«آرمان امروز» بررسی می‌کند؛

آرمان امروز- گروه اقتصادی: هر خانوارِ بهینه‌مصرف، ماهانه حدود ۲۵‌هزار تومان بابت مصرف برق، ۳۰‌هزار تومان برای مصرف گاز، ۱۸‌هزار تومان برای آب، ۷۰‌هزار تومان برای تلفن ثابت و حدود ۱۰۰‌هزار تومان بابت مصرف بنزین پرداخت می‌کند، اما فقط مسکن به تنهایی سهم ۵۰‌درصدی و ۳۸‌درصدی به ترتیب در سبد هزینه‌های خانوار‌های تهران و سایر نقاط ایران دارد. با وضعیت اقتصادی ایران اگر تنها ۳۰ درصد بر این هزینه ها اضافه شود، فشار اقتصادی بیشتری روی خانوارها وارد خواهد شد. یکی از مهم ترین مسائل مرتبط با جوامع شهری امروز بحث مصرف انرژی خانوارها و تامین آن است. در کشورهایی چون ایران به دلیل دسترسی آسان و فراوان به انرژی، این مساله می تواند به عنوان یک مزیت نسبی برای رشد و توسعه اقتصادی در نظر گرفته شود. اما خانوارهای ایرانی در چه سطحی از انرژی استفاده می کنند و میزان مصرف هر کدام از انرژی ها برای خانوار ایرانی چقدر است؟ آیا در چنین وضعیتی می توان عدالت انرژی را برقرار کرد؟

سرانه مصرف برق خانوار
در گزارش که رسانه مشرق نیوز به نقل از حاجی رضا تیموری، مدیرعامل سابق شرکت توزیع نیروی برق استان تهران منتشر کرده است میزان آمار سرانه مصرف خانگی ایران سه برابر کشورهای اروپایی است و از مردم می‌خواهد تا بهینه سازی مصرف برق را جدی بگیرند.
اما آنچه آمار رسمی از میزان مصرف سرانه برق خانگی در ایران نشان می‌دهد معادل مصرف سالانه ۱۰۲۲ کیلووات ساعت برق خانگی به طور سرانه است. این در حالیست که در کشوری مانند ایتالیا سرانه مصرف برق خانگی ۱۱۱۲.۸ است که با توجه به موقعیت جغرافیایی و جمعیت آن کشور، پر مصرف تر از ایران محسوب می‌شود.
ن تولید و مصرف برق در ایران یکی از بحث‌هایی است که هر سال با گرم شدن هوا و به وجود آمدن نیاز به برق برای وسایل سرمایشی، بالا می‌گیرد.
میزان تولید برق در ایران طبق آمارهای رسمی برابر با ۳۶۳ تراوات ساعت در سال ۲۰۲۱ بوده است که بر این اساس رتبه ایران در بین کشورهای تولید کننده برق دوازدهم است، رتبه اول متعلق به کشور چین و رتبه دوم آمریکا و رتبه سوم هند است.

متوسط مصرف گاز هر خانوار ایرانی
هر خانوار ایرانی به نرخ صادراتی بطور متوسط معادل ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان گاز مصرف می کند اما با توجه به پایین بودن نرخ گاز در ایران فقط ۳۵ هزار تومان می پردازد. به گزارش ایلنا، مجید چگینی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفت: ما پس از روسیه، آمریکا و چین بزرگترین مصرف کننده جهان هستیم به طوری که میزان مصرف گاز در ایران تقریبا با ۱۲ کشور ثروتمند اروپا برابری می‌کند.
وی در ادامه گفت: ما در حال حاضر ۲۵ میلیون مشترک گاز داریم که از این میزان ۷۶ درصد از مشترکین در سه پله اول مصرف قرار دارند و ۵۰ درصد گاز کشور را مصرف می‌کنند.
چگینی متوسط قیمت گاز سه پله اول مشترکین را هر متر مکعب حدودا ۶۳ تومان عنوان کرد و افزود: هر مشترک در ماه حدود ۵۰۰ متر مکعب مصرف دارد که با نرخ ۶۳ تومان ۳۵ هزار تومان در ماه پول گاز می‌پردازند اگر همین میزان گاز را صادر کنیم معادل ارزی آن به نرخ صادراتی برابر با سه میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خواهد بود در حالی که ما با رقم بسیار پایین آن را در منازل مصرف می کنیم.
وی در ادامه با اشاره به تعرفه‌ها گفت: به‌محض مشخص‌شدن جزئیات تغییر تعرفه مشترکان پرمصرف، اطلاع‌رسانی خواهد شد؛ اما برای زمستان پیشِ‌رو تعرفه مشترکان پرمصرف گاز افزایش خواهد یافت.

