به گزارش خبرگزاری ایمنا، با پیشرفت شگرف فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در دهه‌های اخیر، الگوهای سنتی مدیریت شهری دچار تحولی بنیادین شده و امروزه مفهوم مدیریت شهری الکترونیک به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار شهری مطرح شده است؛ مفهومی که بهره‌گیری از فناوری‌های نوین را برای ارتقای کیفیت خدمات شهری، بهبود ارتباط میان مدیران و شهروندان و افزایش کارآمدی ساختارهای شهری هدف قرار داده است.
مدیریت شهری الکترونیک به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها اطلاق می‌شود که از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به بهینه‌سازی فرایندهای اداری، خدماتی و مدیریتی در شهرها کمک می‌کند؛ این نوع مدیریت، شفافیت، سرعت، دسترسی آسان و پاسخگویی را در عرصه اداره امور شهری افزایش می‌دهد و بستر مناسبی برای مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها فراهم می‌سازد.
دیجیتال‌سازی فرایندهای شهری موجب کاهش هزینه‌ها، زمان و منابع مورد نیاز برای ارائه خدمات می‌شود، استفاده از سیستم‌های الکترونیکی امکان پایش و ارزیابی عملکرد مدیران شهری را برای شهروندان فراهم می‌کند و شهروندان می‌توانند از طریق سامانه‌های الکترونیکی در نظرسنجی‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و نظارت بر پروژه‌های شهری مشارکت فعال داشته باشند.
خدمات غیرحضوری موجب کاهش نیاز به سفرهای شهری و در نتیجه کاهش ترافیک و آلودگی می‌شود و سیستم‌های الکترونیکی امکان واکنش سریع‌تر در مواقع بحران همچون بلایای طبیعی یا بحران‌های بهداشتی را فراهم می‌کنند.
مؤلفه‌های اصلی مدیریت شهری الکترونیک شامل زیرساخت‌های فناورانه، خدمات الکترونیکی برای شهروندان، حکمرانی دیجیتال، آموزش و توانمندسازی و مشارکت شهروندی دیجیتال می‌شود.
چالش‌های پیش‌روی مدیریت شهری الکترونیک شامل نابرابری دیجیتال، مقاومت فرهنگی، تهدیدات امنیتی و نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالا می‌شود.
تدوین استراتژی‌های جامع تحول دیجیتال شهری، ایجاد سامانه‌های متمرکز خدمات الکترونیک برای شهروندان، ارتقای سواد دیجیتال مدیران شهری و شهروندان، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی در مناطق کمترتوسعه‌یافته، تضمین امنیت اطلاعات و حفظ حریم خصوصی داده‌های شهروندان از جمله راهکارهای پیشنهادی برای توسعه مدیریت شهری الکترونیک در ایران است.
تحقق شهر الکترونیک با اصنو
امیرحسین مزروعی، مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: موضوع شهرسازی الکترونیک و نهایی‌سازی فرایندهای قابل انتقال به سامانه اصنو یکی از اهداف معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان بوده است که در این راستا اقدامات مهم و قابل‌توجهی صورت گرفته و بخشی از آن نیز در حال نهایی‌سازی است.
وی ادامه می‌دهد: بهره‌مندی از این سامانه منجر به بهره‌وری بیشتر خدمت‌رسانی به مردم شده است و از طریق درگاه اینترنتی «اصفهان من» روند خدمت‌رسانی به شهروندان شفاف، سریع و غیرحضوری شده ست.
مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: در عرصه مدیریت شهری، استقرار شهرداری الکترونیک و تحقق ایده شهرهای هوشمند با هدف دسترسی آسان و لحظه‌ای شهروندان و سازمان‌ها به انواع خدمات مدیریت شهری و با هدف ارائه خدمات ارزان‌تر و با کیفیت بهتر در اولویت کاری بوده است.
