به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، محمدمهدی طهرانچی در آیین افتتاح ۱۰ شعبه پارک علم و فناوری واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران که صبح امروز به میزبانی واحد علوم و فناوری پردیس این دانشگاه برگزار شد، با تاکید بر لزوم تغییر نگرش به مفهوم «یونیورسیتی» و فناوری در ایران، اعلام کرد: دانشگاه آزاد اسلامی با ایجاد شبکه‌ای گسترده و منسجم از واحد‌های دانشگاهی در سراسر کشور، در پی ایجاد تحولی جدی در زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور است.
وی با اشاره به مباحث جدی مربوط به ساختار دانشگاه در ۸۰ سال اخیر ایران، اظهار داشت: مفهوم «یونیورسیتی» هنگام ورود به ایران، به «دانشگاه» تقلیل یافت. با توجه به پیشینه ایرانیان در علم و دانش،این تقلیل مفهوم نیازمند بازنگری است. ایران سرزمینی است که بیش از ۵۰۰ رهبر علم جهانی داشته است و بدیهی است که در مواجهه با جریان‌ها و ساختار‌هایی که متعلق به تمدنی با عمر کمتر هستند، تعابیر پیشینی خود را بر آن بار می‌کند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به مفاهیم پیشینی موجود در فرهنگ ایرانی مانند مدرسه، دانشگاه و علمکده، یادآور شد: در ابتدا، مفهوم دانش به نام «دانشسرا» وارد ایران شد، سپس «دارالفنون» مطرح شد که عمر کوتاهی داشت. در دوره تمدنی جدید، ابتدا دانشسرا و سپس دانشگاه به معنای مدرن آن مطرح شد. در مفهوم دانش، ما با آموزش، پژوهش و کاربست مواجه هستیم و از نظر نوع دانش نیز، دانش تقلیدی و ترجمه‌ای در برابر دانش خلاقانه قرار می‌گیرد.
طهرانچی با تاکید بر اهمیت دانش مولد و خلاق، افزود: دانش مولد، دانشی است که در آن خلاقیت وجود دارد و سازمان‌هایی برای بروز خلاقیت شکل می‌گیرند. این سازمان‌ها، مجلات و سازمان‌های نشر دانش هستند. در قوانین حمایتی نیز، قانونی تحت عنوان «مالکیت معنوی» از آثار نویسندگان و هنرمندان حمایت می‌کند. متاسفانه، ما در برخورد با مفهوم «یونیورسیتی»، عمدتاً به جنبه ترویجی و تقلیدی دانش توجه کرده‌ایم و تا دهه ۸۰ خبری از تولید علم نبود. از دهه ۸۰ به بعد، توجه به تولید علم افزایش یافت و نظام علمی ما شروع به بروز خلاقیت در مجلات کرد و پژوهش به عنوان معیار ارتقا در نظر گرفته شد و مفاهیمی مانند مقالات «آی‌اف» مطرح شدند.
ضرورت نگاهی فراتر از دانش به یونیورسیتی و تغییر نگرش به مفهوم فناوری
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه، با تاکید بر اینکه «یونیورسیتی» تنها به دانش محدود نمی‌شود، گفت: در قانون اساسی ایالات متحده، هنگام ذکر مالکیت معنوی، دو چیز ذکر می‌شود: آثار نشری نویسندگان و مخترعان. مفهوم اختراع به علم بازنمی‌گردد، بلکه به حوزه فرهنگ و شناخت مربوط می‌شود. فناوری می‌تواند تقلیدی یا مولد باشد. نظام فناوری مولد، خروجی‌ای به نام نوآوری دارد. متاسفانه، از ابتدا برخورد ما با فناوری، با این تعبیر بوده است که علم کاربردی، فناوری است، در صورتی که علم کاربردی، کاربست علم است و کاربست علم، حل مسئله می‌آورد، اما فناوری نیست. البته، کاربست علم در صورتی که خلاقانه و بدیع شود، می‌تواند حل مسئله را در پی داشته باشد.دانشگاه بدون دانش، امکان خلق فناوری مولد را ندارد و فناوری تقلیدی ایجاد می‌شود. اگر دانش وجود داشته باشد، فناوری به نوآوری تبدیل می‌شود و این نیازمند دانش روشمند است
دانشگاه بدون دانش، امکان خلق فناوری مولد را ندارد و فناوری تقلیدی ایجاد می‌شود. اگر دانش وجود داشته باشد، فناوری به نوآوری تبدیل می‌شود و این نیازمند دانش روشمند است
وی در پاسخ به سوال مکرر سیاست‌مداران مبنی بر اینکه مقاله به چه دردی می‌خورد، اظهار داشت: مقاله به هیچ دردی نمی‌خورد، زیرا نباید لزوماً به درد اجتماع بخورد. مقاله حاصل خلاقیت در علم است که در جامعه علمی معنا دارد. جامعه علمی برای داشتن استاندارد، یک نظام ارجاع بر آن بنا نهاده است. اصطلاحات و مفاهیم خاص، متعلق به جامعه علمی است، نه جامعه عمومی. اگر بخواهیم به نظام فناوری که قرار است به نوآوری ختم شود برسیم، باید در دانشگاه فضای مرتبط با آن را ایجاد کنیم. خرده‌ساختار‌های تقلیدی مانند قطعات پازلی هستند که در صورت جانمایی نادرست در تصویر بزرگ، هیچ ایده‌ای به ما نمی‌دهند.
