آرمان امروز_گروه اقتصادی: مسعود پزشکیان روز گذشته اول آبان ماه پس از حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و ایراد سخنانی، بخش نخست لایحه بودجه ۱۴۰۴ را به هیات رئیسه مجلس تقدیم کرد. بر اساس ماده ۱۸۲ اصلاحی آیین نامه داخلی مجلس، دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور را در دو بخش ماده واحده (مشتمل بر احکام مورد نیاز برای اجرای بودجه کل کشور و سقف منابع بودجه عمومی دولت به تفکیک درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و اجزای اصلی آنها) و جداول تفصیلی شامل ارقام بودجه به مجلس تقدیم کند. بخش اول حداکثر تا اول آبان هر سال به مجلس تقدیم می‌شود. بخش دوم نیز حداکثر ۱۰ روز از زمان ابلاغ بخش اول قانون بودجه به مجلس ارسال خواهد شد.
مسعود پزشکیان با اشاره به این‌که «امروز بودجه ۱۴۰۴ را که دسترنج دو ماه کار مستمر دولتمردان است تقدیم مجلس می‌کند» خاطرنشان کرد: این بودجه با توجه به دغدغه شما و بر اساس تعهداتی که با شما و مردم داشتم تدوین شده است. من تعهد کردم در مسیر وفاق حرکت کنم. هر گونه اصلاح اقتصادی صرفا با وفاق محقق می‌شود. سعی کردیم تمام گروه‌ها و اقشار را در لایحه ببینیم و اعداد را واقعی بنویسیم. تمام مواردی که در توان بوده و تعهد کردیم را در نظر گرفتیم. مسعود پزشکیان با اشاره به این‌که «امروز بودجه ۱۴۰۴ را که دسترنج دو ماه کار مستمر دولتمردان است تقدیم مجلس می‌کند» خاطرنشان کرد: این بودجه با توجه به دغدغه شما و بر اساس تعهداتی که با شما و مردم داشتم تدوین شده است. من تعهد کردم در مسیر وفاق حرکت کنم. هر گونه اصلاح اقتصادی صرفا با وفاق محقق می‌شود. سعی کردیم تمام گروه‌ها و اقشار را در لایحه ببینیم و اعداد را واقعی بنویسیم. تمام مواردی که در توان بوده و تعهد کردیم را در نظر گرفتیم.
وی ادامه داد: این بودجه نتیجه جلسات متعدد با کارشناسان خبره و مجلس بوده است. دقت در اجرای قانون برنامه هفتم توسعه در اولویت تدوین بودجه بوده است. بنده بر رعایت تکالیف برنامه هفتم تاکید کردم. در گزارش این لایحه نیز یک فصل انعکاس احکام برنامه ترسیم شده است. اصل دوم عدالت محوری است. معنی حرف من این نیست که بخواهیم یکدفعه تبعیض را رفع کنیم، اما تلاش کردیم به این سمت برویم. باتوجه به شرایطی منطقه‌ای در احکام بودجه اطمینان شده تقویت بنیه دفاعی مورد توجه قرار گیرد. کاهش تورم نیز سرلوحه احکام برنامه بوده است.
وی افزود: دو برابر شدن سقف معافیت مالیاتی حقوق بگیران و صاحبان مشاغل در راستای حمایت از گروه کم درآمد و آسیب‌پذیر هستند. باید معافیت مالیاتی در سطحی تعریف می‌شد که افراد با درآمد متوسط بتوانند حداقل زندگی خود را تامین کنند. تلاش شده تا احکام قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اجرایی شود. هزینه‌های زندگی خانوار‌های پر جمعیت بیشتر از خانواده‌ها کم جمعیت است فلذا باید پرداختی برای فرزند افزایش بیشتری داشته باشد. پزشکیان گفت: رشد بالایی برای پروژه‌ها عمرانی دیدیم. بودجه عمرانی ۴۰ درصد ارتقا یافته است. سهم تملک دارایی سرمایه از ۱۱ درصد به ۲۰ درصد از محل بودجه عمومی بوده است.
