به گزارش خبرگزاری ایمنا، توسعه پایدار شهری استفاده شهر از منابع و فضا به‌گونه‌ای است که نیازهای ساکنان آن را در زمان حال برآورده کند، بدون اینکه بر نیازهای ساکنان در آینده تأثیر منفی بگذارد؛ این روش توسعه شهری با هدف به حداقل رساندن آسیب به محیط زیست و حفظ هرچه بیشتر منابع و انتقال به منابع تجدیدپذیر در صورت امکان انجام می‌شود.
مفهوم محلات پایدار شهری رویکردی جدید در طراحی و برنامه‌ریزی محلات شهری است که برنامه‌ریزی را در راستای آفرینش، ارتقا و پایداری کیفیت زیست‌محیطی و سلامت شهروندان در ساختار محلات شهری به‌کار می‌گیرد.
معرفی و کاربرد شاخص‌های توسعه پایدار ضرورتی است که در کشور ما کمتر به آن توجه شده است، بدین معنا که با توجه به روند سریع شهری شدن گستره وسیعی از فضاهای جغرافیایی ایران، با تعادل بنیادین در بیشتر شهرها، به‌ویژه در کلان‌شهرها همراه نبوده است.
بررسی وضع موجود، برنامه‌ریزان و مدیران شهری را ناگزیر از توجه به برنامه‌ریزی در مقیاس‌های خرد در قالب واحدها و سلول‌های شهری یعنی محله‌ها کرده است، زیرا در این صورت است که می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب و استفاده از منابع محلی به شاخص‌های توسعه محله‌های شهری دست یافت. این رویکرد در پی شناخت توانایی‌ها و ویژگی‌های محله‌ها و ناحیه‌های شهری است، روشن است که در این واکنش نیاز به مشارکت جدی مردم در برنامه‌ریزی‌های بر پایه هویت محلهای نیاز است. بر این اساس، محلات پایدار می‌توانند متضمن پایداری شهرها باشند.
توسعه پایدار شهری به‌دلایل زیادی مهم از مزایای اقتصادی بلندمدت گرفته تا بهبود کیفیت زندگی و کاهش اثرات محیط زیستی است. با سرمایه‌گذاری در طرح‌های پایدار، شهرها می‌توانند شغل و رشد ایجاد کنند و در عین حال مصرف انرژی، اتلاف و آلودگی را کاهش دهند.
چالش‌ها و فرصت‌ها در توسعه پایدار شهرها
سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: نوآوری شهری به‌عنوان یک رویکرد کلیدی در مدیریت و توسعه شهرها در پاسخ به چالش‌های معاصر، از جمله رشد جمعیت، تغییرات اقلیمی و نیاز به بهبود کیفیت زندگی، مطرح شده است.
وی می‌افزاید: شهرها به‌عنوان مراکز اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، نقش حیاتی در توسعه پایدار ایفا می‌کنند. با افزایش جمعیت شهری و پیچیدگی‌های ناشی از آن، نیاز به نوآوری در مدیریت شهری به‌شدت احساس می‌شود.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با بیان اینکه نوآوری شهری به معنای استفاده از فناوری، استراتژی‌های جدید و رویکردهای خلاقانه برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان و کارایی خدمات شهری است، ادامه می‌دهد: نوآوری شهری شامل فرایندها، محصولات و خدمات جدیدی است که به بهبود عملکرد شهرها کمک می‌کند. این نوآوری‌ها می‌توانند در زمینه‌های مختلفی همچون حمل‌ونقل، انرژی، مسکن و خدمات عمومی ظهور کنند؛ به‌عنوان‌مثال، استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) می‌تواند به بهبود خدمات عمومی و تسهیل ارتباطات بین شهروندان و مدیریت شهری کمک کند.
ابراهیمی معتقد است: نوآوری شهری را می‌توان در چند بعد بررسی کرد؛ فناوری‌های نوین همچون اینترنت اشیا (IoT) و داده‌های کلان برای بهینه‌سازی خدمات شهری، توسعه مدل‌های کسب‌وکار جدید و حمایت از استارتاپ‌ها و کارآفرینی در زمینه خدمات شهری، ارتقای مشارکت شهروندان در فرایندهای تصمیم‌گیری، ایجاد فضاهای عمومی و اجرای راهکارهای سبز و پایدار برای کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی است.
وی با بیان اینکه نوآوری می‌تواند به تحقق اهداف توسعه پایدار کمک کند و به شهرها امکان دهد که به سمت مدل‌های اقتصادی پایدار حرکت کنند، تصریح می‌کند: پروژه‌های نوآورانه می‌تواند به بهبود زیرساخت‌ها و خدمات عمومی، افزایش امنیت و بهبود سلامت عمومی منجر شود؛ شهرهای نوآور می‌توانند به‌عنوان مقاصد جذاب برای سرمایه‌گذاران و کارآفرینان شناخته شوند.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با اشاره به اینکه باوجود ظرفیت‌های زیاد، نوآوری شهری با چالش‌های متعددی روبه‌رو است، ادامه می‌دهد: بسیاری از پروژه‌های نوآورانه به‌دلیل نبود همکاری بین بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی با شکست روبه‌رو می‌شود؛ تأمین منابع مالی برای پروژه‌های نوآورانه می‌تواند دشوار باشد و تغییرات فرهنگی و اجتماعی ممکن است مانع پذیرش نوآوری‌ها شود.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه نوآوری شهری یک نیاز اجتناب‌ناپذیر برای رویارویی با چالش‌های معاصر است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه پایدار شهرها کمک کند، می‌افزاید: با توجه به چالش‌ها و فرصت‌های موجود، اجرای راهکارهایی همچون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، ایجاد شبکه‌های اینترنت اشیا، طراحی پلتفرم‌های آنلاین برای جمع‌آوری نظرات و پیشنهادهای شهروندان، برگزاری کارگاه‌ها و جلسات مشورتی، ایجاد فضاهای مشترک کار و مراکز نوآوری می‌تواند به تحقق اهداف نوآوری شهری منجر شود.