سهم قیمت بنزین در سبد خانوار
نقش پررنگ خودرو شخصی در زندگی خانوارهای ایرانی به حدی است که علیرغم نداشتن مزیت نسبی در تولید خودرو در کشور، داشتن خودرو شخصی و هزینه های مرتبط با آن روندی صعودی در سبد مصرفی خانوارهای شهری و روستایی نشان می دهد.
آمار خانوارهای استفاده کننده از اتومبیل شخصی نشان می دهد برخی خانوارها از اتومبیل شخصی پلاک سفید برای کار استفاده کرده که اگر درصد استفاده کاری، بیش از شخصی باشد در این آمار موجود نیست . همچنین برخی خانوارها از اتومبیل پلاک قرمز برای مصارف شخصی نیز استفاده می کنند که اگر باز هم درصد استفاده کاری، بیش از شخصی باشد در این آمار موجود نیست.
افزایش استفاده از اتومبیل شخصی با افزایش هزینه سوخت آن در طول زمان همراه بوده است. برای آنکه تصویر بهتری از هزینه بنزین در سبد مصرفی خانوار داشته باشیم در جدول مربوطه براورد هزینه ها به تفکیک شهری و روستایی مورد بررسی قرار گرفته است.
مطابق داده ها، در دوره مورد بررسی سهم بنزین در سبد مصرفی خانوار به قیمت جاری در مناطق شهری و روستایی افزایش یافته است. این افزایش در دو حالت می توانسته رخ دهد؛ ناشی از افزایش مقدار مصرف یا ناشی از افزایش قیمت .در سال ۱۳۸۶ سهمیه مصرف بنزین ماهانه خانوار ۱۰۰ لیتر بوده است ولی در سال ۸۹ به بعد به ۶۰ لیتر کاهش یافته است. کاهش سهمیه مصرف بنزین اتومبیل های شخصی در سال ۸۹ نسبت به سال ۸۶ موجب کاهش مصرف بنزین در خانوار هم شده است. به عبارتی با کاهش سهمیه بنزین اختصاص یافته به خانوار ،مصرف بنزین توسط خانوار مدیریت شده و کاهش مصرف را در خانوارهای شهری و روستایی شاهد هستیم .

سبقت هزینه‌ها از درآمد
وضعیت مصرف انرژی خانوارها در حالی است که بر اساس گزارش های منتشر شده، نسبت متوسط هزینه به متوسط درآمد خانوارها در مناطق شهری و روستایی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۱ بررسی شده است. متوسط هزینه خانوارهای شهری در این دوره ۱۳.۸ برابر و برای خانوارهای روستایی ۱۳.۳ برابر شده است.
روند نسبت متوسط هزینه به متوسط درآمد خانوارهای شهری و روستایی نشان می‌دهد در دوران رکود اقتصادی، وقتی درآمد مردم کاهش پیدا می‌کند، مردم سعی می‌کنند تا کمتر مصرف و هزینه‌های خود را کاهش دهند و آن را در همان سطح قبلی نگه دارند. به عبارتی دیگر، مردم مقدار مصرف و هزینه‌هایشان را کمتر از کاهش درآمدشان کاهش می‌دهند. به هنگام دوران رونق اقتصادی نیز عکس این موضوع اتفاق می‌افتد.
از سال ۸۸ تا ۱۴۰۱، متوسط هزینه خانوارهای شهری تقریبا ۱۴ برابر و برای خانوارهای روستایی تقریبا ۱۳.۵ برابر شده است. متوسط درآمد خانوارهای شهری حدودا ۱۸ برابر و برای خانوارهای روستایی حدودا ۱۹ برابر شده است. در این دوره، نسبت متوسط هزینه به متوسط درآمد برای خانوارهای شهری و روستایی کاهش یافته است. این نسبت برای خانوارهای شهری از ۱.۰۶ به ۰.۸۲۱ رسیده است. برای خانوارهای روستایی نیز از ۱.۱۳ به ۰.۷۹۹ رسیده است.