رشد ۴۲ درصدی درآمدهای جاری
طبق ارقامی که در لایحه بودجه به ثبت رسیده، درآمدهای جاری دولت در سال آینده ۲ هزار و ۲۷۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود. این رقم نسب تبه قانون بودجه ۱۴۰۳ رشد ۴۲ درصدی را تجربه کرده است. بخش عمده این درآمدها را، مالیات تشکیل می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که درآمدهای مالیاتی قرار است یک هزار و ۷۰۰ همت از این رقم را تشکیل دهد. بنابراین، درآمدهای مالیاتی نیز نسبت به قانون بودجه سال جاری ۳۹ درصد رشد کرده است.
همچنین، درآمدهای دولت از محل خالص حقوق ورودی گمرک نیز قرار است به ۲۶۴ همت برسد که رشد ۸۵ درصدی نسبت به قانون بودجه سال جاری دارد. درآمد جاری دولت از محل سود سهام شرکت‌های دولتی و بهره مالکانه و حقوق معادن دولتی نیز به ترتیب ۶۰ همت و ۵۵ همت برآورد شده و بدون تغییر نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۳ باقی مانده است.
نکته بسیار مهم در تراز جاری (درآمد-هزینه جاری) سال آینده این است که درآمدهای جاری ۲ هزار و ۲۷۵ همت برآورد شده در حالی که در مقابل آن، ۴ هزار و ۸۱ همت هزینه جاری قرار گرفته است. بر اساس مندرجاتی که در لایحه بودجه منتشر شده، تراز عملیاتی سال آینده با احتساب موارد فرابودجه‌ای و هدفمندی یارانه‌ها به یک هزار و ۸۰۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که در سال ۱۴۰۳، کسری تراز عملیاتی در کانالی نزدیک به ۳۰۰ همت قرار داشت. به نظر می‌‌رسد علت این افزایش شدید و ناگهانی در کسری تراز عملیاتی، وارد کردن موارد فرابودجه‌ای و هدفمندی‌ یارانه‌ها به داخل جداول بودجه باشد. تا پیش از این، این موارد در خارج از جداول بودجه و به همین دلیل در کسری تراز عملیاتی لحاظ نمی‌شدند.
بودجه شفاف تر شده است
در همین رابطه مهدی پازوکی، اقتصاددان با اشاره به ارقام کلی اعلام شده در بخش اول بودجه سال ۱۴۰۴ گفت: درآمدهای جاری دولت با رشد ۴۲ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۳ به ۲ هزار و ۲۷۵ همت رسیده است. این نشان‌دهنده بهبود در توانایی دولت برای جمع‌آوری منابع مالی از طریق ابزارهای مختلف است.
او افزود: درآمدهای مالیاتی با افزایش ۳۹ درصدی به ۱۷۰۰ همت رسیده است. این رشد نشان می‌دهد که دولت توانسته است پایه‌های مالیاتی را گسترش دهد یا از ابزارهای مالیاتی بهتری استفاده کند. همچنین، رشد ۸۵ درصدی درآمد گمرکی به ۲۶۴ همت، احتمالاً نتیجه اصلاحاتی در تعرفه‌ها یا بهبود در کنترل واردات و صادرات است.
به گفته پازوکی از سوی دیگر نکات منفی در این ارام بودجه وجود دارد. بزرگترین مشکل در بودجه آینده، کسری تراز عملیاتی است که به ۱۸۰۵ همت رسیده است، یعنی بیش از ۶ برابر کسری در سال ۱۴۰۳. این کسری ناشی از افزایش هزینه‌های جاری است که به ۴ هزار و ۸۱ همت رسیده است. این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده مدیریت ناکارآمد هزینه‌ها یا تورم بالا در اقتصاد باشد. از سوی دیگر، افزایش درآمدهای مالیاتی و گمرکی اگرچه در کوتاه‌مدت مثبت است، اما ممکن است فشار بیشتری بر کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان وارد کند. این مسئله می‌تواند به رکود اقتصادی یا افزایش فرار مالیاتی منجر شود، به ویژه در شرایط اقتصادی ناپایدار.
اگرچه رشد درآمدها، به ویژه در حوزه مالیات‌ها و گمرک، جنبه مثبت بودجه است، اما کسری شدید تراز عملیاتی و افزایش قابل‌توجه هزینه‌ها نگرانی جدی ایجاد می‌کند. در صورت عدم اصلاح این روند، فشار بیشتری بر اقتصاد کشور و مالیات‌دهندگان وارد خواهد شد و ممکن است توانایی دولت برای مدیریت هزینه‌ها و تأمین نیازهای عمومی کاهش یابد.