیاد ملی نخبگان در این فرآیند اشاره کرد و گفت: طبق برنامهریزی انجام شده، در شش بسته کاری و شانزده تیم و کارگروه تخصصی، تیمها به صورت مجزا ولی از طریق یک حلقه مرکزی بهعنوان راهبر و اتصالدهنده محتوایی و اجرایی، روی این سند کار میکنند. قطعاً هرچه گفتگوها و مباحثات علمی بیشتری در دانشگاهها و محافل علمی و فناوری صورت گیرد و جلسات با اندیشکدههای مرتبط و تخصصی برگزار شود، خروجی کار غنیتر خواهد بود. نهادهایی مانند بنیاد ملی نخبگان میتوانند حلقه اتصال این سند و تفکرات نوینی باشند که در بین نخبگان و جامعه دانشگاهی کشور وجود دارد و باید نقشآفرینی جدیتری ایفا کنند.
وی در پایان تأکید کرد: آسیبشناسی مسیر پیموده شده و نگاه آیندهپژوهانه برای روزآمدسازی نقشه ضروری است. باید بهدقت بررسی کنیم تحولات مثبت و منفی علمی و فناوری کشور، بهویژه در سالهای اخیر، چه بوده است و این سند در فراز و فرودهای علمی و فناوری کشور چه نقشی ایفا کرده است. همچنین باید بررسی کنیم چقدر از برنامهها و اهداف آن بهطور واقعی اجرا شده و نقاط قوت و ضعف آن از نظر محتوایی، ساختاری و کارکردی چیست. در این ارتباط، باید نظرات ذینفعان و بازیگران اصلی این حوزه بهخوبی شنیده شود.