آرمان امروز_گروه اقتصادی: به نظر می رسد فعال شدن دیپلماسی اقتصادی چه در سطح جهانی و چه در سطح منطقه ای یکی از مهم ترین اهداف دولت چهاردهم است. تشکیل بازارهای کشورهای اسلامی یکی از این موارد است که مورد تایکد رئیس جمهور قرار گرفته است. هرچند پیشنهاد تشکیل این پیشنهاد تشکیل این بازار در سال ۹۲ از سوی ایران داده شده بود و به تصویب شورای همکاری کشورهای اسلامی نیز رسیده بود. موضوعی که در حاشیه دیدارهای سازمان ملل با سران دیگر کشورهای اسلامی نیز مطرح شد. برای مثال، رئیس جمهور در دیدار با رئیس جمهوری ترکبه با تاکید بر ظرفیت کشورهای اسلامی گفت: بنده در دیدارها و گفتگوهای خود با سران کشورهای منطقه و از جمله در سفر به عراق پیشنهاد ایجاد یک شبکه ارتباطی منطقه‌ای را مطرح کرد که پیش‌نیاز آن تمهید شرایط امنیتی لازم است؛ تحقق این پیشنهاد نیازمند منطقه‌ای عاری از تروریسم است.
پزشکیان با بیان اینکه به هر مقدار که در مسیر تقویت وحدت و انسجام میان کشورهای منطقه موفق باشیم، در رشد و توسعه متقابل برای کشورهایمان نیز موفق خواهیم بود، اظهار داشت: ایجاد یک بازار بزرگ مشترک در منطقه و تبادلات دانشگاهی، علمی و اقتصادی می‌تواند عظمت جهان اسلام را به رخ جهانیان بکشد؛ آینده بهتر برای کشورهای اسلامی در گرو تلاش موفق برای ایجاد وحدت در میان ماست و در سایه چنین وحدتی هرگز شاهد جنایاتی نظیر آنچه در غزه رخ می‌دهد نخواهیم بود.
مهم ترین گام های ایجاد بازار مشترک
اما ایجاد بازار مشترک اسلامی چالش های زیادی دارد و باید گام های اولیه اساسی برای آن برداشته شود. بر اساس تجربیات شکل‌گیری بازارهای مشترک در اتحادیه اروپا، مرکوسور، آسه‌آن، شورای همکاری خلیج فارس و بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا، می‌توان مراحل اولیه و کلیدی برای ایجاد یک بازار مشترک جدید در جهان اسلام را به شرح زیر دسته‌بندی کرد.
اراده و تعهد سیاسی: وجود اراده و تعهد سیاسی از سوی کشورهای عضو برای پیگیری یکپارچگی و همکاری اقتصادی اهمیت بسیاری دارد. این امر مستلزم تلاش‌ها و مذاکرات دیپلماتیک سطح بالا برای اطمینان از همسویی اهداف و مقاصد میان کشورهای شرکت‌کننده است.
مطالعات و ارزیابی‌های امکان‌سنجی: انجام مطالعات و ارزیابی‌های جامع امکان‌سنجی برای ارزیابی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تشکیل بازار مشترک یکی دیگر از گام‌های کلیدی است. این امر مستلزم تجزیه و تحلیل مزایای بالقوه، چالش‌ها و تأثیرات بر بخش‌های مختلف اقتصاد در کشورهای عضو است.
چارچوب حقوقی و نهادی: تدوین یک چارچوب قانونی و نهادی برای بازار مشترک، از جمله تدوین یک معاهده یا توافقنامه که اهداف، قوانین و مقررات حاکم بر بازار مشترک را مشخص می‌کند (همان‌گونه که تجربه مرکوسور نشان می‌دهد) حیاتی است. این چارچوب همچنین نقش‌ها و مسئولیت‌های نهادهای بازار مشترک و کشورهای عضو را مشخص می‌کند.
سیاست‌های تجاری و سرمایه‌گذاری: هماهنگ کردن سیاست‌های تجاری و سرمایه‌گذاری بین کشورهای عضو، از جمله کاهش موانع تجاری، تعرفه‌ها و موانع غیرتعرفه‌ای برای تسهیل حرکت آزاد کالاها، خدمات و سرمایه در بازار مشترک از دیگر گام‌های کلیدی است.
