آرمان امروز – عرفان بیوک‌نژاد: مفهوم آقازادگی در ایران به فرزندان و نزدیکان مقامات بلندپایه یا افراد با نفوذ در حکومت یا اقتصاد اشاره دارد. این اصطلاح به طور خاص به کسانی اطلاق می‌شود که به دلیل رابطه‌های خانوادگی و نزدیکی به قدرت سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی از مزایا و امتیازات ویژه‌ای برخوردار می‌شوند که سایر مردم معمولاً به آن‌ها دسترسی ندارند. مهدی کلهر، مشاور پیشین محمود احمدی نژاد، درباره شکاف میان آقازادگان و مردم بیان کرد: «درس‌های زیادی را باید از تجربیات تاریخی بدست آوریم. بهتر است شاهزادگان، آقازادگان به دور از پدرانشان زیر نظر یک یا چند معلم فاضل عاقل، شجاع، و غیر وابسته به بیگانگان، بلکه مستقل و پای بند به دین و ملیت آموزش ببینند و تربیت شده و متناسب با آموزش‌ها مشغول به کار شوند. هر چه فاصله‌ی پدر و پسران بیشتر باشد، ضرر و زیان کمتری به مدیریت کشور وارد می‌شود و همینطور سود بیشتری نصیب مملکت و جامعه می‌شود.»
وی ادامه داد: «طبق پروتکل‌های تعریف شده در مراسم رسمی هرگز نباید آقازادگان را در کنار آقایان و مسئولان بلندپایه نشاند و جایگاه آنان را در مراسم رسمی در کنار بزرگان قرار داد. چون نا خودآگاه هم مردم و هم خود آقازادگان دچار توهم آقا شدن و آقا بودن می‌شوند و با صدای بلند خواهند گفت: «ما پرتقال‌ها» ( اثر ارزشمند مرحوم ثمین باغچه‌بان) که اگر این جایگاه متناسب شأن و مرتبه رعایت نشود، هم برای جامعه و هم برای خود آقازادگان زیان‌بار است و نظایر آن دیده شده و صدمات غیر قابل جبرانش برای کشور و جامعه هنوز هم قابل رویت است.» آقازاده‌ها معمولاً به افرادی اشاره دارند که به‌واسطه این ارتباط‌ها به موقعیت‌های شغلی، اقتصادی یا اجتماعی خاص دست پیدا می‌کنند، گاهی بدون داشتن شایستگی‌ها و توانمندی‌های لازم. این مسئله باعث شده که اصطلاح «آقازادگی» به عنوان نمادی از رانت‌خواری، بی‌عدالتی و تبعیض در جامعه مورد انتقاد قرار گیرد. منتقدان این پدیده معتقدند که آقازاده‌ها از منابع ملی به نفع شخصی خود بهره‌برداری می‌کنند و از نفوذ پدران یا اقوام خود برای دستیابی به ثروت و قدرت استفاده می‌کنند. غلامعلی رجایی در پاسخ به این سوال که آیا علت نگاه منفی مردم به پدیده آقازادگی، عملکرد خودشان است یا بی اعتمادی به مسئولان گفت: هر دو است اما دلیل دیگر هم جاافتادن اخبار زرد در میان مردم است، گاهی مواردی را به شخصی منصوب می‌کنند که ربطی به او ندارد. مدت ها یک مداحی را که در اردبیل فوت شده بود، به عنوان داماد نعمت زاده مطرح می کردند در حالی که ربطی به او نداشت. حسن هانی‌زاده کارشناس سیاسی در گفت‌وگو با روزنامه آرمان امروز «رانت» را عامل حساسیت‌های جامعه ایران دانست و گفت: به دلیل استفاده فرزندان مسئولان بلندپایه کشور از رانت، به اتکاء پشتوانه پدران و یا وابستگان، یک پدیده بسیار شومی در بدنه نظام تلقی می‌شود که فرزندان مقامات بالا با استفاده از پشتوانه پدرانشان و خانواده‌شان از بعضی از امتیازها برخوردار می‌شوند و این برای جمهوری اسلامی ایران با ارزش‌های اسلامی و الگوهای دینی و اخلاقی کاملا مغایرت دارد و حساسیت هایی را در سطح بالایی در جامعه ایران نسبت به فرزندان مسئولان افزایش داده است.
وی در ادامه افزود: بنابراین به نظر می‌رسد که باید سازوکاری ایجاد کرد که فرزندان مسئولان نتوانند از رانت‌ها و امتیازات پدرانشان استفاده کنند، زیرا این مسئله اولاً موجب ایجاد شکاف بین جوانان جامعه و مسئولیت و حاکمیت است و دوم اینکه این مقامات نیز باید پاسخگوی اعمال فرزندان خودشان باشند. به همین دلیل به نظر می‌رسد این پدیده امنیت روانی را در جامعه مختل می‌کند و باعث می‌شود که یک نوع شکاف در میان حاکمیت دست پیدا کند. این کارشناس سیاسی با اشاره به استفاده فرزندان مقاماتی که دارای صلاحیت هستند نیز افزود: دولت چهاردهم باید با یک نوع برنامه‌ریزی دقیق نیز مانع حضور فرزندان خودشان و فرزندان مقامات در پست های دولتی شوند. ایرادی ندارد که اگر شایستگی در میان فرزندان مسئولان باشند مسئولیت قبول کنند اما اگر بنا باشد که بدون شایستگی، دانش و بدون تجربه از رانت وابستگان خود در دولت استفاده کنند این باعث مشکلاتی در دولت اجتماعی و سیاسی خواهد شد.
وی در ادامه افزود: دولت باید یک نهاد یا سازمانی را تعریف کند که از رانت‌خواری‌های بیهوده فرزندان مسئولان جلوگیری کند و مانع سوء استفاده فرزندان مسئولان شوند. لذا آقای دکتر مسعود پزشکیان قطعا شخصیتی است که تمایل ندارد که فرزندان شان و اطرافیان شان از رانت استفاده کنند و از امتیازاتی فراتر از دیگران استفاده بکنند لذا قطعا در دولت چهاردهم این مسئله رو مورد توجه قرار خواهد داد. هانی زاده شروع آقازادگی را پایان جنگ دانست و گفت: متاسفانه بعد از جنگ و فضای جدیدی که بعد از جنگ به وجود آمد و افزایش درآمدهای نفتی موجب شده که برخی فرزندان مسئولین از این فضا استفاده کنند و در واقع وارد عملیاتی شوند که به حیثیت پدرانشان و وابستگانشان لطمه وارد کنند. بعد از جنگ این واژه آقازادگی وارد ادبیات ایران شد زیرا در آن زمان وضعیت اقتصادی ایران به علت افزایش فروش نفت و بهبود وضعیت اقتصادی ایران و نبود تحریم‌ها باعث افزایش این رانت خواری ها شود. حتی در تحریم‌ها هم برخی از آقازاده ها از تحریم استفاده کردند و قوانین را دور زدند و توانستند برای خودشان یک سری امتیازات اقتصادی کسب کنند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که قوه قضاییه و دستگاه های امنیتی باید به صورت هماهنگ اینگونه افراد را شناسایی کنند. مسئولانی که با تکیه بر مسئولیت خودشان فرزندانشان را به رانت خواری هدایت می کنند و میگذارند که از امتیازاتی استفاده کنند باید از چرخه قدرت خارج شوند. این مسئولیت به عهده قوه قضاییه و دستگاه های امنیتی است که بدون هیچ گونه پرده پوشی این مسئولان و فرزندانشان را از دولت خارج کنند.