مزروعی می‌گوید: پررنگ‌کردن و آموزش مستمر شهروندی در زمینه نحوه ارائه و بهره‌مندی از خدمات سامانه اینترنتی و سیستم یکپارچه شهرسازی و درآمد، می‌تواند از سوءاستفاده افراد از خلاءهای گردش کاری پرونده جلوگیری کند و این اقدام شهرداری را به ارائه خدمات شهرسازی در بستر سامانه خدمات اینترنتی سامانه یکپارچه شهرسازی بهتر سوق می‌دهد تا برای به‌روزرسانی سامانه مذکور و شفافیت اقدام کند.
وی اضافه می‌کند: آموزش‌های فرهنگی در حوزه شهروندی می‌تواند موجب ارتباط بیشتر شهروندان با شهرداری هوشمند شود؛ ارتقای خدمات بیشتر در سامانه، اعتماد متقابل، تسهیل در ارائه خدمات، آگاهی از ضوابط و مقررات و کاهش مراجعات به شهرداری را در پی خواهد داشت.
مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: با پیشرفت سریع جوامع و رشد فناوری‌های اطلاعاتی، مباحث جدیدی در حوزه شهرداری‌ها مطرح شده است که استقرار آن‌ها در مقیاس جهانی و حتی ملی و منطقه‌ای می‌تواند موجب تسریع در پیشرفت مادی و معنوی شهروندان و صرفه‌جویی در وقت و هزینه آن‌ها شود.
مزروعی می‌گوید: ارائه خدمات فراگیر به شهروندان به‌صورت متمرکز در یک شهر با تحقق شهرداری الکترونیک میسر می‌شود و هدف مدیریت شهری اصفهان کنترل، هدایت و توسعه همه‌جانبه و پایدار شهر است که این کار با مشارکت شهروندان محقق خواهد شد، در این راستا شهرداری و شهرسازی الکترونیک بستری را فراهم آورده است تا ارائه خدمات مورد نیاز به شهروندان با بیشترین کارایی محقق شود.
وی ادامه می‌دهد: شهروندان همواره انتظاراتی از شهرداری دارند که این انتظارات شامل دسترسی به تمام خدمات ارائه‌شده به‌صورت ساده و بدون محدودیت‌های درون‌سازمانی و مکانی است، بدیهی است که این انتظار بدون همکاری و هم‌راستایی واحدهای مختلف شهرداری برای ارائه خدمات مورد نیاز به شهروندان میسر نخواهد شد.
مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: با توجه به اینکه شهرداری نزدیک‌ترین نهاد به شهروندان در زمینه ارائه خدمات عمومی و رفاهی است، با توسعه شهرداری و شهرسازی الکترونیک زمینه ایجاد مدیریت یکپارچه شهری و در نهایت کوچک‌سازی دامنه فعالیت‌های دولت فراهم شده است و می‌توان انتظار داشت که این نهادها در برابر عملکرد خود احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند؛ بر این اساس کارشناسان، مدیران و سیاست‌گذاران شهرداری‌های کشور باید به وسعت، کارایی و اهمیت دستاوردهای حاصل از به‌کارگیری صحیح و اصولی این فناوری‌ها توجه بیشتری کنند و برای به‌کارگیری آن‌ها عزم جدی‌تری داشته باشند.
مزروعی می‌گوید: راه‌اندازی سامانه هوشمند توسعه شهری (اصنو) مواردی همچون کاهش زمان صدور پروانه ساختمانی، حذف امضاهای طلایی، پرداخت الکترونیک هزینه‌های پروانه، صدور غیرحضوری پروانه و شفافیت در هزینه‌های پرداختی را به همراه دارد.
