آرمان امروز- گروه اجتماعی: اگرچه ایران ظرفیت‌های خوبی برای گردشگران داخلی و خارجی دارد اما برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد وضعیت اقتصادی سبب‌ساز شده سفر اولویت مردم ایران نباشد. آمارهای اخیر نشان می‌دهند که سهم سفر در سبد هزینه خانوارهای ایرانی به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. زهره چیت‌ساز، رئیس گروه آمارهای اجتماعی و فرهنگی مرکز آمار ایران اعلام کرد: «تعداد سفرهای داخلی خانوارهای ایرانی در ۷ سال گذشته حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است. بر اساس نتایج طرح‌های آماری اجرا شده، تنها ۵۲ درصد خانوارهای ایرانی در بهار ۱۴۰۳ حداقل یک سفر داخلی داشته‌اند؛ در حالی که این نسبت در سال ۱۳۹۵ بیش از ۵۷ درصد بوده است. این آمار از کاهش حدود ۳۰ درصدی تعداد سفرهای خانوارها نسبت به سال‌های پیش حکایت دارد.» این گفته ها در شرایطی مطرح می شود که فعالیت‌های آماری مرکز آمار ایران در حوزه گردشگری از سال ۱۳۸۱ آغاز شد با این حال طبق گفته های چیپ ساز، خراسان رضوی در صدر مقاصد گردشگری بهار ۱۴۰۳ با بیش از ۷ میلیون سفر قرار داشته است. پس از آن استان‌های مازندران با ۵.۱ میلیون در رتبه دوم و باقی استان‌ها از جمله گیلان، تهران، فارس و اصفهان در ادامه مقاصد محبوب قرار دارند. از نظر تعداد نفر-شب اقامت نیز خراسان رضوی با ۱۶ میلیون نفر-شب بیشترین حجم اقامت را به خود اختصاص داده است. در رده‌بندی شهرها نیز تهران با بیش از ۴.۴ میلیون سفر، مشهد با ۳.۹ میلیون، شیراز، اصفهان و تبریز در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
این در حالی است که برخی گزارش‌ها همچنان بر ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های گردشگری ایران تاکید دارند، اما واقعیت‌های اقتصادی حاکم، فضا را برای تحقق این پتانسیل‌ها تنگ‌تر از پیش کرده است. اگرچه گردشگری می‌تواند منبع درآمد و اشتغال‌زایی باشد، آمارهای موجود در این زمینه از افت چشمگیر قدرت خرید مردم برای سفر و تفریح حکایت دارند. به‌عنوان مثال، گزارشی از اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که هر خانوار تهرانی در سال تنها قادر به صرف ۵.۵ میلیون تومان برای سفر و تفریح است که به‌زعم بسیاری از کارشناسان این رقم حتی برای یک سفر یک‌روزه نیز ناکافی است. این در حالی است که هزینه‌های یک سفر متوسط، از جمله هزینه‌های اقامت و حمل‌ونقل، به شدت افزایش یافته است.
بسیاری از کارشناسان می‌گویند که این کاهش سهم سفر، نه‌تنها به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم، بلکه به‌دلیل عدم توجه به نیازهای این صنعت در سطوح مختلف دولتی و اقتصادی است. وقتی هزینه سفر به یکی از استان‌های جنوبی یا شمالی با سه شب اقامت در هتل‌ها، به رقمی معادل ۱۶ میلیون تومان می‌رسد، برای بسیاری از خانوارها که درگیر چالش‌های روزمره اقتصادی هستند، حتی تصور سفر به خارج از شهر غیرممکن می‌شود.
هزینه سفر ایرانیان، ۱۱۴ تریلیون تومان
آمارهای موجود در خصوص هزینه‌های سفر نیز تصویر روشنی از وضعیت اقتصادی خانوارهای ایرانی ارائه می‌دهند. داده‌های رسمی ستاد مرکزی خدمات سفر نشان می‌دهد گردش مالی سفرهای نوروزی ۱۴۰۴ در ایران به حدود ۱۱۵ تریلیون تومان رسیده است. این گردش مالی که با افزایش حداقل ۳۰ درصدی نسبت به پارسال همراه بود، میانگین هزینه هر سفر نیز حدود ۳.۱۵ میلیون تومان (تقریباً ۳۱.۵ دلار) بوده که با در نظر گرفتن مصرف سوخت، اقامت خانوادگی و گرانی خدمات سفر، منطبق با واقعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه ایران در سال جاری است. با احتساب هزینه متوسط ۲ میلیون تومان برای هر شب اقامت، هزینه کل اقامت‌ها به ۶۰.۹۷ تریلیون تومان می‌رسد.غذا و خوراکی: میانگین هزینه روزانه غذا برای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان برآورد شده است. با محاسبه ۷۳ میلیون نفر-روز، کل هزینه غذا به ۲۹.۲ تریلیون تومان می‌رسد. بنزین: متوسط مصرف بنزین برای هر سفر ۷۵ لیتر برآورد شده است. با قیمت یارانه‌ای ۲,۲۵۰ تومان، هزینه بنزین برای هر سفر حدود ۱۶۸,۷۵۰ تومان و در مجموع ۶.۱۶ تریلیون تومان بوده است.ارزش واقعی بنزین با نرخ آزاد (۳۰,۰۰۰ تومان) معادل ۹۳.۲ تریلیون تومان برآورد می‌شود.حمل‌ونقل دیگر: شامل عوارض آزادراهی، تاکسی و هزینه‌های حمل‌ونقل شهری، با میانگین ۲۵۰ هزار تومان برای هر سفر، معادل ۹.۱۳ تریلیون تومان هزینه داشته است. سایر هزینه‌ها: هزینه‌هایی مانند ورودیه اماکن گردشگری، خرید و سوغات نیز با متوسط ۲۵۰ هزار تومان به ازای هر سفر، جمعاً به ۹.۱۳ تریلیون تومان می‌رسد.در تعطیلات نوروز ۱۴۰۴، مجموع هزینه‌های سفر شامل اقامت (۶۰.۹۷)، غذا (۲۹.۲)، بنزین (۶.۱۶)، حمل‌ونقل دیگر (۹.۱۳) و سایر هزینه‌ها (۹.۱۳) به حدود ۱۱۴.۵۹ تریلیون تومان رسید.
source