مروارید، گوهری درخشان از دل دریا

به گزارش خبرگزاری ایمنا، سنگ مروارید گوهری از دوران باستان و حدود شش هزار سال پیش است که به عنوان وسیله‌ای زینتی مورد استفاده پادشاهان و اشراف قرار می‌گرفت. از دو هزار و ۵۰۰ سال پیش هم در کشور پهناوری مثل چین، تجارت می‌شد.

آشنایی با سنگ مروارید

مروارید، سنگی است سفید یا زرد اما درخشان که در بدن برخی از نرم‌تنان دوکفه‌ای مانند صدف مروارید به وجود می‌آید. شکل مروارید تقریباً همیشه گرد و کره‌ای است اما ممکن است به شکل‌های دیگر مثل گلابی یا اشکال نامنظم هم در طبیعت یافت شود. دیگر رنگ‌های مروارید شامل شرابی، خاکی، خاکستری مایل به سیاه، آبی و زرد است.

گفتیم که مروارید توسط جانور نرم‌تنی به نام صدف تولید می‌شود. به این صورت که، وقتی یک جسم خارجی مانند ذره‌ای شن یا یک موجود ریز دریایی وارد صدف می‌شود و با بدن نرم و حساس آن تماس پیدا می‌کند، باعث تحریک و خارش بدن نرم‌تن می‌شود. جانور برای تسکین خود لایه‌هایی مرکب از ماده آلی شاخی کونچیولین و بلورهای کلسیت یا آراگونیت را به دور جسم خارجی ترشح می‌کند. این لایه‌های هم‌مرکز به تدریج به مروارید تبدیل می‌شوند. جنس مروارید با جنس دیواره درون صدف یکسان است.

اندازه معمول و رایج مروارید اغلب بین ۷ تا ۹.۵ میلی‌متر است که به‌عنوان محبوب‌ترین سایز این سنگ قیمتی در نظر گرفته می‌شود. هر اندازه که مروارید درشت‌تر و گردتر باشد، کیفیت، دوام، ارزش و قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود. البته درخشش آن هم در ارزشش بی‌تأثیر نیست. مرواریدهایی که سطح نرم، تمیز و یکدست دارند ارزش و بهای بالاتری نیز دارند.

اندازه‌های مروارید، بسته به اینکه در چه محیطی تولید شده باشند، با هم فرق دارد. مثلاً اندازه رایج و محبوب مروارید پرورشی آکویای ژاپنی بین ۷ تا ۷.۵ میلی‌متر است. در حالی که اندازه معمول مروارید آب‌های آزاد تا ۸ میلی‌متر هم می‌تواند بزرگی داشته باشد.

آشنایی با انواع مروارید

مروارید دو نوع کلی مروارید طبیعی و مروارید پرورشی دارد. از نام هر دو می‌توان حدس زد که تفاوتشان چیست. مروارید طبیعی در بدن صدف مروارید، در طول‌ها سال‌ها به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان ساخته می‌شود. اما مروارید پرورشی، محصول دست بشر است. اغلب هم در ساخت زیورآلات از مرواریدهای پرورشی استفاده می‌شود.

جالب است بدانید که خلیج فارس، به دلیل داشتن مرواریدهای طبیعی بسیار مشهور است. به‌طوری‌که به آن بهشت مروارید هم لقب داده‌اند. بیش از ۲ هزار سال است که مروارید در حوزه خلیج فارس و محدوده‌ی کشورهای کویت و بحرین تا جزایر کیش و هرمز ایران صید می‌شود. بیشترین تجمع این نرم‌تنان در حوالی کشور بحرین است.

معرفی انواع مروارید طبیعی و کمیاب

مروارید صدف حلزونی (Conch):

مرواریدهای حلزونی جزو مرواریدهای غیر صدفی کمیاب هستند که قابلیت پرورش ندارند. در هر هزار حلزون ملکه فقط یکی در صدف خود مروارید حلزونی تولید می‌کند و به همین خاطر مرواریدهای حلزونی، مخصوصاً نمونه‌های صورتی کم‌رنگ آن بسیار ارزشمند هستند و با قیمت‌های بالا خریدوفروش می‌شوند.

