رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در نشست مجمع جهانی اقتصاد اعلام کرد که بر اساس بازرسی‌های انجام‌شده توسط این آژانس، ایران سلاح هسته‌ای ندارد. او در ادامه اشاره کرد که اگر وضعیت برنامه هسته‌ای ایران را از سال ۲۰۱۸، یعنی زمان شروع فروپاشی برجام، با شرایط پیش‌بینی‌شده برای سال ۲۰۲۵ مقایسه کنیم، شاهد گسترش این برنامه در تمامی ابعاد خواهیم بود. گروسی تأکید کرد که توافق برجام دیگر پاسخگوی شرایط فعلی نیست و نیاز به ایجاد یک چارچوب جدید احساس می‌شود.
وی افزود که اصول پایه‌ای برجام، مانند رویکرد مبتنی بر مذاکره، همچنان می‌تواند الهام‌بخش یک توافق جدید باشد. او گفت که در دیدارهای خود با مقامات ایرانی در تهران، این موضوع را مطرح کرده است. گروسی همچنین اشاره کرد که ممکن است یک توافق جدید با الهام از رویکرد دولت ترامپ و با مشارکت کشورهای اروپایی (E3) شکل بگیرد، اما این فرآیند بسیار پیچیده و چالش‌برانگیز خواهد بود.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خاطرنشان کرد که یکی از چالش‌های اصلی این است که دیگر نمی‌توان انتظار داشت تمامی بازیگران کلیدی در یک طرف میز مذاکره قرار گیرند. در گذشته، حتی با وجود اختلافات عمیق میان اعضای گروه ۵+۱، یک درک مشترک وجود داشت، اما اکنون این شرایط تغییر کرده است. این تحول اساسی نیازمند طراحی یک معماری جدید برای مذاکرات است که در آن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نقش محوری ایفا خواهد کرد.
ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴، با هدف لغو تحریم‌ها، تعهدات خود را به‌طور کامل اجرا کرد. این موضوع در ۱۶ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شد. با این حال، پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ و تصمیم او برای خروج یکجانبه از برجام در سال ۱۳۹۷، تحریم‌هایی که قبلاً لغو شده بودند، دوباره اعمال شدند.
در واکنش به این اقدام، ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام فعال کرد. اعضای باقی‌مانده توافق نیز با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد برای جبران خسارت‌های ناشی از خروج آمریکا ارائه کردند. با این وجود، اجرای نابرابر برجام و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا، ایران را مجبور کرد تا یک سال پس از خروج واشنگتن، اجرای گام‌به‌گام برخی از اقدامات داوطلبانه خود در چارچوب تعهدات هسته‌ای را متوقف کند. در این مدت، ایران با پایبندی به توافق، به کشورهای اروپایی فرصت داد تا وعده‌های خود را عملی کنند، اما به دلیل عدم تحقق این وعده‌ها، تهران در چند مرحله تعهدات خود را کاهش داد.
با روی کار آمدن جو بایدن در ژانویه ۲۰۲۱، دولت جدید آمریکا سیاست خروج یکجانبه ترامپ از برجام را محکوم کرد، اما در عمل همان سیاست فشار حداکثری دولت پیشین را ادامه داد. به‌رغم ادعای واشنگتن برای بازگشت به دیپلماسی، کاخ سفید اراده لازم برای بازگشت به برجام و جبران سیاست‌های شکست‌خورده ترامپ را نشان نداده است.
مذاکرات برای احیای برجام در هشت دور در وین برگزار شد و نمایندگان گروه ۱+۴، اتحادیه اروپا و ایران در این گفت‌وگوها شرکت کردند. هیأت آمریکایی نیز به‌طور غیرمستقیم در مذاکرات حضور داشت، اما به دلیل تناقض در رفتار، تعلل در تصمیم‌گیری و زیاده‌خواهی واشنگتن، توافقی حاصل نشد.
جمهوری اسلامی ایران همواره از هر فرصتی در عرصه دیپلماسی برای تبیین مواضع، طرح دغدغه‌ها و پیگیری مطالبات خود استفاده کرده است. در این راستا، گفت‌وگوها برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) و اتحادیه اروپا ادامه دارد. تاکنون سه دور گفت‌وگو برگزار شده و طرف‌ها در تلاش هستند تا زمینه لازم را برای کاهش تنش‌ها و ادامه روند دیپلماسی فراهم کنند.
ایران همواره تأکید کرده است که برای دستیابی به توافقی پایدار و قابل اعتماد که تحریم‌ها را به‌صورت تضمین‌شده لغو کند و مانع از سوءاستفاده در آینده شود، آمادگی کامل دارد.