وی ادامه می‌دهد: با راه‌اندازی این سامانه و در راستای اجرای راهبرد کلان دولت هوشمند از سال ۱۴۰۰ تنها خدمت آن امکان ثبت درخواست صدور پروانه ساختمانی بود، اما در حال حاضر با ارائه ۱۲ خدمت، هر شخص با ورود به این سامانه می‌تواند از تمام خدمات برخط این سامانه شامل صدور پروانه ساختمانی، عدم خلاف، شناسه فنی ساختمان، امور مهندسان ناظر و طراح، پاسخگویی آنلاین، تصدیق گواهی، پیگیری درخواست، کارتابل تخصصی مالک حاوی فایل‌های راهنمای مناسب برای همه خدمات و پرداخت برخط عوارض صدور پروانه ساختمانی که هم‌اکنون در اختیار شهروندان قرار گرفته است، استفاده کنند.
مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: در سامانه اصنو، شهروند دارای کارتابل بوده و فعالیت‌های بین کاربر منطقه و شهروند در تبادل است و به‌صورت مشترک انجام می‌شود تا در صورت نیاز به بارگذاری مدرک یا اقدام خاصی، درخواست به کارتابل مالک ارسال شود.
مزروعی می‌گوید: بارگذاری نقشه‌های معماری توسط مالک، مدارکی همچون شناسنامه و کارت ملی، سند و سایر مدارک در کارتابل شهروند که درخواست آن توسط کاربر منطقه ارسال می‌شود، از مهم‌ترین اتفاقاتی است که در سامانه اصنو رخ داده و در سطح کشور بی‌نظیر است، همچنین پرداخت برخط عوارض صدور پروانه ساختمانی از دیگر موارد آن است.
وی اضافه می‌کند: اجرای طرح «صدور پروانه الکترونیک به صورت غیرحضوری» یکی از اقدامات مهم دوره ششم مدیریت شهری اصفهان به‌عنوان گامی در راستای شفاف‌سازی، اجرای حداکثری قانون، تسریع در پاسخگویی و پیشگیری از بروز تخلفات است که در این راستا با راه‌اندازی سامانه بسیاری از امضاهای طلایی و واسطه‌گری‌ها حذف شد.
مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: شهرداری و شورای اسلامی شهر اصفهان در این دوره تاکید جدی بر ارتقای سلامت اداری و شفاف‌سازی روند فعالیت بخش‌های مختلف به نفع مردم دارد و تدوین و اجرای طرح «شفافیت و سلامت اداری» نیز با همین هدف از سوی مدیریت شهری اصفهان از ابتدای سال‌جاری به‌صورت جدی پیاده‌سازی شده است که طرح صدور پروانه الکترونیک اقدام شاخصی در این زمینه به‌شمار می‌رود.
مزروعی می‌گوید: الکترونیکی شدن ارائه خدمات در راستای ایجاد شهر هوشمند، به‌عنوان یکی از راهکارهای نوین برای رفع مشکلات شهری، مورد توجه برنامه‌ریزان شهری قرار گرفته است و راهکاری برای پایداری شهرها و کاهش تخلفات به‌شمار می‌رود که در این راستا سامانه اصنو راه‌اندازی شده است و به‌صورت مستمر پایش می‌شود تا اشکالات این سیستم برطرف شود و تا زمانی که کیفیت مطلوب حاصل نشود، موارد در کمیسیون پایش و نظارت شورای اسلامی شهر پیگیری شود.
وی می‌افزاید: برای سامانه اصنو می‌توان دو بعد تعریف کرد؛ در بعد داخل شهرداری، انتظارات از این سامانه تا حد بسیار زیادی محقق شده است، اما به‌طور طبیعی اشکالات بسیاری نیز وجود دارد، زیرا سامانه قبلی شهرسازی اصفهان چند سال زمان برد تا کامل شود و در حال حاضر نیز دارای نواقصی است؛ با توجه اینکه این سامانه در حال حاضر با مشکلاتی روبه‌روست، مدیریت شهری در حال رفع آن‌ها است.
