تقویم علم؛
تاریخ علم پر از رویدادهای مهمی است که شامل نوآوری‌ها، کشف‌ها، زادروزها و درگذشت دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان می‌شود. در این تقویم، به وقایع مهمی که در تاریخ ۴ بهمن، برابر با ۲۳ ژانویه رخ داده‌اند، نگاهی می‌اندازیم.
**احمد بیرشک**
در ۴ بهمن ۱۲۸۵ خورشیدی، احمد بیرشک، ریاضی‌دان، تقویم‌نگار و پژوهشگر تاریخ علم، متولد شد. او در سال ۱۳۰۸ وارد دارالمعلمین عالی شد و در رشته ریاضیات تحصیل کرد. پس از پایان تحصیلات، در وزارت معارف و اوقاف مشغول به کار شد و مدتی نیز در ساری به تدریس ریاضی، فیزیک، علوم طبیعی و زبان پرداخت. در سال ۱۳۲۱ به عنوان رئیس دانشگاه تهران انتخاب شد و در سال ۱۳۲۲ مقاله معروف «نقد قانون دانشگاه» را نوشت. بیرشک از سال ۱۳۲۴ در پلی‌تکنیک و دانشسرای عالی به تدریس پرداخت و به مدت ۱۸ سال درس مناظر و مرایا (پرسپکتیو) را آموزش داد. او در سال ۱۳۷۰ بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی را تأسیس کرد و تا سال ۱۳۷۷ ریاست آن را بر عهده داشت. بیرشک علاوه بر این، در تألیف دانشنامه ایرانیکا، فرهنگ کامل انگلیسی‌فارسی و فرهنگنامه کودکان و نوجوانان همکاری داشت.
**رکورد سفر به عمق اقیانوس**
در ۲۳ ژانویه ۱۹۶۰ میلادی، برابر با ۴ بهمن ۱۳۳۸ خورشیدی، یک زیردریایی به نام تریسته به عمق ۳۵ هزار و ۸۱۰ فوتی در گودال چلنجر در اقیانوس آرام رسید. این گودال، عمیق‌ترین نقطه روی زمین است که در درازگودال ماریانا نزدیک جزیره گوام قرار دارد. کابین تریسته، یک کپسول فولادی با قطر ۶ فوت و وزن ۱۴ تن بود که توسط آگوست پیکارد، دانشمند سوئیسی، طراحی شده بود تا در برابر فشار آب ۱۶ هزار پوند بر متر مربع مقاومت کند. ژاک پیکارد و ستوان نیروی دریایی دون والش این فرود پنج ساعته را انجام دادند و رکورد غوطه‌وری در عمق را ثبت کردند. آنها از طریق پنجره کپسول، گونه‌ای از ماهی یک‌پا را مشاهده کردند و به این ترتیب به سوال زیست‌شناسان درباره وجود حیات در چنین عمقی پاسخ دادند. این رکورد تا سال ۲۰۰۹ بی‌رقیب باقی ماند و تنها سه غوطه‌وری بدون سرنشین به گودال چلنجر انجام شد. در سال ۲۰۱۲، جیمز کمرون، کارگردان سینما، دومین سفر انسان به این گودال را رقم زد.
**پیوند قلب حیوان به انسان**
در ۲۳ ژانویه ۱۹۶۴ میلادی، برابر با ۴ بهمن ۱۳۴۲ خورشیدی، اولین پیوند قلب حیوان به انسان انجام شد. دکتر جیمز هاردی در دانشگاه می‌سی‌سی‌پی، قلب یک شامپانزه به نام بینو را به مردی ۶۸ ساله به نام بوید راش پیوند زد. این عمل به دلیل نبود قلب انسانی برای پیوند انجام شد. قلب تازه‌پیوند‌شده خود به خود می‌تپید، اما برای حفظ گردش خون بسیار کوچک بود و راش پس از ۹۰ دقیقه درگذشت. هاردی با انتقادات شدیدی مواجه شد، به‌ویژه که این رویداد سه سال قبل از اولین پیوند موفقیت‌آمیز قلب انسان توسط کریستیان بارنارد رخ داد. هاردی همچنین اولین پیوند ریه انسان را در سال ۱۹۶۳ انجام داد.
