مخاط که توسط بافت‌های پوشاننده مجرای بینی تولید می‌شود، اغلب به عنوان یک عامل مزاحم شناخته می‌شود، اما در واقع نقش مهمی در محافظت از سیستم تنفسی ایفا می‌کند. این ماده به عنوان یک سد دفاعی عمل کرده و گرد و غبار، باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر عوامل محرک را به دام می‌اندازد و از ورود آنها به بخش‌های عمیق‌تر دستگاه تنفسی جلوگیری می‌کند.
درون مخاط بینی، آنزیم‌هایی مانند “لیزوزیم” و “لاکتوفرین” وجود دارند که خاصیت ضد میکروبی دارند. این آنزیم‌ها با تخریب دیواره سلولی باکتری‌ها، رشد آنها را محدود می‌کنند. این ویژگی‌ها مخاط را به یک سپر دفاعی حیاتی تبدیل می‌کند، حتی در مواقعی که فرد احساس سلامتی کامل ندارد.
زمانی که فرد بیمار می‌شود، مخاط تغییراتی در غلظت، مقدار و گاهی رنگ خود نشان می‌دهد. این تغییرات نشان‌دهنده واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل بیماری‌زا است.
**مخاط سفید**
مخاط سفید معمولاً نشانه احتقان است و اغلب نشان‌دهنده شروع یک عفونت، مانند سرماخوردگی، می‌باشد.
**مخاط زرد**
مخاط زرد نشان می‌دهد که سیستم ایمنی بدن در حال مبارزه فعال با عفونت است. گلبول‌های سفید خون که برای مقابله با عفونت فرستاده می‌شوند، پس از مرگ آنزیم‌هایی آزاد می‌کنند که رنگ زرد ایجاد می‌کنند. این حالت معمولاً در پاسخ به عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) رخ می‌دهد.
**مخاط سبز**
مخاط سبز نتیجه تشدید پاسخ ایمنی بدن است. رنگ سبز از آنزیمی به نام “میلوپراکسیداز” ناشی می‌شود که توسط نوتروفیل‌ها (نوعی گلبول سفید خون) تولید می‌شود. این آنزیم مولکول‌هایی ایجاد می‌کند که عوامل بیماری‌زا را از بین می‌برند. مخاط سبز اغلب نشان‌دهنده عفونت باکتریایی است.
**مخاط قرمز یا صورتی**
وجود رنگ صورتی یا قرمز در مخاط نشان‌دهنده خون است و معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های بینی تحریک، خشک یا آسیب دیده باشند. مقدار کم خون در مخاط معمولاً جای نگرانی ندارد.
**مخاط قهوه‌ای یا نارنجی**
مخاط قهوه‌ای یا نارنجی ممکن است به دلیل مخلوط شدن خون خشک‌شده با مخاط یا استنشاق آلودگی‌های محیطی مانند دود یا گرد و غبار ایجاد شود. اگرچه این نوع مخاط معمولاً بی‌ضرر است، اما ممکن است نشان‌دهنده التهاب طولانی‌مدت باشد.
**مخاط سیاه**
مخاط سیاه بسیار نادر است و ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند عفونت قارچی (به ویژه در افراد دارای نقص ایمنی) یا قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های شدید مانند دود سیگار باشد. در صورت مشاهده مخاط سیاه، مراجعه به پزشک ضروری است.
منبع: ایران