مدیر شهرسازی الکترونیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: بعد دیگر مربوط به فعالیت‌های در حال انجام است که از جمله آن‌ها می‌توان به صدور الکترونیکی پروانه ساختمانی به‌دلیل تغییرات در قوانین و فرایندهای ملی و محلی، روند اجرایی ارائه خدمات با توجه به تغییر قانون بیمه تأمین اجتماعی مربوط به پروانه ساختمانی، ابلاغ قانون درآمدهای پایدار، تغییرات و اصلاح فرمول‌های محاسباتی، تغییر قوانین سازمان نظام مهندسی ساختمان و ابلاغ تعرفه خدمات طی سه مرحله در سال گذشته و اجرای فرایند حذف گردش فیزیکی پرونده‌ها در مناطق پانزده‌گانه دچار اختلال اشاره کرد.
لزوم بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در مدیریت شهری و تحقق شهرداری الکترونیک
معصومه مهدیان، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با اشاره به اهمیت روزافزون به‌کارگیری فناوری اطلاعات در مدیریت شهرها به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در شرایط کنونی که حجم بالای فعالیت‌های مدیریت شهری به‌ویژه شهرداری‌ها، یکی از مهم‌ترین چالش‌های کلان‌شهرها به‌شمار می‌رود، ضرورت بهره‌برداری از دانش روز و بسترسازی برای اداره الکترونیکی شهرها بیش از پیش آشکار شده است.
وی اضافه می‌کند: در حالی که روش‌های سنتی اداره شهرداری‌ها دیگر پاسخگوی نیازهای گسترده جمعیت کلان‌شهرها نیست، لزوم تغییر رویکردها و حرکت به‌سوی شهرداری الکترونیک، ضرورتی انکارناپذیر به‌شمار می‌آید.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: استفاده از شهرداری الکترونیک مزایای متعددی همچون کاهش زمان تلف‌شده شهروندان در ترافیک، ارائه بهتر خدمات، توزیع عادلانه‌تر امکانات، کاهش آلودگی محیط زیست، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ارتقای مدیریت پایدار شهری را به همراه دارد و می‌تواند انقلابی بنیادین در عرصه مدیریت شهری ایجاد کند.
مهدیان می‌گوید: در همین راستا مطالعه‌ای توصیفی-تحلیلی با هدف بررسی وضعیت موجود شهرداری الکترونیک در کلان‌شهرها انجام شده است.
وی ادامه می‌دهد: روند پرشتاب رشد جمعیت و افزایش تعداد و وسعت شهرها، از زمان آغاز شکل‌گیری شهرهای صنعتی، ابعاد کم‌سابقه‌ای یافته است، به‌گونه‌ای که توسعه شهرها به‌صورت احاطه جمعیتی، کالبدی یا توأمان در سطح جهانی به پدیده‌ای بارز تبدیل شده است.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: هم‌زمان با این تحولات، فناوری‌های نوین اطلاعاتی موجب تغییرات گسترده‌ای در نظام‌های اداری، تحقیقاتی، قضائی و حکومتی شده است و شهرداری‌ها به‌عنوان نهاد اصلی اداره امور شهری نیز از این تغییرات بی‌نصیب نمانده‌اند.
مهدیان می‌گوید: مدیریت شهری در این شرایط، برای پاسخگویی به مسائل رو به گسترش و رفع مشکلات اداره بهینه شهرها، نیازمند برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه‌ای است که در راستای توسعه پایدار حرکت کند و بتواند نیازهای حال و آینده شهروندان را به‌طور مؤثر برآورده سازد.
وی اضافه می‌کند: امروزه شهرها به‌عنوان مهم‌ترین سکونتگاه‌های بشری، درصد قابل توجهی از جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند و تغییرات وسیعی در کاربری و پوشش زمین از مقیاس محلی تا جهانی را رقم زده‌اند، در این میان، کشورهای در حال توسعه با افزایش چشمگیر جمعیت، سهم بسزایی در تغییر چهره کره خاکی دارند، به‌گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ جمعیت این کشورها به ۴.۴ میلیارد نفر برسد.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: این روند موجب توسعه غیرقابل کنترل نواحی شهری و ایجاد سکونتگاه‌های جدید شده است، در حالی که زیرساخت‌های شهری در بسیاری از این کشورها، متناسب با رشد جمعیت توسعه نیافته و این امر لزوم توجه جدی مدیران، برنامه‌ریزان شهری و سیاست‌گذاران را دوچندان کرده است.