وی خاطرنشان می‌کند: این رویکرد نیازمند همکاری و هماهنگی بین بخش‌های مختلف جامعه، ازجمله دولت، بخش خصوصی و شهروندان است، چراکه با ایجاد یک اکوسیستم نوآورانه و پایدار، می‌توان به سمت شهرهایی هوشمندتر و پایدارتر حرکت کرد.
توسعه پایدار محلهای پیش شرط توسعه پایدار شهری
فرزانه ساسان‌پور، استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری اظهار می‌کند: حدود سه دهه است که اصول پایداری به‌عنوان هدفی اساسی در برنامه‌ها و طرح‌های توسعه جهانی منطقه‌ای ملی و محلی مورد توجه قرار گرفته است، از این‌رو مطالعات متعددی برای تبدیل مفهوم پایداری به اصول و قواعد یا راهکارهای مشخص و کاربردی در برنامه‌ریزی‌های توسعه شهری انجام شده و این در حالی است که جامعه علمی و حرفه‌ای شهرسازی ایران هنوز به مجموعه مدونی از چنین اصول و قواعدی دسترسی ندارد.
وی می‌افزاید: تغییر و تحول در محیط‌های شهری امری اجتناب‌ناپذیر است و عوامل و نیروهای متعددی شامل نیروهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، جمعیت‌آوری و زیست‌محیطی در فرایند و شدت و ضعف این تحولات مؤثر است این عوامل می‌تواند شکل و ساختار محلهای شهری را دگرگون سازد.
استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: با گذشت زمان در طرح‌های مختلف توسعه شهری نظیر طرح‌های جامع و پس از آن طرح‌های ساختاری و راهبردی تحولات اساسی رخ داد و در تداوم این تحولات در نگرش‌ها ایده توسعه شهری پایدار در دهه‌های اخیر به‌عنوان محوری‌ترین بحث مطرح شده است.
ساسان‌پور با بیان اینکه یکی از اهداف برنامه‌ریزان شهری ایجاد توسعه پایدار شهری و محلهای است، به این صورت که با ایجاد پایداری در محله‌ها می‌توان به پایداری در سطوح بالاتر و شهر رسید، خاطرنشان می‌کند: رشد شهرنشینی و به‌وجود آمدن شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها یکی از مهم‌ترین مسائلی است که طی چند دهه اخیر در سطح جهان مطرح بوده است؛ افزایش جمعیت شهرها و مشکل‌های ناشی از آن شکل تازه‌ای از شهر شهرنشینی و شهرگرایی به‌وجود آورده است، بنابراین جغرافیای شهری نیز باید ابعاد و قلمروهای تازه‌ای بیابد تا محیط شهری مناسبی برای ساکنان فراهم آورد.
وی با بیان اینکه یکی از مباحثی که امروزه به آن اهمیت بسیاری داده می‌شود و از سوی سازمان ملل نیز به‌عنوان دستور کار قرن بیست‌ویکم تعیین شده، «توسعه پایدار» است، ادامه می‌دهد: توسعه پایدار نوعی از توسعه است که بدون کاهش توانایی آیندگان، برای تأمین نیازهایشان، نیازهای امروز را برطرف کند.
استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: توسعه پایدار شهری نیازمند شناسایی محدودیت‌های محیطی برای فعالیت‌های انسانی در ارتباط با شهرها و تطبیق روش‌های طراحی با این محدودیت‌ها است نظریه موضوع‌های جلوگیری از آلودگی‌های محیط شهری ناحیه‌ای و ملی کاهش ظرفیت‌های تولید محیط محلی، نبود حمایت از توسعه‌های زیان‌آور و از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می‌کند.
ساسان‌پور تصریح می‌کند: محله‌ها به‌عنوان کوچک‌ترین عناصر شهر توسعه پایدار و برنامه‌ریزی برای شهر هستند، بنابراین توسعه پایدار محلهای پیش‌شرط توسعه پایدار شهری است به این ترتیب می‌توان گفت توجه به نگرش سیستمی در شهر، رسیدن به توسعه پایدار شهری در سطوح ملی قابل دسترسی است.
به گزارش ایمنا، توسعه پایدار شهری به‌طور فزاینده‌ای در شهرها و شهرک‌های سراسر جهان اهمیت پیدا کرده است، زیرا مردم تلاش می‌کنند ردپای خود بر محیط زیست را کاهش دهند و جوامع انعطاف‌پذیر، عادلانه و سالم بسازند و در این بین محلات پایدار به‌عنوان الگویی نوین در توسعه شهری، نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی ساکنان کمک می‌کنند، بلکه به حفظ محیط زیست و ارتقای عدالت اجتماعی نیز می‌انجامند.
با توجه به چالش‌های روزافزون شهری از جمله آلودگی هوا، ترافیک و نابرابری‌های اجتماعی، ایجاد محلاتی که بر مبنای اصول پایداری طراحی شده‌اند، ضروری است.
source