روزنامه «آرمان امروز» در گفت‌وگویی با کارشناسان به بررسی یکی از معضلات پنهان جامعه، یعنی خانواده‌های پرآشوب پرداخته است. این خانواده‌ها که در محیط بسته خانه‌های خود زندگی می‌کنند و کمتر صدایشان به بیرون می‌رسد، در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی خطرناک قرار دارند. این آسیب‌ها می‌توانند تأثیرات منفی قابل توجهی بر اعضای خانواده، به ویژه کودکان، بگذارند. آمارهای ارائه‌شده در این زمینه نگران‌کننده است و نشان می‌دهد بیش از نیمی از جامعه ایران، چه به صورت ناخواسته و چه خودخواسته، در معرض این آسیب‌ها قرار دارند.
سیدجواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کشور، در این باره می‌گوید: «اگر خانواده‌ها را بر اساس روابط بین زن و مرد به سه دسته پرآشوب، خاموش و متعادل تقسیم کنیم، بیش از ۶۰ درصد خانواده‌های ایرانی در دسته‌های پرآشوب و خاموش قرار می‌گیرند.» این آمار نشان‌دهنده جمعیتی حدود پنجاه میلیون نفر است، به این معنا که تنها حدود ۳۴ میلیون نفر در خانواده‌های متعادل زندگی می‌کنند که توانایی مقابله با آسیب‌های اجتماعی را دارند.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که اخیراً اعلام شده سن شروع مصرف دخانیات در ایران به ۹ سال کاهش یافته است. حسینی در این رابطه تأکید می‌کند: «خانواده نه تنها در مسئله اعتیاد، بلکه در بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دیگر نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. تحلیل‌های ثانویه و فراتحلیل‌ها نشان می‌دهد که خانواده بیش از ۹۰ درصد در شیوع اعتیاد تأثیرگذار است. متأسفانه روند آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد در حال افزایش است و سن ابتلا به این آسیب‌ها نیز کاهش یافته است. اعتیاد و طلاق دو آسیبی هستند که بیشترین تأثیر را بر شبکه‌های اجتماعی دارند.»
وی همچنین به اهمیت رابطه والدین و فرزندان اشاره کرده و می‌گوید: «راه توسعه، تعاملات گرم است. زمانی که بتوانیم عدالت را برقرار کرده و نابرابری‌ها را کاهش دهیم، به تعاملات گرم نیاز داریم. تمام برنامه‌ها و اقدامات باید معطوف به این موضوع باشند تا بتوانیم مشکلات را کنترل کنیم. خانواده همچنان مهم‌ترین نهاد در شکل‌گیری شخصیت انسان است و شخصیت بنیادین هر فرد در خانواده شکل می‌گیرد.»
**مهارت‌های ارتباطی در خانواده‌های پرآشوب گم می‌شود**
امیرمحمود حریرچی، جامعه‌شناس، در مورد تأثیر خانواده‌های پرآشوب و خاموش که در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند، می‌گوید: «متأسفانه افزایش اضطراب و افسردگی در جامعه به دلیل عوامل اقتصادی و سیاسی، تأثیر منفی مستقیمی بر ساختار خانواده گذاشته است. تنش‌های مداوم در خانواده‌ها ممکن است کودکان را به سمت رفتارهای تهاجمی یا انزواطلبانه سوق دهد. زمانی که خانواده‌ها مهارت‌های اجتماعی لازم را به فرزندان منتقل نکنند، کودکان ممکن است نتوانند ارتباطات سالم برقرار کنند و در نتیجه به سمت مصرف سیگار یا مواد مخدر گرایش پیدا کنند. برخی افراد نیز ممکن است به دلیل عدم کنترل در خانواده به رفتارهای مجرمانه روی آورند.»
حریرچی بر لزوم اتخاذ تدابیر دولتی برای بهبود وضعیت خانواده‌ها تأکید می‌کند و می‌افزاید: «افزایش مراکز مشاوره رایگان برای خانواده‌ها، ارائه خدمات روان‌شناسی و آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض از جمله اقدامات ضروری است. همچنین حمایت مالی و اقتصادی از خانواده‌ها و تصویب قوانین حمایتی در زمینه مقابله با خشونت خانگی نیز بسیار مهم است.»
**اقتصاد، عامل اصلی آشفتگی خانواده‌ها**
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، نیز معتقد است که مشکلات اقتصادی نقش اصلی در ایجاد بحران در ساختار خانواده‌ها دارند. وی می‌گوید: «در یک اقتصاد ضعیف، فرصت‌های شغلی کم و دستمزدها پایین است، که این موضوع باعث می‌شود سرپرستان خانوار در تأمین نیازهای خانواده با مشکل مواجه شوند. این شرایط حتی ممکن است مادران را نیز به سمت اشتغال سوق دهد. مشکلات مالی رابطه بین والدین را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این موضوع بر کیفیت تربیت فرزندان تأثیر منفی می‌گذارد.»
اقلیما همچنین به تأثیر اقتصاد ضعیف بر آموزش اشاره کرده و می‌گوید: «ضعف اقتصادی خانواده‌ها احتمال پیشرفت تحصیلی فرزندان را کاهش می‌دهد و این تنها بخشی از پیامدهای منفی اقتصاد ضعیف برای خانواده‌ها است.»