مهدیان می‌گوید: در چنین شرایطی، مدیران سازمان‌های دولتی و خصوصی ناگزیر به بهره‌گیری از رویکردهای نوینی همچون شهرداری الکترونیک شده‌اند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای فزاینده شهروندان باشند.
وی ادامه می‌دهد: امروزه دولت الکترونیک با ارائه سرویس‌های متنوع، بستر استفاده از اینترنت و فناوری‌های نوین را برای ارائه خدمات ارزان‌تر و کارآمدتر فراهم کرده است و شهرداری‌ها به‌عنوان یکی از نهادهای پرمخاطب، در زمینه‌های متنوعی همچون عبور و مرور شهری، رفاه عمومی، مسکن، کاربری زمین، تفریحات، فرهنگ، اقتصاد و زیرساخت‌های شهری با مردم در ارتباط مستقیم هستند و لازم است طیف گسترده‌ای از نیازهای شهروندان را با کیفیت مطلوب پاسخ دهند.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: با توجه به مشکلات عدیده موجود در شهرها به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، ناکارآمدی روش‌های سنتی اداره شهرها، مشکلات را تشدید کرده و موجب نارضایتی عمومی، اتلاف منابع و ایجاد اختلال در زندگی شهری شده است، بنابراین حرکت به‌سوی شهرداری الکترونیکی، نه‌تنها یک انتخاب بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به‌شمار می‌رود.
مهدیان می‌گوید: مفاهیمی همچون شهرداری، حکومت محلی و مدیریت یکپارچه شهری، تنها در کنار یکدیگر معنا می‌یابند و بهره‌گیری از روش‌های نوین مدیریتی همچون شهرداری الکترونیکی، گامی مؤثر در تحقق توسعه پایدار شهری به‌شمار می‌رود و زمینه‌ساز ایجاد بانک‌های اطلاعاتی یکپارچه، تسهیل هماهنگی‌های درون‌سازمانی، کاهش فساد اداری، ایجاد تعامل مؤثر میان شهرداری و شهروندان، سرعت‌بخشی پاسخگویی به درخواست‌ها و شکایات، کاهش ترافیک و افزایش رضایت عمومی خواهد شد.
وی اضافه می‌کند: رشد فزاینده فناوری اطلاعات در ابعاد نظری و عملی، جهان را از عصر صنعتی به عصر اطلاعات وارد کرده است و مفاهیمی همچون دولت الکترونیک، شهرداری الکترونیک و شهر الکترونیک امروزه بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی جوامع بشری شده‌اند و روند گسترش شهرداری‌های الکترونیکی در جهان غیرقابل انکار است.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: از آنجا که اجرای طرح‌های شهرداری الکترونیکی نیازمند رفع نیازمندی‌های متنوع شهروندان است، فرهنگ‌سازی، مشارکت مردمی و حمایت‌های دولتی نقش مهمی در تحقق این اهداف ایفا می‌کنند.
مهدیان می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود با افزایش سرمایه‌گذاری‌های دولت و رشد فناوری اطلاعات، بسیاری از خدمات شهری در آینده نزدیک به‌صورت الکترونیکی ارائه شود و به این ترتیب دولت و مردم از مزایای آن بهره‌مند شوند.
به گزارش ایمنا، مدیریت شهری الکترونیک پلی استوار میان نیازهای روزافزون شهروندان و ظرفیت‌های مدیریتی مدرن است و پیاده‌سازی صحیح این مفهوم می‌تواند شهرها را به محیط‌هایی کارآمدتر، پایدارتر و انسانی‌تر تبدیل کند؛ بی‌تردید حرکت به‌سوی مدیریت شهری الکترونیک نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی انکارناپذیر برای آینده‌ای بهتر خواهد بود.
source