طهرانچی با اشاره به فعالیت‌هایی مانند جهاد دانشگاهی، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری، تاکید کرد: متاسفانه، ما خرده‌ساختار‌های تقلیدی را مانند قطعات پازلی به کار گرفته‌ایم که در صورت جانمایی نادرست در تصویر بزرگ، هیچ ایده‌ای به ما نمی‌دهند.
تفاوت‌های دانشگاه ایرانی و یونیورسیتی غربی و نقش دانشگاه آزاد اسلامی
وی در ادامه به بررسی تفاوت‌های دانشگاه ایرانی و «یونیورسیتی» غربی پرداخت و گفت: غرب از ابتدا «یونیورسیتی» را به عنوان کنشگر جامعه در عرصه علم، فناوری و فرهنگ تعریف کرد که در کنار دیگر نهاد‌های مربوطه معنا پیدا می‌کرد.
وی با اشاره به مشکلات موجود در مسیر توسعه فناوری و نوآوری در ایران، افزود: متاسفانه، ما با مفهوم فناوری، با قالب‌های قبلی برخورد می‌کنیم. بازار فناوری، بازاری است که الزام دارد نگاهی نو به آن شود. دیدگاه ما به فناوری، متاسفانه، دیدگاهی یکپارچه و منسجم نیست.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه به نقش دانشگاه آزاد اسلامی در نظام آموزش عالی کشور اشاره کرد و افزود: دانشگاه آزاد در دنیا بی‌نظیر و مولود انقلاب اسلامی است. این دانشگاه سنت‌شکنی در ساختار‌های حاکم به شمار می‌رود. در مقابل مجموعه دانشگاه‌های کوچک و دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی یک شبکه حقیقی و منسجم را ایجاد کرده است که مدیریتی یکپارچه دارد و هدف آن همگرایی حداکثری است. تفاوت‌های دانشگاه آزاد با مفهوم دانشگاهی که در ایران نهادینه شده، بسیار زیاد است. این دانشگاه، سرمایه کشور است. در حالی که دولت برای هر دانشجو در دانشگاه‌های دولتی حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه می‌کند، دانشگاه آزاد اسلامی با شهریه متوسط ۱۹.۵ میلیون تومانی اداره می‌شود.
وی در تشریح رویکرد تحولی دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: دانشگاه با توجه به اقبال اجتماعی و ارتباط تنگاتنگ با اجتماع، مفهومی را زودتر از دانشگاه‌های دیگر متوجه شد و آن نیاز جامعه به فناوری است. دانشگاه بدون دانش، امکان خلق فناوری مولد را ندارد و فناوری تقلیدی ایجاد می‌شود. اگر دانش وجود داشته باشد، فناوری به نوآوری تبدیل می‌شود و این نیازمند دانش روشمند است.
طهرانچی با تاکید بر اهمیت توازن بین علم و فناوری، گفت: علم و فناوری دو محور یک نردبان هستند و اگر این محور‌ها تراز نباشند، نمی‌توان از نردبان بالا رفت. متاسفانه مفهوم فناوری در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته است و یکی از دلایل آن، ترجمه نادرست است. لغتی که در زبان مادری ما معنا نداشته باشد، هر چقدر هم به گویش فارسی باشد، معنای تفکری فارسی ندارد.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد «فن‌شناخت» و ساختاری مناسب برای رشد فناوری در دانشگاه‌ها، گفت: ما باید نگرش خود از «فن» را تغییر دهیم و به «فن‌شناخت» به عنوان یک سامانه دریافت و مواجهه با عالم نگاه کنیم. ما دانشکده‌ها را باید تغییر دهیم و «فناورکده» یا «فن‌شناختکده» ایجاد کنیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به ایجاد دانشکده‌های موضوعی و باشگاه پژوهشگران در دانشگاه، گفت: مسائل کشور باید وارد دانشگاه شود و استعداد‌ها نیز باید شناسایی و توانمند شوند. ما به جای رویکرد حداقلی، به دنبال رویکرد حداکثری در مواجهه با بدنه دانشجویی هستیم.
