کالبدشکافی یک تنش

گرچه گروه شورشی TRFخود را«سکولار، فراطیفی و بومی»می‌داندامامقامات هندی این عناوین راتبلیغات جبهه مقاومت برای مخدوش‎سازی روابط درهم‌تنیده با لشکر طیبه تلقی می‌کنند. لشکر طیبه یکی از بزرگ‌ترین و فعال‎ترین گروه‌های شبه‌نظامی در جنوب‌آسیا محسوب می‎شود. این گروه مسلح توسط سازمان ملل،روسیه، چین وآمریکا به‌عنوان تروریست‌هایی خطرناک شناسایی شده‌اند.دولت هند طرف پاکستانی را مقصر وقوع این حملات تروریستی دانسته وجهت فشار بر اسلام‌آباد برخلاف معاهده۱۹۶۰تقسیم آب دره سند،دسترسی مراتع پاکستانی رابه آب آشامیدنی مسدود کرده است.۸۰درصد آب‌شیرین پاکستان به‌واسطه رودهای سند تامین می‌شود و چنین حرکتی نمادی عینی ازگسترش بحران درشبه‌قاره هند است. رودخانه‌های دره سند شاهرگ حیاتی پاکستان وستون‌فقرات اقتصاد و امنیت غدایی این کشور ارزیابی می‌شود که براساس معاهده ۱۹۶۰ از شش روخانه؛ سند (Indus)، چناب (Chenab) و جهلم (Jhelam) سهم اسلام‌آباد بوده و رودهای راوی (Ravi)، بیاس (Beas) و ستلج (Sutlej) به دهلی‌نو سپرده شد. پیش از فزونی بحران در چند روز اخیر، هندی‌ها با احداث سدهایی مانند باگلیهار و کیشانگانگ تهدیدی پایدار علیه اقتصاد پاکستان ایجاد کرده بودند.
   
مصائب جراحی دقیق
به باور کارشناسان، با توجه این‎که کانال‌های دیپلماتیک بین این دو قدرت هسته‌ای سال‌هاست از بین رفته،‌ ممکن است نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند به سمت گزینه‌ «جراحی دقیق» سوق یابد که استعاره‎ای از عملیات نظامی محدود مانند حملات هوایی یا عملیات نیروهای ویژه در نزدیکی مرز پاکستان بوده تا همزمان سه هدف را محقق کند: ۱. خشم عمومی را آرام کرده و تسکین دهد ۲. خطر وقوع اشتباهات تحقیرآمیز را کاهش دهد و ۳. از تشدید تلافی‌جویانه پاکستان پرهیز کند.با وجود این، نیویورک‌تایمز در گزارشی ادعا کرد که هند ممکن است به‌دلیل ضعف نظامی خود زمینگیر شود. گزارش پارلمان این کشور در سال ۲۰۱۸ نشان داد که ۶۸درصد تجهیزات نظامی هند منسوخ، ۲۴درصد متعارف و تنها ۸درصد پیشرفته است. تا سال ۲۰۲۳، اگرچه سهم تجهیزات پیشرفته به ۱۵درصد رسید، اما بیش از نیمی از تجهیزات همچنان قدیمی باقی‌ماندند. مقامات نظامی هند اعتراف کرده‌اند که پیشرفت‌ها به‌دلیل چالش‌های لجستیکی و بودجه‌ای کافی نبوده است.دهلی‎نو با اطمینان مدعی شده که توانایی دفع آسان نیروهای نظامی پاکستان را دارد. اما اگر این مسأله در عمل آزمایش شود، همسایه دیگر هند، جمهوری خلق چین که رقیب اصلی این کشور درحوزه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی تلقی می‎شود نیز به تماشای ظرفیت‌های نظامی دهلی‌نو خواهدنشست و مزایای این رقابت ژئوپلیتیکی رابررسی خواهد کرد. 
در سال‌های اخیر نیروهای نظامی هند، مانورهای سیاسی و نظامی چین را چالش مرزی فوری‌تر از پاکستان محسوب کرده‎اند، به‌ویژه پس از درگیری مرگبار نیروهای دو کشور در ارتفاعات هیمالیا در سال ۲۰۲۰ که روابط دهلی‌نو و پکن را به تیرگی کشاند. رهبران نظامی هند مجبور بوده‌اند برای سناریوی جنگ در دو جبهه آماده شوند؛ مانوری دشوار که منابع نظامی را تحت فشار قرار داده است.
   
