آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: عقلانیت در سیاست داخلی به معنای اتخاذ تصمیمات و سیاست‌هایی است که بر اساس تحلیل منطقی، شواهد عینی، و منافع بلندمدت عمومی باشد. در این چارچوب، سیاست‌مداران و تصمیم‌گیران باید از احساسات، تعصبات و منافع شخصی صرف‌نظر کنند و به جای آن، رویکردهای علمی، داده‌محور و مبتنی بر گفتگو و تبادل نظر را اتخاذ کنند.
ویژگی‌های اصلی عقلانیت در سیاست داخلی شامل موارد زیر است:
تحلیل دقیق مشکلات: سیاست‌ها باید بر اساس درک عمیق و واقعی از مشکلات و نیازهای جامعه شکل بگیرند. این به معنای استفاده از داده‌های معتبر، تحقیقات علمی و کارشناسان است.
هدف‌مندی و منافع عمومی: سیاست‌گذاران باید اهداف روشنی داشته باشند که به منافع عمومی کمک کند، نه منافع گروهی یا شخصی. این منافع باید در راستای بهبود کیفیت زندگی، افزایش رفاه عمومی و ارتقای عدالت اجتماعی باشند.
پیش‌بینی و ارزیابی نتایج: تصمیمات سیاسی باید شامل ارزیابی دقیق پیامدهای احتمالی آنها باشند. این به معنای پیش‌بینی اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت سیاست‌ها است.
انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری: سیاست‌ها و تصمیمات باید انعطاف‌پذیر باشند تا بتوانند در صورت نیاز اصلاح شوند. شرایط اجتماعی و اقتصادی تغییر می‌کند و سیاست‌های عقلانی باید بتوانند خود را با این تغییرات هماهنگ کنند. گفتگو و مشارکت عمومی: عقلانیت در سیاست نیازمند ایجاد فضای گفتگوی باز و شفاف میان سیاست‌مداران، کارشناسان و مردم است. این فرآیند باعث می‌شود که تصمیمات بهتر و جامع‌تری اتخاذ شود.
به طور کلی، سیاست داخلی مبتنی بر عقلانیت به دنبال ایجاد تعادل بین منافع مختلف جامعه و رسیدن به بهترین نتیجه ممکن برای کل جامعه است.
هادی اعلمی فریمان، پژوهشگر مسائل سیاسی به روزنامه «آرمان امروز» گفت: واژه عقلانیت از اصول اولیه لیبرالیسم است و یک محور اساسی که خود لیبرال ها به آن اشاره دارند عقل یا عقلانیت است که بیشتر ناظر به پیشرفت و آمادگی برای پیشرفت است.
وی افزود: این اصول لیبرالی بیشتر در دوران معاصر ناظر به مطالعات ماکس وبر است و ماکس بیشترین تاثیر را بر روی بحث عقلانیت داشته است.
این پژوهشگر ادامه داد: اگر بخواهیم بیشتر آثاری که در حوزه سیاست داخلی و خارجی بیشترین استفاده را از واژه عقلانیت یا رشنالیتی به کار می‌برند را از دیکدیگر تفکیک کنیم، به مفهوم جدیدی در سیاست داخلی می‌رسیم که از سال ۱۹۸۰ سازمان ملل مروج این تفکر بود و آن بحث گود گاورنس است.
وی افزود: در حوزه گود گاورنس یکی از بحث های که مطرح می‌شود عقلانیت است که بخشی از آن مربوط به کارایی و محاسبه پذیری و پیش بینی پذیری و کنترل است. گود گاورنس مطرح می‌کند که حکمت‌ها باید عقلانیت را در کنار بحث‌هایی مثل شفافیت و عدالت رعایت کنند تا بتوانند به یک ساختار خوب سازمانی و بهره‌وری در حکومتشان چه در قوه قضاییه، مقننه و مجریه داشته باشند.
اعلمی فریمان خاطر نشان کرد: حکومت‌داری خوب سه محور را پوشش می‌دهد که عقلانیت را در همین سه محور پوشش می‌دهد. در حوزه سیاست خارجی نیز بحث عقلانیت بیشترین واژه‌ای است که در این حوزه بکاربرده می‌شود که بیشتر ناظر به امنیت سازی و بهبود زندگی مردم است.
وی ادامه داد: اگر قرار باشد در حوزه سیاست داخلی بحث عقلانیتی ایجاد شود ما باید دو محور را در نظر داشته باشیم که یکی از آن‌ها بهره وری بالا و دومین‌ محور تضمین یک زندگی مطلوب برای مردم است. یعنی مردم بتوانند در حوزه زندگی زیستی داخلی خودشان فارغ از بحث های احساساتی، هیجانی و عاطفی بتوانند با به کار گرفتن مثلاً عقل و خرد، شناخت متعادلی از وقایع داشته باشند و به بهترین مطلوبیت دست پیدا کنند. همچنین یک نوع عقلانیت ارزش گرا یا اعتقاد گرا وجود دارد که بیشتر انگیزه های مذهبی یا اخلاقی دارد که بیشتر بر مبنای احساسات، هیجان و عادت‌ها است. این امکان وجود ندارد که یک سیستم حکمرانی خوب در داخل را بدون در نظر گرفتن عقلانیت برای یک زندگی مطلوب تصور کنیم بخاطر همین است که سیستم سیاسی ما دچار پارادوکس است.
این پژوهشگر تشریح کرد: عقلانیت یک بحث ادراکی روانشناختی است. هر مسئولی که متصدی دولت می‌شود، یک ادراک شخصی از بحث عقلانیت دارد اما آن چیزی که در جهان فلسفه علم به عنوان عقلانیت مطرح شده این است که ما ارزیابی و تجزیه تحلیل منطقی داشته باشیم که در این ارزیابی تجزیه و تحلیل منطقی و علمی قطعاً بحث‌های احساسات شخصی، غرایز وهنجارهای اخلاقی نباید نقشی داشته باشد. همچنین در این بحث می‌توان به موضوع تغییر قانون اساسی نیز بیشتر فکر کرد تا با بحث عقلانیت همخوانی بیشتری داشته باشد.
وی در نهایت خاطر نشان کرد: آقای پزشکیان مرتب در مناظرات انتخاباتی خود به این امر اشاره کردند که مرتب بحث کارشناسی را دنبال خواهیم کرد. نظریه‌ای که جامعه علمی خواهند داد قطعا مبنی علمی دارد و بحث‌های آن مشخص است. در حوزه سیاست داخلی و خارجی هم آن چیزی که جامعه علمی و دانشگاهی به آن اشاره خواهند کرد این است که ما در قلمرو داخلی کشور خودمان تصمیم گیری کنیم تا بتوانیم مشکلات داخلی را حل کنیم و یک سیستم اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و در حوزه سیاست خارجی بر مبنای عقلانیت گام برداریم.

The post عقلانیت در سیاست داخلی ایران appeared first on روزنامه آرمان امروز.

source