آرمان امروز- رها معیری: از ۹ مهر ماه تا ۹ آبان ماه، (ماه اکتبر میلادی) به عنوان ماه جهانی اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی درباره سرطان پستان انتخاب شده است. در کشور ما سرطان پستان، شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان ایرانی است و سالانه هزاران زن را درگیر خود می‌کند. به تازگی رئیس پژوهشکده سرطان معتمد جهاددانشگاهی با اشاره به اینکه سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان در میان بانوان است، گفته‌ است: «بیش از ۱۶ هزار نفر از زنان ایرانی به این بیماری مبتلا هستند.» بر اساس ادعای سازمان بهداشت جهانی، سرطان پستان با شناسایی حدود ۲.۳ میلیون مورد جدید در هر سال، شایع‌ترین سرطان در جهان است. این یعنی یک مورد از هر هشت مورد سرطان در هر دو جنس و یک چهارم سرطان‌ها در زنان، سرطان سینه است. مهم ترین عوامل شیوع این بیماری، کیفیت پایین خدمات سلامت، نبود دانش کافی عمومی و تشخیص دیرهنگام است.
زنان ساکن شمال و درگیری با سرطان پستان
اگرچه این بیماری در سراسر کشور شایع است، اما در استان‌های شمالی ایران، به دلیل شرایط خاص ارائه خدمات درمانی، میزان شیوع بیشتری دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرطان پستان در میان زنان ساکن شمال ایران، به‌ویژه در مناطق با رطوبت بالا و شرایط جغرافیایی خاص، ۲۰ درصد بیشتر از سایر نقاط کشور است. این افزایش ابتلا به عوامل محیطی و اقلیمی مانند تابش آفتاب و موقعیت جغرافیایی مرتبط دانسته می‌شود. زنان در مناطق شمالی نزدیک به دریای خزر به دلیل شرایط آب و هوایی مرطوب‌تر و ویژگی‌های محیطی خاص، با ریسک بالاتری از این بیماری مواجه هستند​. به عنوان نمونه، استان‌های گیلان و مازندران، به دلیل رطوبت بالا، نوع تغذیه و برخی عوامل ژنتیکی، بیشتر در معرض خطر هستند. این در حالی است که آمارهای جهانی نشان می‌دهد، تشخیص زودهنگام سرطان پستان می‌تواند تا ۹۸ درصد در نجات جان بیماران مؤثر باشد. این بدان معنی است که با افزایش آگاهی و استفاده از روش‌های غربالگری منظم، می‌توان به طور چشمگیری از مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری جلوگیری کرد. با این حال، در شمال ایران، زنان به دلیل مسائل فرهنگی و اقتصادی، به طور منظم برای غربالگری اقدام نمی‌کنند که باعث تشخیص دیرهنگام و مشکلات بیشتر در درمان می‌شود.
دسترسی به خدمات غربالگری و ماموگرافی
یکی از مهم‌ترین عوامل در شیوع و مرگ‌ومیر بالای سرطان پستان در شمال ایران، تابوهای فرهنگی است. در بسیاری از جوامع محلی، به‌ویژه در روستاهای دورافتاده، زنان از صحبت درباره مسائل مربوط به سلامت خود اجتناب می‌کنند. سرطان پستان به دلیل این که به عنوان موضوعی «شرم‌آور» در میان خانواده‌ها تلقی می‌شود، در اغلب موارد پنهان می‌ماند تا زمانی که بیماری به مراحل پیشرفته برسد. این سکوت فرهنگی همراه با کمبود امکانات بهداشتی و درمانی، چالشی جدی را به وجود آورده است. بر اساس پژوهش‌ها و مطالعات، در برخی از مناطق شمالی، زنان تنها به ۴۰ درصد از خدمات غربالگری و ماموگرافی دسترسی دارند، که این رقم بسیار کمتر از حد استانداردهای بین‌المللی است. بر اساس این استانداردها ۷۰ تا ۸۰ درصد از زنان باید به این خدمات دسترسی داشته باشند.
نقش رسانه‌ها و جامعه
سرطان پستان نه تنها به‌عنوان یک بیماری فردی، بلکه به مثابه یک بحران اجتماعی و خانوادگی نیز تأثیراتی بر جامعه دارد. زنان مبتلا به سرطان پستان، علاوه بر مشکلات جسمی، با چالش‌های روانی و اجتماعی بسیاری رو به رو می‌شوند. کارشناسان اجتماعی بر این باورند که بسیاری از زنان مبتلا به سرطان پستان، به دلیل فشارهای اقتصادی و اجتماعی، شغل خود را از دست می‌دهند و به طور کلی با چالش‌های جدی در استقلال مالی و حفظ زندگی خانوادگی مواجه می‌شوند. نقش رسانه‌ها و جامعه در آگاهی‌رسانی و فرهنگ‌سازی در زمینه سرطان پستان بسیار مهم است. آگاهی‌رسانی عمومی و شکستن تابوهای فرهنگی در رابطه با بیماری‌های زنان ، می‌تواند نقش مهمی در افزایش مراجعه زنان به مراکز غربالگری ایفا کند.تحقیقات نشان می‌دهد که رسانه‌ها و نهادهای مدنی می‌توانند با برگزاری پویش‌های آموزشی و برنامه‌های اطلاع‌رسانی، می‌توانند آمار ابتلا به سرطان را کاهش دهند. به‌عنوان مثال، در مطالعه‌ای این نتیجه به دست آمده است که ۶۴ درصد از پاسخ‌دهندگان اطلاعاتی در مورد سرطان پستان داشتند، ولی تنها ۱۷ درصد از آن‌ها به‌طور منظم معاینات خود را انجام می‌دادند​.
راهکارهای پیشگیری و درمان
یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای مقابله با سرطان پستان در شمال ایران، تشخیص زودهنگام است. بر اساس تحقیقات پزشکی، اگر سرطان پستان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بهبودی تا ۹۸ درصد زیاد می‌شود. به همین دلیل، دسترسی آسان به خدمات درمانی و غربالگری برای زنان در مناطق شمالی کشور ضروری است. با این حال، کمبود مراکز تخصصی و فاصله زیاد بین مناطق روستایی و شهری، این دسترسی را محدود کرده است.بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت، توسعه برنامه‌های غربالگری منظم و بهبود امکانات درمانی در این مناطق باید در اولویت قرار گیرد. همکاری بخش‌های خصوصی و دولتی، می‌تواند تأثیرات زیادی بر کاهش میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان در شمال ایران داشته باشد.
سرطان پستان یکی از چالش‌های جدی سلامت عمومی در شمال ایران است. عواملی همچون تابوهای فرهنگی، دسترسی محدود به خدمات درمانی و کمبود امکانات، این بیماری را به یک بحران خاموش تبدیل کرده است. با این حال، با توجه به تجربه‌های موفق در سراسر دنیا و اجرای برنامه‌های جامع کنترل و پیشگیری، می‌توان این روند را تغییر داد.آموزش‌های منظم، برنامه‌های غربالگری و افزایش دسترسی به مراکز درمانی از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند.