آرمان امروز: بر اساس اعلام مرکز پژوهش های مجلس مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی که به وضعیت تاهل و تجرد در جامعه پرداخت، از تغییرات الگوهای همسرگزینی و سن ازدواج خبر داد. این گزارش که در تابستان امسال در سایت این مرکز منتشر شد، به تغییرات سن ازدواج و میزان تجرد و تاهل افراد در بازه ۱۲ ساله از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ پرداخت. براساس آنچه پژوهشگران این گزارش اعلام کرده اند در این بازه ۱۲ ساله شاهد افزایش میانگین سن ازدواج و تغییرات الگوهای همسرگزینی و معیارهای انتخاب شریک زندگی بوده ایم، به نحوی که در بررسی فراوانی ازدواج، کاهش حدود ۴۵ درصدی نرخ ازدواج از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۱۴۰۲ را شاهد هستیم. در این گزارش سن ازدواج به لحاظ رفتاری، تغییرات نرخ ازدواج، نرخ تجرد، سن ازدواج، الگوهای همسرگزینی از قبیل تغییرات الگوی بازازدواج و پراکنش جغرافیایی ازدواج به لحاظ نگرشی و نیز تغییرات نگرش به ضرورت ازدواج، سن ازدواج، ملاک های انتخاب همسر مناسب و نگرش نسبت به جایگاه خانواده در امر ازدواج جوانان مورد بررسی قرار گرفته است.
در مساله سن ازدواج به این اشاره شده است که افزایش میانگین سن ازدواج یکی از تغییرات مهم در تحولات خانواده محسوب می شود که بر متغیرهای دیگر از جمله ملاک های انتخاب همسر، مشارکت خانواده در ازدواج جوانان، نگرش مثبت به ضرورت ازدواج نیز اثرگذار است. علاوه بر این، افزایش سن ازدواج بر دیگر رخدادهای جمعیتی ازقبیل فرزندآوری و نرخ باروری اثر منفی داشته و به طور کلی با توجه به کاهش عمر خانواده، تحقق کارکردهای آن با چالش روبه رو می شود. ازسوی دیگر، سن بحرانی بروز تغییرات قابل توجه در الگوی همسرگزینی ۳۰ سالگی بوده که در برخی استان های کشور سن ازدواج از این سن عبور کرده و در کل کشور با ثبت میانگین سن ۳.۲۸ سال برای پسران در سال ۱۴۰۲ به این سن نزدیک شده است. لذا اهمیت این شاخص از حیث تغییر سبک ازدواج و تشکیل خانواده دارای اهمیت بسزایی است.
ازسوی دیگر نسبت جمعیت جوان در سن ازدواج به کل جمعیت نیز از سال ۱۳۸۵ با کاهش روبه رو بوده است. به عبارتی این استنباط وجود دارد که ازدواج صرفا به واسطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با افول روبه رو نبوده، بلکه جمعیت جوان در سن ازدواج نیز کاهش پیدا کرده و به تبع آن میزان ازدواج ها نیز روند کاهشی داشته است. بر این اساس نسبت ازدواج های ثبت شده به جمعیت جوان کشور می تواند توضیح دهنده این فرض باشد. از سال ۱۳۹۴، «اهمیت پیدا کردن، شغل و درآمد» به عنوان یکی از اولویت های اصلی و اولیه در انتخاب همسر، نشان از تغییرات نگرشی قابل توجه در جامعه است، چراکه یک ویژگی مادی در اولویت شاخص های انتخاب همسر قرار گرفته است. البته این تغییر رویکرد دو بستر اجتماعی قابل توجه دارد. مورد اول تغییر سبک زندگی مردم و افزایش تمایلات مادی و مورد دوم، بالا رفتن چالش های اقتصادی در جامعه است که نگرانی از آینده اقتصادی را افزایش داده و فرد را به سمت اولویت دهی به ملاک های اقتصادی سوق می دهد. در نتیجه ای که این تحقیق در این بحث گرفته، آمده است: «به رغم ابهام در شاخص ها و تفسیرپذیر بودن آنها که نیاز به بازنگری در شاخص های مورد بررسی و رصد را ضروری می کند، می توان گفت دو اولویت اول انتخاب پسران مولفه های انسانی، فطری و ایمانی است و این گزاره به مثابه فرصتی برای کمک به استحکام خانواده محسوب می شود. در مورد دختران این رویه در سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۷ اندکی متفاوت بوده، به گونه ای که اشتغال به عنوان یک مولفه مادی در صدر ملاک ها قرار گرفته که می توان آن را منبعث از مشکلات اقتصادی جامعه دانست. البته در سال ۱۳۹۷ جوانان، جذابیت های ظاهری را در بین سه اولویت اول انتخاب همسر مناسب برای پسران بیان کرده اند و این نشان از افزایش رویکرد مادی آنان در ملاک های انتخاب همسر است. نکته دیگر در مورد هنجار همسریابی جوانان، تغییر واکنش جامعه در حوزه کارکرد عاطفی خانواده است، به گونه ای که از گزینه اخلاق خوب به مهربانی، تفاهم و عشق رسیده است. برون ریزی تمایل به عشق در ملاک های انتخاب همسر ناشی از تمایل ذهنی به وجود عشق رمانتیک در ازدواج هاست.»