اجاره‌نشینی در ایران به‌واسطه عوامل مختلف، به‌ویژه سرمایه‌ای بودن مسکن و سازوکار سنتی بازار اجاره، متحمل تورم بالایی است و در سال‌های اخیر، به‌دلیل ضعف روزافزون توان مالی خانوارها، این گروه بیش از پیش محتاج حمایت مالی شده‌اند.
بر همین اساس، از زمان شیوع کرونا به بعد، سیاست پرداخت تسهیلات کمک‌ودیعه به مستأجران واجد شرایط به‌عنوان یک قشر آسیب‌پذیر در دستور کار دولت‌ها قرار گرفت و هر سال با تعیین منابع اختصاصی این موضوع، شرایطی برای حمایت از این مستأجران فراهم می‌شود، گرچه در عمل میزان موفقیت طرح و اعطای تسهیلات همچنان کمتر از رقمی است که بتواند مشکل کل این قشر را برطرف کند.
شرایط پرداخت وام ودیعه مسکن
در آخرین بخشنامه‌ای که بانک مرکزی برای پرداخت تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن ابلاغ کرده است این تسهیلات فقط به متقاضیان متأهل یا زنان مجرد بالای ۳۵ سال و مردان بالای ۴۵ سال پرداخت می‌شود و اولویت‌بندی متقاضیان باید بر مبنای تصویب‌نامه هیأت وزیران انجام شود.
طبق این مصوبه، اولویت پرداخت این تسهیلات، به‌ترتیب، خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی، زنان سرپرست خانواده، خانواده‌های دارای ۳ فرزند و بیشتر، زوج‌های جوان و خانوارهای دهک‌های پایین درآمدی هستند.
چطور وام ودیعه بگیریم؟
در کنار معیارهای مربوط به اولویت‌بندی خانوارها و شرایط سنی مجردان برای دریافت وام ودیعه مسکن، متقاضی این تسهیلات باید دارای اجاره‌نامه جاری با کد رهگیری از بنگاه املاک یا سامانه خودنویس باشد.
همچنین متقاضی باید اطلاعات اقامتگاه استیجاری خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کرده باشد تا امکان ثبت درخواست وام کمک‌ودیعه مسکن در سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن وزارت راه و شهرسازی به نشانی saman.mrud.ir را پیدا کند.
با این توضیحات، مستأجرانی که قرارداد اجاره دست‌نویس یا فاقد کد رهگیری دارند یا قرارداد سال‌های قبل را به‌صورت دستی تمدید کرده‌اند باید قرارداد خود را در سامانه خودنویس ثبت و کد رهگیری دریافت کنند. دریافت کد رهگیری در این سامانه رایگان است و مؤجر و مستأجر می‌توانند خودشان بدون دخالت بنگاه نیز این کار را انجام دهند.
پس از این اقدامات، مستأجر با ورود به سامانه حمایتی وزارت راه و شهرسازی از بخش تسهیلات ودیعه درخواست خود را ثبت می‌کند و بعد از پایش اطلاعات، در صورت واجد شرایط بودن، از طریق پیامک برای تعیین بانک فراخوان می‌شود و بعد از تعیین مبلغ درخواستی و انتخاب بانک، ادامه کار را در بانک انجام می‌دهد.
مستأجرانی که فرم جیم آنها سبز است، یعنی تاکنون از حمایت‌های دولتی حوزه مسکن استفاده نکرده‌اند و از سال ۹۵ ملک مسکونی به نام آنها ثبت نشده، واجد شرایط دریافت وام ودیعه هستند. همچنین متقاضیانی که در سال‌های قبل وام ودیعه گرفته‌اند مشمول دریافت دوباره این تسهیلات نیستند، مگر اینکه تسویه تسهیلات قبلی آنها در بانک ثبت شده باشد.
چقدر وام ودیعه پرداخت شد؟
آخرین آمارهایی که از سوی دفتر طرح‌ریزی و پایش طرح‌های مسکن وزارت راه و شهرسازی از وضعیت پرداخت تسهیلات ودیعه مسکن منتشر شده حاکی از این است که تاکنون بیش از ۲میلیون نفر برای دریافت این تسهیلات در سامانه saman.mrud.ir ثبت نام کرده‌اند که از این تعداد یک میلیون و ۹۳۲هزار و ۸۰۳نفر حائز شرایط شناخته شده و یک میلیون و ۴۲۷هزار و ۷۳۲نفر برای دریافت تسهیلات ودیعه مسکن به بانک‌ها معرفی شده‌اند.
نکته قابل توجه این است که از مجموع متقاضیان معرفی‌شده به بانک فقط به ۶۰۶هزار و ۱۲۸متقاضی تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن پرداخت شده است؛ یعنی در این طرح در قیاس با متقاضیان واجد شرایط، کمتر از ۳۱.۴ درصد موفق به دریافت وام شده‌اند.
مبلغ وام ودیعه
براساس مصوبه شورای پول و اعتبار، سقف مبلغ تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن برای سال ۱۴۰۳ در شهر تهران ۲۰۰ میلیون تومان، در مراکز استان‌ها ۱۵۰ میلیون تومان، در سایر شهرها ۱۰۰ میلیون تومان و در مناطق روستایی ۴۰ میلیون تومان تعیین شده است. طبق این مصوبه، سود تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن ۲۳ درصد و حداکثر دوره بازپرداخت آن ۵ سال تعیین شده است.
بررسی آمارهای مربوط به پرداخت تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن نشان می‌دهد کل ۶۰۶ هزار و ۱۲۸ متقاضی این تسهیلات درمجموع ۵۵ هزار و ۷۱۴ میلیارد تومان تسهیلات گرفته‌اند. به عبارت دیگر، سرانه پرداخت این وام به هر متقاضی حدود ۹۱ میلیون و ۹۱۸ هزار تومان بوده است.
