روابط ایران و روسیه که در طول تاریخ بارها با چالش‌های سخت مواجه شده، امروز در مرحله‌ای قرار دارد که می‌توان آن را نمادی از همکاری‌های پایدار و آینده‌نگر دانست. این موضوع در یادداشتی که توسط سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در نشریه «راسیاسیوودنیا روسیه» منتشر شد، مورد بررسی قرار گرفت.
عراقچی در این یادداشت تأکید کرد که روابط دو کشور نه تنها به تقویت همکاری‌های دوجانبه کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز نقش‌آفرینی مشترک در تحولات منطقه‌ای و جهانی نیز هست. ایران و روسیه به عنوان دو قدرت بزرگ، نقش مهمی در شکل‌دهی به نظم نوین جهانی دارند. ایران با موقعیت استراتژیک خود در مرکز جغرافیای انرژی و تجارت بین‌الملل و روسیه با منابع غنی و صنعت پیشرفته، پتانسیل بالایی برای همکاری دارند.
وی افزود که این دو کشور علاوه بر اشتراکات جغرافیایی و اقتصادی، در اصول بنیادین نیز مشابه یکدیگر هستند. هر دو کشور مخالف اقدامات یکجانبه و مداخله غیرقانونی در امور داخلی دیگر کشورها هستند. همکاری ایران و روسیه تنها یک تعامل دوجانبه نیست، بلکه پیامی برای تمام کشورهایی است که به حاکمیت ملی، عدالت و چندجانبه‌گرایی اعتقاد دارند.
عراقچی به امضای قرارداد ۲۰ ساله بین ایران و روسیه اشاره کرد و گفت این توافق تنها یک سند سیاسی نیست، بلکه نقشه راهی برای آینده است. این موافقتنامه تمامی جنبه‌های همکاری دو کشور را پوشش می‌دهد و بر سه حوزه اصلی تمرکز دارد:
۱. **همکاری اقتصادی**: اقتصاد به عنوان نیروی محرکه روابط بین‌المللی، در این توافق مورد توجه ویژه قرار گرفته است. پروژه کریدور شمال-جنوب که ایران را به روسیه و از آنجا به اروپا و آسیا متصل می‌کند، یکی از نمونه‌های این همکاری است. این پروژه باعث کوتاه‌تر شدن مسیرهای تجاری و کاهش هزینه‌ها خواهد شد. همچنین، تجارت و سرمایه‌گذاری بین دو کشور در سال گذشته ۱۵ درصد رشد داشته و این روند با توافق جدید شتاب بیشتری خواهد گرفت.
۲. **فناوری و علم**: ایران و روسیه هر دو دارای پتانسیل بالایی در زمینه تحقیقات علمی هستند. این توافقنامه بستری را برای اشتراک دانش و همکاری در حوزه‌هایی مانند فناوری نانو، هوافضا، هوش مصنوعی و علوم پزشکی فراهم می‌کند. این همکاری‌ها نه تنها در سطح دولتی، بلکه بین دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی دو کشور نیز گسترش خواهد یافت.
۳. **فرهنگ و گردشگری**: یکی از جنبه‌های کمتر دیده‌شده روابط بین‌الملل، اهمیت مبادلات فرهنگی است. این توافقنامه با تسهیل سفر گردشگران و ایجاد برنامه‌های فرهنگی مشترک، به دو کشور کمک می‌کند تا یکدیگر را بهتر درک کنند.
عراقچی همچنین به مشارکت فعال ایران و روسیه در سازمان‌هایی مانند سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اشاره کرد و گفت این سازمان‌ها مدل جدیدی از همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی را تعریف می‌کنند. این همکاری‌ها به نمایندگی از قدرت‌های نوظهور و مخالفان نظم تک‌قطبی، بستری برای هم‌افزایی بیشتر ایران و روسیه ایجاد می‌کند.
وی همچنین بر اهمیت همکاری‌های امنیتی و دفاعی بین دو کشور تأکید کرد و گفت ایران و روسیه تجربه ارزشمندی در مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی دارند. این مشارکت نه تنها منافع دو کشور، بلکه منافع صلح جهانی را نیز تأمین می‌کند. برخلاف ادعای برخی رسانه‌ها، این تعامل نه با هدف تهدید، بلکه برای تقویت امنیت مشترک و حفظ ارزش‌های انسانی است.
عراقچی در پایان یادداشت خود ابراز امیدواری کرد که سال ۲۰۲۵ سال صلح، عدالت و عقلانیت باشد و این توافقنامه فصل جدیدی در روابط ایران و روسیه بگشاید که به نفع هر دو کشور و جامعه جهانی باشد.