وی با تشریح مفهوم سرا‌های نوآوری، گفت: پارک علم و فناوری محیط نوآوری است، اما قواعد آن با قواعد درون دانشگاهی متفاوت است. ما سرا‌های نوآوری را ایجاد کردیم تا پارک را به دانشکده‌های موضوعی متصل کنیم. سرا‌های نوآوری، بازار فناوری هستند و تخصصی کردن موضوعات از این طریق، ما را قادر می‌سازد تا وارد جامعه شویم و فناوری را تجاری‌سازی کنیم. نهاد‌های مالی نیز در سرا‌ها حضور دارند و خروجی دانشگاه، راه حل است.
طهرانچی در پایان تاکید کرد: ما در دانشگاه آزاد اسلامی در پی جایگزینی یک پازل جامع با اجزای کوچک، هماهنگ و دقیق، به طور بومی هستیم. به همین دلیل، اصرار داریم از لغات خودمان مانند بازار و سرا استفاده کنیم. ماموریت دانشگاه آزاد ایجاد شبکه‌ای است که با حرکتی جدی در زیست‌بوم فناوری نوآوری شروع کرده و برای حل مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کشور تلاش خواهد کرد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی متذکر کرد: متاسفانه، ما با علم اقتصاد کشور مشکل نداریم، بلکه با فناوری‌های اقتصادی مشکل داریم، زیرا در این زمینه دانش و توانایی لازم را نداریم. برای مثال، دانش تعلیم و تربیت، مقوله‌ای جداست و فناوری تعلیم و تربیت، مقوله‌ای دیگر.
ماموریت دانشگاه آزاد ایجاد شبکه‌ای است که با حرکتی جدی در زیست‌بوم فناوری نوآوری شروع کرده و برای حل مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کشور تلاش خواهد کرد
طهرانچی با اشاره به انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، سه رکن اصلی آن را روحانیت، بازار و شبکه دانشجویی عنوان و تأکید کرد: مسجد، دانشگاه و بازار، ستون‌های تحمل انقلاب بودند. امروز باید این شبکه‌ها را دوباره زنده کنیم تا اکوسیستمی خودکفا و نوآوری شکل گیرد. وی اصطلاح «بازار فناوری» را برای توصیف این پیوند بین دانشگاه، صنعت و مالی پیشنهاد کرد.
وی از تقلید کورکورانه از مفاهیم خارجی مانند «پارک فناوری» انتقاد کرد و گفت: پارک در تهران، مفهومی متفاوت با سیلیکون ولی دارد. ما به مفاهیمی نیاز داریم که در فرهنگ ما جا بیفتد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر تخصص‌گرایی تأکید کرد و پیشنهاد داد تا در حوزه‌هایی مانند بیوتکنولوژی، انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری دیجیتال، مراکز تخصصی تشکیل شود.
آموزش عالی: دوگانگی دانشمند و فناور
وی از سیستم فعلی آموزش عالی ایران انتقاد کرد و تفاوت میان «ساینتیست» (دانشمند نظری) و «تکنولوژیست» (فناور کاربردی) را برجسته ساخت. طهرانچی گفت: همه دانشجویان نباید دانشمند شوند. ما به جراحان، مهندسان و توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی نیاز داریم که دانش را به کاربرد تبدیل کنند.
طهرانچی بر ضرورت حمایت مالی از استارت‌آپ‌ها تأکید کرد و با بیان اینکه نوآوری نیازمند سرمایه است، از مراکز رشد و صندوق‌های سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد به عنوان مثالی از پیوند دانشگاه و صنعت نام برد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی مشکلات اقتصادی ایران را ناشی از کمبود «فناوری‌های بومی اقتصادی» دانست و گفت: ما به جای تقلید، باید مدل‌های سازگار با فرهنگ خودمان را ایجاد کنیم. وی همچنین بر نقش «فناوری آموزشی» در تغییر روش‌های تدریس تأکید کرد.
در پایان، طهرانچی بر استفاده از اصطلاحات بومی تاکید کرد و خواستار همکاری دولت، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی برای ساخت اکوسیستمی پویا شد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: دانشگاه آزاد در راستای این چشم‌انداز، پروژه‌هایی مانند شبکه ملی نوآوری را راه‌اندازی کرده است. انقلاب ما از شبکه‌ها متولد شد. اکنون باید شبکه‌هایی بسازیم که آینده را رقم بزنند.
source