مروارید ملو ملو:

مرواریدهای ملو ملو هم توسط صدف‌هایی به وجود می‌آیند که در آب‌های جنوب شرقی آسیا زندگی می‌کنند. این مرواریدها اغلب دارای رنگی بین زرد کمرنگ و قهوه‌ای تیره هستند و نارنجی، محبوب‌ترین رنگ آن‌هاست. مرواریدهای ملو ملو بسیار کمیاب هستند و تاکنون تمامی تلاش‌هایی که برای پرورش آن‌ها انجام شده با شکست مواجه شده و به همین دلیل فقط به شکل طبیعی موجود هستند.

مروارید باروک (Baroque):

مرواریدهایی که شکل نامنظم و غیرکروی دارند را به نام باروک می‌شناسند؛ یعنی اگر مروارید گرد نباشد به آن باروک می‌گویند. این اشکال ممکن است تخم‌مرغی، ناصاف یا با انحرافات جزئی باشد.

اغلب مرواریدهای باروک در آب شیرین شکل می‌گیرند و البته که ممکن است در آب شور هم مرواریدهایی شکل بگیرند که گرد نیستند، اما بیشتر مدل‌های غیر گرد در آب‌های شیرین ساخته می‌شوند.

در میان همه شکل‌های مروارید باروک، نمونه اشکی آن از همه بیشتر محبوبیت دارد. یک مروارید باروک ممکن است ۳۰ تا ۴۰ میلی‌متر قطر داشته باشد.

از دیگر اشکال مروارید باروک می‌توان به مدل‌های صلیبی، سیب‌زمینی، دوقلو، سکه‌ای و برنجی اشاره کرد؛ به طور مثال، مدل سکه‌ای به صورت تخت و سکه‌ای است و نور را به خوبی بازتاب می‌دهد و درخشندگی خاصی هم دارد، مروارید سیب‌زمینی شبیه مدل‌های گرد است اما اندازه بسیار کوچکی دارد و مدل برنجی هم از نامش پیداست که شبیه دانه برنج است.

آشنایی با روش کشت و تولید مروارید پرورشی

گفتیم که مروارید پرورشی با کمک و دخالت انسان تولید می‌شود اما به این صورت نیست که دانه‌های مروارید را خود انسان بسازد، بلکه صدف مرواریدساز توسط انسان دستخوش تغییراتی می‌شود تا در مدت زمان کوتاه‌تری مروارید تولید کند.

به این صورت که انسان، صدف‌های مخصوص این امر را پرورش می‌دهد، سپس متخصص پرورش مروارید یک یا چندین تکه از صدف یا قطعه‌ای از گوشت سایر نرم‌تنان را درون هر صدف قرار می‌دهد و از آنجا که این قطعه‌ها اضافه هستند، صدف نرم‌تن احساس خطر می‌کند و برای محافظت از خود مواد آلی ترشح می‌کند تا اطراف جسم خارجی را بپوشاند که نتیجه‌ی این امر شکل‌گیری مروارید است.

این فرایند معمولاً حدود ۱۸ ماه طول می‌کشد اما گاهی ممکن است بعد از هسته‌گذاری حتی تا ۳ سال هم طول بکشد.

دلیل ارزان‌تر بودن مدل‌های پرورشی این است که در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به مدل‌های طبیعی ساخته می‌شوند و این در حالی است که در سال‌های اخیر به دلیل آلودگی آب اقیانوس‌ها و صید بیش از حد صدف‌ها، مروارید طبیعی بسیار کمیاب شده و در نتیجه بسیار گران‌بها هستند.

تفاوت مروارید طبیعی و مروارید پرورشی

تنها تفاوت مروارید طبیعی و پرورشی در این است که در نمونه‌های پرورشی، انسان از روی عمد جسم خارجی را وارد بدن صدف می‌کند تا مروارید تولید کند اما در روند طبیعی این امر بدون دخالت انسان صورت می‌گیرد.

البته لازم است اشاره کنیم که قطعه‌هایی که توسط انسان در دل صدف گذاشته می‌شوند تا به مروارید تبدیل شوند از نظر وزن و اندازه متفاوت است. یعنی علاوه بر دخالت انسانی، یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی مروارید طبیعی و پرورشی، وزن و اندازه‌ی هسته وارده است اما خواص درمانی مروارید پرورشی با مروارید طبیعی فرقی ندارد.