موضوع ازدواج کودکان، یکی از مسائل مهم فرهنگی و اجتماعی است که همچنان در برخی مناطق کشور مشاهده می‌شود. اخیراً زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، اعلام کرده است که این پدیده در دو یا سه استان کشور رخ می‌دهد. اما سوال اینجاست که کدام استان‌ها بیشتر با این چالش مواجه هستند و شرایط اقتصادی آن‌ها چگونه است؟
ازدواج در سنین پایین، به ویژه زیر ۱۸ سال، پدیده‌ای است که به گفته کارشناسان، پیامدهای منفی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به همراه دارد. این موضوع نه تنها بر زندگی فردی که درگیر آن است، بلکه بر زندگی فرزندان او نیز تأثیر می‌گذارد. اگرچه پسران نیز ممکن است در سنین پایین مجبور به ازدواج شوند، اما بیشترین قربانیان این پدیده دختران هستند. محرومیت از دوران کودکی، عدم بلوغ فکری و اجتماعی، افزایش نرخ طلاق، مشکلات تحصیلی، آسیب‌های روانی و خطرات جسمی در دوران بارداری و زایمان، از جمله عواقب این نوع ازدواج‌ها است. همچنین، این پدیده می‌تواند چرخه فقر و ناآگاهی را در نسل‌های بعدی نیز تداوم بخشد.
در ایران، قانون مدنی سن ازدواج را برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین کرده است. با این حال، در سنین پایین‌تر نیز با اجازه ولی و تأیید دادگاه، امکان ازدواج وجود دارد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان این سوال را مطرح می‌کنند که چگونه کودکان زیر ۱۸ سال اجازه انجام برخی فعالیت‌ها مانند گرفتن گواهینامه رانندگی یا انعقاد قراردادهای تجاری را ندارند، اما می‌توانند ازدواج کنند؟
زهرا بهروزآذر در جریان سفر اخیر هیئت دولت به خوزستان اعلام کرد که پدیده کودک همسری در دو یا سه استان کشور دیده می‌شود. او این موضوع را ناشی از خرده‌فرهنگ‌های حاکم بر برخی مناطق دانست و تأکید کرد که برای مقابله با این پدیده، نیاز به همکاری فعالان محلی در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی است. بهروزآذر همچنین اشاره کرد که این پدیده در کشور شیوع گسترده‌ای ندارد، اما حتی یک مورد از آن نیز زیاد است.
با این حال، آمار دقیقی از تعداد ازدواج‌های کودکان در سال‌های اخیر منتشر نشده است. آخرین گزارش‌های مرکز آمار ایران مربوط به زمستان ۱۴۰۱ است که در آن تعداد ازدواج‌ها و طلاق‌ها بر حسب سن افراد ارائه شده است. بر اساس این گزارش‌ها، میانگین سن اولین ازدواج در مردان ۲۸.۲ سال و در زنان ۲۴ سال بوده است. همچنین، میانگین سن ازدواج در مردان ۳۱.۳ سال و در زنان ۲۶.۴ سال گزارش شده است. جالب اینجاست که میانگین سن ازدواج در مناطق شهری همواره بالاتر از مناطق روستایی است.
بر اساس گزارش‌های رسانه‌ها، استان‌هایی مانند خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و سیستان و بلوچستان بیشترین آمار ازدواج کودکان را دارند. در مقابل، استان‌های ایلام و سمنان کمترین تعداد ازدواج‌های زیر ۱۸ سال را ثبت کرده‌اند. کارشناسان معتقدند که علاوه بر عوامل فرهنگی و اجتماعی، مسائل اقتصادی نیز در این پدیده نقش دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که استان‌هایی با نرخ بالای بیکاری و تورم، بیشتر با این چالش مواجه هستند.
در نهایت، با توجه به عدم انتشار آمار دقیق و به‌روز، ارزیابی دقیق وضعیت کودک همسری در کشور دشوار است. اما آنچه مسلم است، این پدیده نیازمند توجه جدی و اقدامات مؤثر برای کاهش و ریشه‌کنی آن است.