محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در ششمین همایش ویژه فرماندهان و کارکنان ستاد فرماندهی سپاه، بر ضرورت جلوگیری از ایجاد دوقطبی در فضای مذاکرات تأکید کرد. وی اشاره کرد که در هفتههای اخیر برخی رسانهها و افراد تلاش کردهاند موضوع مذاکره را به یک مسئله سیاسی دو قطبی تبدیل کنند.
با آغاز به کار دولت چهاردهم، رئیسجمهور عنوان «دولت وفاق» را برای کابینه خود انتخاب کرد. این نامگذاری نشاندهنده رویکرد دولت در جهت ایجاد همگرایی ملی، تعامل سازنده با گروههای مختلف سیاسی و تلاش برای حل چالشهای کشور از طریق وحدت و همدلی است. برخی تحلیلگران این اقدام را نشانهای از تلاش دولت برای کاهش شکافهای سیاسی و اجتماعی و حرکت به سمت تصمیمگیریهای فراگیر میدانند. با این حال، موفقیت دولت در تحقق این شعار به عملکرد آن در عرصههای داخلی و بینالمللی وابسته است.
در دولت چهاردهم، موضوع مذاکره با کشورهای خارجی، به ویژه آمریکا، بار دیگر به یکی از مباحث داغ محافل سیاسی تبدیل شده است. در کنار این مباحث، موضوع دوقطبیسازی نیز برجسته شده است. تجربه قبلی مذاکرات هستهای و توافق برجام نشان داد که این مذاکرات منجر به شکلگیری یک دوقطبی شدید در جامعه ایران شد. مذاکراتی که در ابتدا با امید به رفع تحریمها و بهبود وضعیت اقتصادی آغاز شد، در نهایت به یک جدال داخلی تبدیل شد و گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی را در برابر یکدیگر قرار داد.
حسن هانیزاده، کارشناس مسائل بینالملل، در گفتوگو با خبرنگار فارس، درباره راهکارهای جلوگیری از دوقطبیسازی در موضوعات مهم اظهار داشت: یکی از مسائل مورد توجه جریانهای سیاسی، بحث مذاکره با آمریکا و کشورهای اروپایی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی با در نظر گرفتن اختلافنظرهای موجود در جامعه درباره ادامه مذاکرات، موضع نهایی خود را اعلام کردهاند. ایشان تأکید کردند که مذاکره با آمریکا مشکلات را حل نخواهد کرد.
هانیزاده ادامه داد که ایران در گذشته نیز مذاکرات طولانی و پیچیدهای با آمریکا و غرب داشته که در نهایت به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ منجر شد. با این حال، در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، رئیسجمهور وقت آمریکا، از این توافق خارج شد و از آن زمان تاکنون، تحریمهای متعددی علیه ایران اعمال شده است. در چنین شرایطی، آنچه برای جامعه و جریانهای سیاسی اهمیت دارد، پیروی از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب است. ایشان بر این باورند که آمریکا از طریق تحریمها قصد دارد ایران را از موضع ضعف وادار به مذاکره کند، امری که برای ملت ایران و دولت چهاردهم قابلقبول نیست.
هانیزاده بیان کرد که به نظر میرسد جریانهای سیاسی کشور باید با پرهیز از حاشیهسازیها و دوقطبیها، نشستهای مشترکی برگزار کنند و برای سیاستگذاریهای داخلی و خارجی، برنامهریزی دقیقتری داشته باشند. این اتحاد و همکاری میتواند به دولت چهاردهم، به ویژه دستگاه دیپلماسی، کمک کند تا در مواجهه با مسائل منطقهای و جهانی، عملکردی هوشمندانه و منسجم داشته باشد.
ابوالفضل ظهرهوند نیز در گفتوگو با خبرگزاری فارس درباره مضرات دوقطبیسازی اظهار داشت که وضعیت دوقطبیسازی در واقع همان خروجی اصلی است که آمریکاییها دنبال میکنند، زیرا فرجام مذاکرات به هیچعنوان روشن نیست. کسانی که اکنون از مذاکره صحبت میکنند، باید توضیح دهند که اگر مذاکره کردند و نتیجه نگرفتند، چه اتفاقی خواهد افتاد. چون فرجام این مذاکرات نیز مشخص نیست. این افراد به وضوح هیچ راهکاری برای خروج از مشکلات موجود از طریق مذاکرات نمیبینند. به همین دلیل، پیامهایی میفرستند و میگویند که حتی آمادگی دارند با رئیسجمهور تماس بگیرند، در حالی که آقای ترامپ هم فرمانی صادر کرده است. اگر قرار بود مذاکره نتیجهای داشته باشد، چرا چنین فرمانی صادر کردهاند؟ به جای این کار، میتوانستند امتیاز اولیهای بدهند تا مذاکره توجیهپذیر شود، اما اکنون مذاکره هیچ توجیهی ندارد.
وی اظهار کرد که افرادی که مسیر مذاکره را دنبال کردهاند، سعی دارند از این دوقطبیسازی بهرهبرداری کنند و فشار بیاورند تا به اهداف جریانی و گروهی خود دست یابند. دولت نخست باید روشن کند که در مذاکرات، چه اهدافی دنبال میشود، چه تضمینی وجود دارد که از نشستهای مذاکره به نتیجه مطلوب برسیم و اگر به نتیجه نرسیدیم، پیامدهای این شکست چه خواهد بود. همچنین باید مقایسهای بین ضرر و زیان در صورت انجام مذاکره و عدم مذاکره انجام شود. این مقایسه میتواند به ما در اتخاذ تصمیمی روشن کمک کند.
احمدعجم، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، بیان کرد که دشمن با فضاسازی رسانهای در کشور ما در پی ایجاد دوقطبیسازی موافق و مخالف مذاکره است و باید در این زمان مردم و مسئولان هوشیاری خود را حفظ کنند تا در نقشه و زمین دشمن بازی نکنند و در تله مذاکره بدون فایده اسیر نشوند.
کارشناسان معتقدند که دشمنان برای پیشبرد توطئهها و نقشههای خود روشهای مختلفی را به کار میبندند؛ در برخی موارد، راهبرد دشمن ایجاد اختلاف میان مردم و دوقطبیسازی و چند قطبیسازی در جامعه پیرامون یک سوژه است.