موضوعی که در اینجا مطرح است، چندان محرمانه نیست. پس از امضای موافقتنامه، در زمانی که مسئولان صلاح بدانند، این سند به صورت لایحه در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار خواهد گرفت. همانطور که مجلس در سال ۲۰۰۱ موافقتنامه فعلی را بررسی کرد و بند به بند آن در صحن مجلس قرائت شد و در نهایت به تصویب رسید، این موافقتنامه نیز به تصویب مجلس خواهد رسید و موضوع پیچیده یا محرمانهای محسوب نمیشود.
تهران- ایرنا: کارشناسان بنیاد آمریکایی «دفاع از دموکراسیها» سفر مسعود پزشکیان به مسکو و امضای «توافق مشارکت استراتژیک جامع» با روسیه را نشاندهنده شکلگیری یک مشارکت مهم و تلاش برای برنامهریزی همکاریهای آینده بین دو کشور ارزیابی کردهاند. به گزارش ایرنا در روز چهارشنبه، این اندیشکده آمریکایی سفر رئیسجمهور ایران به مسکو در تاریخ ۱۷ ژانویه (۲۸ دی) را با هدف دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، و امضای «توافق مشارکت راهبردی جامع» بین دو کشور دانسته است که به تقویت همکاریهای تجاری و لجستیکی آنها منجر خواهد شد. در بخشی از این گزارش اشاره شده است که ایران به دنبال دریافت سامانههای دفاع هوایی و جنگندههای نظامی روسیه است و امیدوار است با دریافت این تجهیزات پیشرفته، ساختار دفاعی خود را تقویت کند. همچنین تهران در تلاش است تا جنگندههای سوخو Su-۳۵ ساخت روسیه را به ناوگان هواپیماهای نظامی قدیمی خود اضافه کند. این اقدام پس از تحویل هواپیماهای آموزشی روسی به ایران در سال ۲۰۲۳ انجام خواهد شد.
در گزارش این اندیشکده درباره همکاری نظامی دو کشور آمده است که تهران و مسکو از زمان حمله روسیه به اوکراین و پس از حملات حماس علیه اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، ارتباطات نظامی مداومی داشتهاند. جان هاردی، معاون برنامه روسیه در بنیاد دفاع از دموکراسیها (FDD)، معتقد است که این توافق بلندمدت، پایه حقوقی مشارکت در حال تحول بین روسیه و ایران را تقویت خواهد کرد. احتمالاً این سند شامل بخشهایی است که همکاری بیشتر در حوزههای اقتصادی، انرژی و فرهنگی را مورد توجه قرار میدهد. هنوز مشخص نیست که دو طرف تا چه حد در سالهای آینده روابط امنیتی خود را گسترش خواهند داد.
وی همچنین ادعا کرده است که تحریمهای تشدیدشده ایالات متحده علیه ایران ممکن است میل و ظرفیت تهران برای پرداخت هزینه تسلیحات روسی را تضعیف کند و این موضوع یکی از نقاط ضعف در همکاری دفاعی-صنعتی روسیه و ایران بوده است. جانات سایه، تحلیلگر دیگر این موسسه، با اشاره به ظرفیتهای تسلیحاتی تهران و مسکو، عنوان کرده است که دیدار رهبران دو کشور در روز جمعه فرصت مهمی برای برنامهریزی همکاریهای آینده در این حوزه فراهم میکند.
ست جی. فرانزمن، عضو ارشد این اندیشکده، نیز معتقد است که سفر برنامهریزیشده پزشکیان برای دیدار با ولادیمیر پوتین، بار دیگر نشاندهنده شکلگیری یک مشارکت مهم بین ایران و روسیه است. وی افزود که تهران و مسکو در زمینه مبادله اطلاعات و تسلیحات با یکدیگر همکاری میکنند و این موارد به همراه دیدار دو رئیسجمهور، نشاندهنده مشارکت در حال رشد بین این دو کشور است.
کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اعلام کرد که موافقتنامه جامع همکاریهای دو کشور شامل یک مقدمه و ۴۷ ماده است و تمامی حوزههای مناسبات دوجانبه را پوشش میدهد. در نگارش این موافقتنامه، توازن و حفظ استقلال و احترام به تمامیت ارضی کشور مورد توجه بوده است. جلالی در گفتوگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا در مسکو درباره روند نگارش و تأیید این موافقتنامه توضیح داد که پیش از این، ایران و روسیه توافقنامه جامع همکاریها را امضا کرده بودند که در سال ۲۰۰۱ در مجلس شورای اسلامی نیز تصویب شد. این موافقتنامه عملاً ۲۰ ساله بود و در سال ۲۰۲۱ مدت زمان اجرای آن به پایان رسید. وی افزود که در این موافقتنامه، فرایند تمدید خودکار به مدت پنج سال پیشبینی شده بود و اگر طرفین قبل از اتمام مهلت پایان اجرای آن نقطه نظری نداشتند، خود به خود تمدید میشد. بنابراین، این موافقتنامه تا ۲۰۲۶ تمدید شده است.
جلالی ادامه داد که رهبران دو کشور به این نتیجه رسیدند که موافقتنامه کنونی دیگر بروز نیست و مسائل امروز روابط را نمیتواند پوشش دهد. روابط امروز ایران و روسیه نسبت به ۲۴ سال پیش بسیار گسترش یافته است و از این رو، مقرر شد که با توافق رهبران، این موافقتنامه بروزرسانی شود. برای بروزرسانی و نگارش موافقتنامه جدید، وزیران خارجه دو کشور توافق کردند که جمهوری اسلامی ایران پیشنویس را تهیه کند. جلالی گفت که پیشنویس تهیه شد و در اختیار طرف روس قرار گرفت و حدود دو سال و نیم تا سه سال زمان برد تا اصلاحات لازم انجام شود و در نهایت موافقتنامه نهایی حاصل شد.
سفیر ایران در روسیه تأکید کرد که این موافقتنامه تمامی جوانب حوزههای روابط دوجانبه را پوشش میدهد، از جمله روابط سیاسی، همکاریهای اقتصادی، پروژههای استانی و همکاریهای چندجانبه. وی همچنین اشاره کرد که با توجه به منابع انرژی دو کشور، همکاری در حوزههای تجارت بینالمللی و انرژی نیز پیشبینی شده است. جلالی افزود که همکاری در حوزه فناوری، به ویژه فناوریهای نوین، امنیت اطلاعات و سایبری، نیز در موافقتنامه جامع ایران و روسیه گنجانده شده است. همکاری در بخش انرژی صلحآمیز هستهای، مسائل دفاعی و نظامی، مبارزه با تروریسم، مسائل محیطزیست و دریای خزر، مقابله با پولشویی و جرائم سازمانیافته نیز از دیگر مفاد این موافقتنامه هستند.
جلالی تأکید کرد که استقلال و امنیت کشورمان و خوداتکایی، عناصر بسیار مهمی هستند و ایران تمایل چندانی به ورود به حوزههای اردوگاهی ندارد. وی گفت که استقلال کشور برای جمهوری اسلامی ایران مقوله بسیار مهمی است و ما ۴۵ سال است که برای آن هزینه پرداخت کردهایم. وی همچنین اشاره کرد که امروز ایران و روسیه در بسیاری از حوزهها همگرا و شریک هستند و ایران در موضع ضعف نیست. جلالی گفت که متن اولیه این موافقتنامه توسط جمهوری اسلامی ایران نوشته و پیشنهاد شده است.
سفیر ایران در روسیه در پایان گفت که این موافقتنامه شامل ۴۷ ماده و یک مقدمه است و هر زمان که دولت صلاح بداند، آن را برای تصویب در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار خواهد داد. وی تأکید کرد که در این موافقتنامه برای همکاری متقابل و متوازن در حوزههای متعدد مناسبات دوجانبه و همراهی دو کشور در عرصه بینالمللی، ریلگذاری لازم صورت گرفته است. بر اساس اعلام سفارت ایران در روسیه، دکتر مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری اسلامی ایران، در تاریخ ۲۸ دیماه ۱۴۰۳ در سفر به مسکو علاوه بر دیدار و رایزنی با ولادیمیر پوتین و دیگر مقامات عالی روسیه، معاهده جامع همکاریهای راهبردی دو کشور را امضا خواهد کرد.