اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی، نوعی اختلال خلقی و بیماری روانی است که باعث تغییرات شدید در خلق و خوی افراد میشود. این اختلال معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر میشود و به دو نوع اصلی تقسیم میشود: اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دوقطبی نوع دو. تفاوت اصلی این دو نوع در وجود دورههای شیدایی است؛ در نوع یک، دورههای شیدایی کامل رخ میدهد، در حالی که در نوع دو، حالت خفیفتری از شیدایی به نام نیمهشیدایی مشاهده میشود.
شروع بیماری معمولاً با دورهای از افسردگی همراه است و پس از یک یا چند دوره افسردگی، دوره شیدایی بروز میکند. البته در برخی موارد، بیماری با دوره شیدایی یا نیمهشیدایی آغاز میشود. دورههای شیدایی ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشند و شدت آنها اغلب به حدی است که بیمار نیاز به بستری شدن یا مراقبتهای ویژه پیدا میکند. با کاهش علائم، بسیاری از بیماران یا خانوادههای آنها تصور میکنند که بیماری کاملاً درمان شده و نیازی به ادامه درمان نیست، اما قطع زودهنگام درمان خطر عود بیماری را افزایش میدهد.
### علل اختلال دوقطبی
علت دقیق اختلال دوقطبی هنوز مشخص نیست، اما محققان معتقدند که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز این اختلال دارند. همچنین ممکن است مشکلات فیزیکی در بخشی از مغز که کنترل حالات روانی را بر عهده دارد، عامل این اختلال باشد. استرس و بیماریهای دیگر نیز میتوانند باعث نوسانات خلقی شوند.
### اختلال دوقطبی نوع یک
این نوع اختلال با دورههای شیدایی شدید و گاهی افسردگی همراه است. علائم شیدایی شامل افزایش اعتماد به نفس، کاهش نیاز به خواب، پرحرفی، پرش افکار و افزایش فعالیتهای بیهدف است. دورههای افسردگی نیز معمولاً دو هفته طول میکشند و با علائمی مانند خلق افسرده، کاهش علاقه به فعالیتها، تغییرات وزن و افکار خودکشی همراه هستند.
### اختلال دوقطبی نوع دو
در این نوع، دورههای افسردگی اساسی با دورههای نیمهشیدایی همراه است. دورههای نیمهشیدایی حداقل چهار روز طول میکشند و با افزایش انرژی و فعالیت همراه هستند، اما به اندازه دورههای شیدایی شدید نیستند.
### اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)
این اختلال با نوسانات خلقی بین افسردگی و شیدایی خفیف همراه است و معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود. دورههای این اختلال طولانیتر هستند و ممکن است سالها ادامه یابند.
### درمان اختلال دوقطبی
درمان این اختلال معمولاً شامل ترکیبی از داروها و رواندرمانی است. داروهای تثبیت کننده خلق، ضد افسردگی و ضد روانپریشی از جمله داروهای رایج برای کنترل علائم هستند. رواندرمانی نیز به بیماران کمک میکند تا با علائم بیماری کنار بیایند و مهارتهای لازم برای مدیریت آن را یاد بگیرند. درمان ممکن است به صورت سرپایی یا بستری انجام شود، بسته به شدت علائم و شرایط بیمار.
قطع خودسرانه داروها میتواند باعث بدتر شدن علائم و عود بیماری شود، بنابراین همیشه باید تحت نظر پزشک اقدام به تغییر یا قطع داروها کرد.