نیم‎نگاهی به پکن
درحالی‌که پاکستان می‌تواند روی چین حساب کند تا با اعمال فشار بر هند، این کشور را از تشدید عمده منازعه بازدارد، بعید است پکن از تمام ظرفیت اقتصادی یا نظامی خود برای کمک به اسلام‌آباد استفاده کند؛ مگر این‌که موجودیت پاکستان به خطر افتد. چین مسائل فوری‌تری در پیش‌رو دارد، ازجمله تنش‌های تجاری با آمریکا و بحران تایوان، که منابعش را به‌جای امنیت پاکستان، به این موارد معطوف کرده است.با وجود این، چین و پاکستان با روابط دفاعی عمیق، تهدید دو‌جانبه‌ای برای هند ایجاد کرده‌اند. چین ۷۰درصد تجهیزات نظامی پاکستان ازجمله جنگنده‌های JF-۱۷ و سیستم‌های موشکی را تأمین می‌کند، درحالی‌که دو کشور به‌طور منظم تمرینات مشترک مرزی انجام می‌دهند. این اتحاد به پاکستان امکان داده تا در جبهه کشمیر تهاجمی‌تر عمل نماید، درحالی‌که چین فشار بر هند را حفظ می‌کند.
   
بحران در کشمیر
گروه شبه‌نظامیان (TRF) مسئولیت حمله به گردشگران منطقه کشمیر را بر عهده گرفته است. این گروه درواقع نماینده لشکر طیبه (LeT)  است. یک سازمان تروریستی با گرایشات سلفی تکفیری که عمدتا در دره کشمیر فعالیت می‌کند. لشکر طیبه در دهه ۱۹۸۰ و در جریان جنگ شوروی ــ‌ افغانستان با حمایت مالی اسامه بن‌لادن، رهبر وقت القاعده تأسیس شد.
به نقل از شورای روابط خارجی (CFR) ، این گروه که پایگاه اصلی آن در پاکستان بوده و اسلام‌آباد به حمایت سرویس اطلاعاتی (ISI) و ارتش این کشور از این تکفیری‎ها متهم شده است. لشکر طیبه مسئولیت حملات متعددی در خاک هند ازجمله حمله ۲۰۰۸ بمبئی و حمله ۲۰۰۱ به پارلمان هند را بر عهده دارد. در سال ۲۰۰۲، آمریکا این گروه را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی (FTO) قرار داد که به ممنوعیت ظاهری فعالیت آن در پاکستان منجر شد. بااین‌حال، به گزارش منابع مختلف، لشکر طیبه همچنان به‌صورت نیمه‌علنی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.در سال ۲۰۱۹ و پس از لغو ماده ۳۷۰ قانون اساسی هند (که به کشمیر خودمختاری ویژه می‌داد)، رهبران لشکر طیبه هسته اصلی گروه شورشی کشمیر را تشکیل دادند و نام این گروه به گونه‌ای انتخاب کردند تا نشان‌دهنده صبغه بومی کشمیری (و نه مذهبی یا خارجی) در برابر دولت هند باشد. از سال ۲۰۲۰ به بعد، شورشیان کشمیر به‌جای گروه‌های تروریستی قدیمی‌تر مانند لشکر طیبه (یک گروه جهادی دیگر در فهرستFTO ) مسئولیت حملات در این منطقه بحرانی را بر عهده گرفته‌اند.
   
دعوت به دیپلماسی
هند و پاکستان باید با تکیه بر مکانیسم‌های گفت‌وگوی دوجانبه و چندجانبه، به‌دنبال راه‌حلی پایدار برای مناقشه کشمیر باشند. احیای توافق‌نامه سیالکوت (۲۰۰۳) درباره آتش‌بس حول محور بازگشایی مسیرهای تجاری و فرهنگی می‌تواند یک فضای اعتمادساز ایجاد کند. هند بین آوریل ۲۰۲۴ تا ژانویه ۲۰۲۵ کمتر از ۴۵۰میلیون دلار کالا به پاکستان صادر کرد که بخش ناچیزی از کل صادرات این کشور محسوب می‌شود. مشارکت نهادهای بین‌المللی مانند سازمان‌ملل به‌عنوان ناظر بی‌طرف نیز می‌تواند از تشدید تنش‌ها جلوگیری کند.توسعه کریدورهای اقتصادی محلی، ازجمله احیای مسیرهای تاریخی تجارت پشم و زعفران، می‌تواند وابستگی متقابل جوامع مرزی را تقویت کند. ایجاد صندوق توسعه مشترک کشمیر بامشارکت دولت‌های محلی هردو طرف و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های صنایع‌دستی، گردشگری مذهبی وکشاورزی ارگانیک، می‌تواند انگیزه‌های پایدار برای حفظ صلح فراهم‌آورد. همچنین، بهره‌گیری از مدل‌های سنتی مدیریت آب‌های مشترک می‌تواند به کاهش تنش‌های زیست‌محیطی کمک کند.
درنهایت هند وپاکستان باید به‌جای راه‎حل‎های تحمیلی خارجی، بر سنت‌های مصالحه محلی کشمیر تکیه کنند. احیای نهادهای بومی مانند «پنجایرت» (مجلس‌های سنتی حل اختلاف) و استفاده از مکانیسم‌های میانجیگری قبیله‌ای می‌تواند زمینه گفت‌وگوی مستقیم بین جوامع مختلف کشمیری را فراهم کند. برگزاری «گردهمایی‌های صلح ولایتی» با حضور رهبران مذهبی، قبایل و اقلیت‌های منطقه نیز می‌تواند به ایجاد اعتماد کمک کند.