**اولین همانندسازی حیوان منقرض‌شده**
در ۲۳ ژانویه ۲۰۰۹ میلادی، برابر با ۴ بهمن ۱۳۸۷ خورشیدی، تولد و زندگی ۷ دقیقه‌ای اولین نمونه همانندسازی‌شده از یک حیوان منقرض‌شده در نشریه تخصصی «ضدباروری» شرح داده شد. این همانندسازی از گونه بز کوهی اسپانیایی پیرنه‌ای با نام عمومی بوکاردو انجام شد. دی‌ان‌ای مورد استفاده از نمونه‌های پوست منجمد این بز که در سال ۱۹۹۹ از آخرین نمونه باقی‌مانده استخراج شده بود، استفاده شد. آخرین نمونه بوکاردو در ۶ ژانویه ۲۰۰۰ مرد و با مرگش، این گونه منقرض شد. مادر این بز همانندسازی‌شده از زیرگونه نزدیک به بزکوه اسپانیایی بود. این پروژه توسط تیمی از دانشمندان در مرکز تحقیقات و فناوری کشاورزی و تغذیه در آراگون، اسپانیا انجام شد. از ۲۰۸ جنین کاشته‌شده در بزهای مختلف، تنها یک جنین به تولد زنده منجر شد، اما این بز همانندسازی‌شده پس از ۷ دقیقه به دلیل نارسایی تنفسی درگذشت.
**ویلهلم فون والدایر-هارتس**
در ۲۳ ژانویه ۱۹۲۱ میلادی، برابر با ۴ بهمن ۱۲۹۹ خورشیدی، هاینریش ویلهلم گوتفرید فون والدایر-هارتس، آناتومی‌شناس آلمانی درگذشت. او در سال ۱۸۹۱ اصطلاح نورون و در سال ۱۸۸۸ مفهوم کروموزوم را ابداع کرد. همچنین اصطلاحاتی را برای توصیف ساختار دندان در حال رشد ایجاد کرد. هارتس در سال ۱۸۵۶ تحصیلات خود را در رشته علوم طبیعی آغاز کرد، اما به پزشکی و آناتومی علاقه‌مند شد. پس از اتمام پایان‌نامه دکتری خود در سال ۱۸۶۲، به تدریس فیزیولوژی پرداخت و چند مقاله درباره آسیب‌شناسی نوشت. در سال ۱۸۸۷، او یکی از پزشکانی بود که تومور تارهای صوتی امپراتور فردریک سوم را تشخیص داد.
**کاشف مرز پوسته و گوشته زمین**
در ۲۳ ژانویه ۱۸۵۷ میلادی، برابر با ۴ بهمن ۱۲۳۵ خورشیدی، آندریا موهوروویچیچ، هواشناس و ژئوفیزیکدان کروات، متولد شد. او مرز بین پوسته و گوشته زمین را کشف کرد. در سال ۱۹۰۱، او به عنوان رئیس خدمات هواشناسی کرواسی و اسلاوونی منصوب شد و فعالیت‌های رصدخانه را به زمینه‌های دیگر ژئوفیزیک مانند لرزه‌شناسی، ژئومغناطیس و گرانش گسترش داد. در سال ۱۹۰۹، زمین‌لرزه‌ای پرقدرت در اطراف زاگرب رخ داد که منجر به پژوهش‌های موهوروویچیچ و کشف ناپیوستگی موهوروویچیچ شد. این ناپیوستگی مرز میان پوسته و گوشته زمین است و پوسته اقیانوسی و قاره‌ای را از گوشته جدا می‌کند.