به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حجت‌الاسلام مرتضی رحیمیان، محقق و پژوهشگر، در پاسخ به سؤالی درباره دلایل فاصله گرفتن برخی افراد از نماز، توضیحاتی ارائه کرد که در ادامه می‌خوانید.
**عوامل روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی دوری از نماز**
رحیمیان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه‌نیوز بیان کرد که در طول سفرهای تبلیغی خود به نقاط مختلف کشور، با افراد زیادی درباره نماز صحبت کرده و دریافته است که دلایل دوری از نماز بسیار متنوع است. هر فردی ممکن است به دلایل خاصی از نماز فاصله بگیرد و به انگیزه‌های متفاوتی نیز به آن بازگردد. برای مثال، برخی پس از سفرهای زیارتی مانند زیارت امام رضا(ع) یا پیاده‌روی اربعین، تغییر کرده و به نماز روی می‌آورند، در حالی که برخی دیگر حتی پس از چندین سفر، تغییری در رفتارشان ایجاد نمی‌شود. برخی نیز پس از تجربه‌های سخت زندگی، مانند بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه، به نماز گرایش پیدا می‌کنند.
**تأثیر محیط و روابط اجتماعی**
رحیمیان به موردی اشاره کرد که فردی کاملاً بی‌نماز بود، اما پس از ازدواج با همسری نمازخوان، به دلیل علاقه و احترام به همسرش، به نماز روی آورد. همسرش نیز به مرور زمان تحت تأثیر او، نماز را جدی‌تر گرفت و این موضوع باعث تقویت ایمان هر دو شد. از سوی دیگر، برخی افراد به دلیل شبهات ذهنی یا گره‌های فکری از نماز دوری می‌کنند. این شبهات ممکن است شامل سؤالاتی درباره ضرورت نماز، زبان عربی، حجاب یا حتی نقش عبادت در زندگی باشد.
**نمونه‌ای از شبهات جوانان**
رحیمیان به نمونه‌ای از یک مادر اشاره کرد که با او تماس گرفته و گفته بود فرزندش با وجود استعداد درخشان و موفقیت‌های تحصیلی، نماز نمی‌خواند. پس از صحبت با این جوان، مشخص شد که او سؤالات عمیقی درباره نماز دارد: «چرا باید نماز بخوانیم؟ خدا چه نیازی به نماز ما دارد؟ چرا باید به زبان عربی نماز بخوانیم؟ چرا باید حجاب داشته باشم؟ آیا عبادت فقط خدمت به خلق نیست؟ من به دیگران خدمت می‌کنم، پس آیا نماز خواندن ضرورتی دارد؟ افرادی که نماز می‌خوانند، گاهی کارهای ناشایست مانند اختلاس انجام می‌دهند؛ پس نماز چه فایده‌ای دارد؟»
این جوان به مدت یک ساعت و ۴۰ دقیقه سؤالاتش را مطرح کرد و رحیمیان به تک‌تک آنها پاسخ داد. در نهایت، وقتی سؤالاتش تمام شد، از او پرسید: «حالا نماز می‌خوانی؟» پاسخ داد: «باید بیشتر فکر کنم.» رحیمیان به مادرش توصیه کرد که فعلاً به او فشار نیاورد و اجازه دهد فرزندش با آرامش به این موضوعات فکر کند. این رویکرد با آموزه‌های قرآنی نیز همسو است: «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّی یسْمَعَ کَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ» (سوره توبه، آیه ۶). این آیه تأکید می‌کند که اگر کسانی درباره اسلام سؤالات یا شبهاتی دارند، باید فرصت داده شوند تا بدون فشار، به تحقیق و تفکر بپردازند.
حدود ۲۰ روز بعد، مادر آن جوان تماس گرفت و گفت فرزندش نمازخوان شده و حتی پرسیده بود چگونه برای نماز صبح بیدار شود.
**سوءاستفاده از نماز و تأثیر آن بر جوانان**
رحیمیان به این موضوع اشاره کرد که برخی جوانان، به ویژه دانشجویان، با شبهات فکری مواجه هستند. برخی از این شبهات به رفتارهای نادرست افرادی برمی‌گردد که با وجود نمازخوان بودن، مرتکب اعمال ناشایست می‌شوند. این موضوع نیازمند دو نوع پاسخ است: اولاً، حاکمیت باید با افرادی که از نماز سوءاستفاده می‌کنند، برخورد قاطعانه داشته باشد. ثانیاً، باید شبهات فکری افراد به درستی پاسخ داده شود.
رحیمیان در این زمینه مثالی از امام حسین(ع) و شمر زد و گفت: «امام حسین(ع) نماز می‌خواند و انسان خوبی بود، درست است؟» جوان پاسخ داد: «بله.» سپس پرسید: «شمر هم نماز می‌خواند، اما انسان بدی بود، درست است؟» جوان باز هم پاسخ مثبت داد. رحیمیان ادامه داد: «پس چرا به جای نگاه کردن به امام حسین(ع)، به شمر نگاه می‌کنی؟ آیا این که شمر از نماز سوءاستفاده کرد، دلیل می‌شود تو هم نماز نخوانی و به دین ضربه بزنی؟»
این موضوع را می‌توان با مثال دانشگاه نیز توضیح داد: اگر کسی از دانشگاه سوءاستفاده کند و کارهای نادرست انجام دهد، آیا این دلیل می‌شود که ما فرزندانمان را به دانشگاه نفرستیم؟ خیر، ما باید به فرزندانمان بیاموزیم که از دانشگاه و درس به خوبی استفاده کنند. به همین ترتیب، باید به جوانان یادآوری کنیم که نماز فواید و آثار مثبت بسیاری دارد و سوءاستفاده برخی افراد از نماز، دلیلی برای ترک آن نیست.