ایرانیان، مذاکرات و لزوم واقع‌گرایی

آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: در حالی‌که فضای سیاسی کشور تا پایان هفته درگیر پیگیری مذاکرات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی است، تحلیلگران و صاحب‌نظران سیاسی بر ضرورت اتخاذ رویکردی واقع‌بینانه نسبت به این فرآیند تأکید دارند.
به گفته منابع نزدیک به تیم‌های تحلیلگر، انتظار می‌رود جامعه، رسانه‌ها و مسئولان از نگاه‌های افراطی و تفریطی نسبت به نتیجه مذاکرات پرهیز کنند؛ چراکه چنین دیدگاه‌هایی می‌تواند آثار منفی قابل توجهی، از جمله در حوزه اقتصاد و روان جامعه، به همراه داشته باشد.
برخی تحلیلگران بر این باورند که نه باید مذاکرات را از پیش تمام‌شده و صددرصد موفق دانست، و نه باید با بدبینی مطلق نسبت به آن قضاوت کرد. بلکه «نگاه عقلانی و واقع‌گرا» نسخه‌ای است که باید مبنای تحلیل‌ها و انتظارات عمومی قرار گیرد.
در این چارچوب، تأکید شده است که مذاکرات، به‌طور طبیعی، می‌تواند با نوسان همراه باشد؛ ممکن است در برهه‌ای به نفع یا زیان ایران تمام شود. اما آنچه اهمیت دارد، حفظ آرامش، واقع‌بینی و پرهیز از بزرگ‌نمایی یا بی‌اثر جلوه‌دادن این فرآیند است.
این گزارش در حالی منتشر می‌شود که فضای رسانه‌ای کشور نیز در آستانه تحولات احتمالی، شاهد افزایش تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت مذاکرات است.
آیت‌الله محسن غرویان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب چند نکته را لازم می‌دانم مطرح کنم. بیانات امروز مقام معظم رهبری با نهایت احتیاط همراه بود. به نظر می‌رسد ایشان در موضوع مذاکرات، بر رعایت اعتدال تأکید داشتند و در عین حال به هر دو طیف افراط‌گرا و تفریط‌گرا تذکر دادند. از یک‌سو، افرادی که تمام امور کشور را به مذاکرات گره می‌زنند، مورد خطاب قرار گرفتند و رهبر معظم انقلاب این نگاه را افراطی دانستند. از سوی دیگر، کسانی که به‌شدت با اصل مذاکره مخالفت می‌کنند و گمان می‌برند مذاکره، دستاوردهای انقلاب را از میان خواهد برد، نیز مورد نقد قرار گرفتند و این دیدگاه نیز اشتباه خوانده شد.
وی افزود: اعتدالی که مقام معظم رهبری بر آن تأکید کردند، به نظر می‌رسد معیار مناسبی برای تحلیل و ارزیابی شرایط باشد. همچنین، از نظر سیاسی، می‌توان گفت که سد مذاکره شکسته شده است؛ چرا که تأیید صریح مقام معظم رهبری، گامی مهم و پشتوانه‌ای ارزشمند برای دولت و مذاکره‌کنندگان از جمله آقای عراقچی و آقای پزشکیان محسوب می‌شود. ایشان به‌روشنی بیان کردند که مذاکرات با اجازه و رضایت کامل ایشان در حال انجام است. حتی در تعابیر ایشان اشاره شد که تیم مذاکره‌کننده عملکرد خوبی داشته و روند را به‌درستی پیش می‌برد. این تأیید، از منظر رهبری، امری بسیار مهم و امیدبخش تلقی می‌شود.
این فعال سیاسی اظهار کرد: نکته حائز اهمیت دیگر آن است که مردم به‌طور ملموس و مستقیم، تأثیر مذاکرات را در زندگی روزمره خود احساس می‌کنند. مسائل اقتصادی نظیر تورم، قیمت‌ها، نرخ ارز، ارزش پول ملی و سایر شاخص‌ها، به‌شدت به تصمیمات سیاسی و به‌ویژه روند مذاکرات وابسته شده‌اند. در گفت‌وگوهای روزمره با مردم، چه در بازار و چه در فروشگاه‌ها، این نکته بارها مطرح می‌شود که مطالبه اصلی آنان کاهش قیمت‌ها و بهبود شرایط معیشتی است. فارغ از اینکه مذاکرات مستقیم باشد یا غیرمستقیم، آنچه برای مردم اهمیت دارد، بازتاب این مذاکرات در زندگی واقعی آنان و سفره‌هایشان است.
وی افزود: مسئله دیگر، موضوع روابط با ایالات متحده آمریکاست. این روابط باید به نحوی منطقی و قابل مدیریت سامان یابد. اکنون که آمریکا اعلام آمادگی برای گفت‌وگو کرده است، این امر فرصتی به‌شمار می‌رود. اگرچه روابط میان دو کشور در طول سالیان گذشته تیره و پرتنش بوده، اما ورود ایالات متحده به عرصه گفتگو، می‌تواند مقدمه‌ای برای بهبود نسبی روابط باشد. در فرهنگ دینی ما نیز تأکید شده که «فرصت‌ها را غنیمت بشمارید»، و سیاست نیز دقیقاً به معنای بهره‌برداری از فرصت‌هاست. بنابراین، شایسته است از این موقعیت به نحو شایسته استفاده شود.
غرویان بیان کرد: به نظر می‌رسد مردم نیز خواستار حل مشکلات معیشتی خود هستند و بخش عمده‌ای از این مشکلات در حال حاضر با موضوع مذاکرات گره خورده است. امید می‌رود که این مسیر با موفقیت همراه باشد.
وی ادامه داد: بی‌تردید خوش‌بینی افراطی نیز همانند بدبینی افراطی می‌تواند آسیب‌زا باشد. خوش‌بینی مفرط زمانی شکل می‌گیرد که تمام ظرفیت‌های داخلی نظیر تولید ملی، سرمایه‌گذاری‌های داخلی و سایر مؤلفه‌های اقتصاد کنار گذاشته شوند و همه چیز به نقش‌آفرینی آمریکا یا دیگر کشورها وابسته شود، که این دیدگاه نادرست است. از سوی دیگر، بدبینی مفرط نیز خطرناک است، چرا که منجر به یأس، ناامیدی و بی‌تحرکی در جامعه خواهد شد.
این فعال سیاسی در نهایت خاطر نشان کرد: مسیر صحیح، اتخاذ نگاهی واقع‌بینانه و محتاطانه است. همان‌طور که مقام معظم رهبری نیز تأکید فرمودند، وزارت امور خارجه باید مأموریت‌های دیپلماتیک خود را با جدیت دنبال کند؛ چه در منطقه، چه در اروپا، و چه در دیگر نقاط جهان. خوش‌بینی افراطی به معنای گره زدن تمامی امور کشور به نتیجه مذاکره با آمریکا یا دیگران، اقدامی نادرست است. اما در عین حال، نباید در ورطه بدبینی مطلق نیز گرفتار شد. تقویت امید در جامعه و ایجاد فضای آرام برای پیگیری مذاکرات، اقدامی مثبت و مؤثر است. باید به تیم مذاکره‌کننده فرصت داد تا با آرامش، عقلانیت و تدبیر لازم از این فرصت استفاده کرده و ان‌شاءالله بتوانند کشور را از فشار تحریم‌ها خارج سازند و شرایط بهتری برای کسب‌وکار و زندگی مردم فراهم آورند.