تجربه تشکیلا بازار مشترک اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا بی‌شک مهم‌ترین تجربه بازار مشترک و واحد است. اتحادیه اروپا که در ابتدا به عنوان جامعه اقتصادی اروپا شناخته می‌شد، در دهه ۱۹۵۰ با هدف ایجاد بازار مشترک و اتحادیه اقتصادی بین کشورهای عضو تأسیس شد. بازار مشترک اتحادیه اروپا بر اساس اصول جابجایی آزاد کالاها، خدمات، سرمایه و مردم و همچنین هماهنگی مقررات و استانداردها شکل گرفته است. در طول سال‌ها، اتحادیه اروپا با چالش‌های متعددی در دستیابی و حفظ بازار مشترک خود مواجه بوده است، اما به موفقیت چشمگیری نیز در تقویت یکپارچگی اقتصادی و همکاری بین کشورهای عضو خود دست یافته است. درس‌های حاصل از تجربه بازار مشترک اروپایی برای تشکیل بازار مشترک اسلامی را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
یکی از مهم‌ترین درس‌های تجربه اتحادیه اروپا، نیاز به ساختار حکمرانی قوی برای نظارت بر شکل‌گیری و عملکرد یک بازار مشترک است. اتحادیه اروپا دارای یک مدل حکمرانی پیچیده است که شامل نهادهای فراملی مانند کمیسیون اروپا، پارلمان اروپا و دیوان دادگستری اروپا و همچنین نهادهای بین‌دولتی مانند شورای اتحادیه اروپا و شورای اروپا است. این ساختار حکمرانی چارچوبی برای تصمیم‌گیری، هماهنگی سیاست‌ها و حل اختلاف فراهم می‌کند و عملکرد مؤثر بازار مشترک مطابق با اصول بنیادی اتحادیه اروپا را تضمین می‌کند.
یکی دیگر از درس‌های کلیدی تجربه اتحادیه اروپا، اهمیت چارچوب‌های قانونی و نهادی برای حمایت از بازار مشترک است. اتحادیه اروپا مجموعه‌ای از قوانین جامع ایجاد کرده است که شامل تمام قوانین و مقررات حاکم بر بازار مشترک است. این چارچوب قانونی شفافیت و اطمینان را برای کسب‌وکارها و افراد فعال در بازار مشترک فراهم می‌کند و همچنین اجرای قوانین بازار مشترک و حل و فصل اختلافات را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، اتحادیه اروپا نهادهایی مانند بانک مرکزی اروپا و سازمان بانکداری اروپا را برای نظارت بر جنبه‌های مالی بازار مشترک و تضمین ثبات و یکپارچگی آن ایجاد کرده است.
موضوع تشکیل بازار مشترک اسلامی از قدیم ارائه شده است و مبانی آن را به راحتی می‌توان بیان کرد که اکنون در فضای تجارت بین‌المللی نوعی رویکردهای دوجانبه‌گرایی و چندجانبه‌گرایی در مباحث اقتصادی رایج است و اگر به سابقه آن نگاه کنیم در یکی دو دهه اخیر زمینه‌های شکل‌گیری اتحادیه اروپا شکل گرفت که قبلا به صورت بازار مشترک بود و بعد تبدیل به اتحادیه شد. این نوع تعاملات در آمریکا هم بین ایالات متحده و کانادا وسایر کشورها هم وجود دارد. موضوعی که جای آن خالی است نوعی تعامل سازمان‌یافته بین کشورهای اسلامی است که دو ظرفیت دارد که یکی اینکه ما بتوانیم یک بازار منطقه‌ای بین کشورهای مسلمان اطراف درست کنیم که این مورد از یک جهت نسبت به روش دیگر که یک بازار مشترک اسلامی صرفنظر از مباحث منطقه‌ای است که این بازار هم می‌تواند بین کشورهای مسلمان و هم بین کشورهای مسلمان همسایه ایجاد شود اولویت دارد.
همگرایی منطقه‌ای با بازار مشترک بین مثلا ایران، عراق، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و حتی کشورهای خلیج فارس شاید از جهاتی زمینه‌های اجرایی‌اش بیشتر است؛ به این دلیل که بسیاری از صرفه‌هایی همانند صرفه حمل و نقل، اشتراکات مذهبی و… که در تجارت بین‌المللی و در تجارت منطقه‌ای وجود دارد می‌تواند تجارت را به صرفه کند اما ایده بازار مشترک اسلامی یکی از ایده‌هایی است که بسیاری از متفکران مسلمان مطرح می‌کنند و معتقدند مسلمانان باید از ظرفیت‌های امت واحده اسلامی استفاده کنند و مبنای فلسفی آن بحث برادری اسلامی است که می‌تواند زمینه را ایجاد کند که همیاری بین کشورهای مسلمان بیشتر شود
The post چالش‌های ایجاد بازار مشترک اسلامی appeared first on روزنامه آرمان امروز.
source