بوشهر؛ استانی ثروتمند، مردمی محروم

آرمان امروز-گروه اقتصادی: مردم استان بوشهر خود را مهیای میزبانی از رئیس جمهور و هیات دولت کرده اند. استان بوشهر به دلیل وجود منابع عظیم نفت و به‌ویژه گاز پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌است. اقتصاد استان به بخش‌های کشاورزی، تجارت، دامداری، شیلات و تا حدودی زیادی به صنعت متکی است. بوشهر استانی ثروتمند است ولی متأسفانه تاکنون مردم از این ثروت به خوبی بهره‌مند نشده‌اند و این موضوع باعث افزایش فقر در استان شده است.
۷۰ درصد گاز کشور در بوشهر
اقتصاد استان بوشهر عمدتا وابسته به نفت و گاز است، به طوری که سه بخش تولید و توزیع گاز طبیعی، تولید مواد شیمایی و فرآورده‌های شیمیایی و استخراج نفت در مجموع ۸۳ درصد ارزش افزوده استان را تشکیل می‌دهند. با این وجود، بخش زیادی از ارزش افزوده استان از استان خارج می‌شود و این در حالی است که استان با چالش‌های زیست‌محیطی فراوانی مواجه است و بر این اساس لازم است وزارت نفت در مسئولیت‌های اجتماعی خود بابت جبران آسیب‌های زیان‌بار محیط زیستی اهتمام ویژه داشته باشد. با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ویژه استان بوشهر، ساکنان استان باید از رفاه بالاتری بهره‌مند باشند و این در حالیست که استان در شاخص توسعه‌یافتگی رتبه ۲۶ کشوری را دارد و جزو استان‌های محروم به حساب می‌آید و لذا بهبود رتبه استان نیازمند توجه ویژه‌ است.
استان بوشهر با مساحتی بالغ بر ۲۲.۷ هزار کیلومتر مربع حدود ۱.۴ درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده و از دو بخش جلگه‌ای و کوهستانی تشکیل شده که دارای پوشش گیاهی ضعیفی است. استان با مشکل خشکسالی و بحران آب مواجه است و ۷۰ درصد منابع آبی استان از خارج استان تامین می‌شود. استان بوشهر با ۹۶۷ کیلومتر، بیشترین مرز آبی کشور را با خلیج فارس دارد و ۷۰ درصد گاز کشور در استان بوشهر تولید می‌شود و ۹۵ درصد صادرت نفت خام کشور از پایانه خارک صورت می‌گیرد.
بوشهر، سومین اقتصاد کشور
به روایت مرکز آمار ایران، ارزش افزوده استان بوشهر در سال ۱۴۰۰ بیش از ۵۲۰ همت (هزار میلیارد تومان) بود که بیانگر سهم حدود ۵.۸ درصدی در ارزش افزوده کل کشور است و پس از استان‌های تهران و خوزستان در رتبه سوم قرار دارد. از منظر ارزش افزوده بدون نفت نیز استان بوشهر پس از استان‌های تهران و اصفهان رتبه سوم را در بین استان‌ها دارا است. بخش اعظمی از ارزش افزوده استان متعلق به شهرستان عسلویه است و این شهرستان بعد از استان فارس رتبه هفتم را در اقتصاد کشور دارد.
به طور متوسط طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، گروه نفت ۱۹ درصد ارزش افزوده استان را تشکیل می‌دهد و سهم گروه صنایع و معادن معادل ۶۷ درصد، سهم گروه خدمات معادل ۱۱ درصد و سهم گروه کشاورزی معادل ۳ درصد از ارزش افزوده استان بوده است. قابل ذکر است طی سال‌های اخیر سهم بخش نفت از ارزش افزوده استان کاهش یافته است. به طور خاص، در سال ۱۳۹۸، سه بخش تولید و توزیع گاز طبیعی با ۵۳ درصد، تولید مواد شیمایی و فرآورده‌های شیمیایی با ۲۲ درصد و استخراج نفت خام، گاز طبیعی با نزدیک به ۸ درصد، در مجموع ۸۳ درصد از ارزش افزوده استان را تشکیل می‌دادند.
رشد سالیانه تولید ناخالص داخلی استان طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ به طور متوسط معادل ۳.۳ درصد است و این در حالی است که رشد متوسط کل کشور طی دوره یاد شده ۱.۴ درصد بوده است. باید اشاره شود در سطح استان و در طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ به طور متوسط ارزش افزوده گروه صنایع و معادن سالیانه ۵.۹ درصد، ارزش افزوده گروه خدمات سالیانه ۴.۵ درصد و ارزش افزوده گروه کشاورزی سالیانه ۰.۳ درصد افزایش داشته‌اند و در مقابل ارزش افزوده گروه نفت سالیانه حدود ۶.۵ درصد افت داشته‌ است. به طور خاص، طی سال ۱۴۰۰ رشد ارزش افزوده استان ۳.۳ درصد و رشد تولید ناخالص داخلی کشور ۴.۵ درصد بوده است.
عدم استفاده از ظرفیت های بوشهر
استان بوشهر به عنوان یکی از استان‌های مهم و استراتژیک ایران، دارای پتانسیل‌های اقتصادی قابل توجهی است. این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، دسترسی به دریا و منابع طبیعی، به ویژه نفت و گاز، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، فعالیت‌های کشاورزی، شیلات و گردشگری نیز از دیگر ظرفیت‌های اقتصادی این استان به شمار می‌روند. با این حال، عدم توازن در رشد و توسعه اقتصادی بوشهر نسبت به پتانسیل‌های آن مشهود است.
دلایل این عدم توازن شامل کمبود زیرساخت‌های لازم، ضعف در جذب سرمایه‌گذاری، نداشتن برنامه‌ریزی مناسب و عدم توجه به توسعه پایدار است. همچنین، مشکلات اجتماعی و اقتصادی مانند بیکاری و مهاجرت نیروی کار نیز بر توسعه استان تأثیر منفی گذاشته‌اند.
برای برون‌رفت از این وضعیت، می‌توان به چندین راهکار اشاره کرد:
تقویت زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل، انرژی و فناوری اطلاعات به منظور جذب سرمایه‌گذاران و تسهیل فعالیت‌های اقتصادی.
توسعه صنایع تبدیلی: ایجاد صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی و شیلات برای افزایش ارزش افزوده و اشتغال‌زایی.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی: ایجاد محیطی مناسب برای سرمایه‌گذاران خارجی از طریق تسهیل قوانین و ارائه مشوق‌های مالی.
توسعه گردشگری: شناسایی و معرفی جاذبه‌های گردشگری استان و تبلیغ آن‌ها به منظور جذب گردشگران داخلی و خارجی.
آموزش و توانمندسازی نیروی کار: ایجاد برنامه‌های آموزشی برای ارتقاء مهارت‌های نیروی کار و کاهش نرخ بیکاری.
با اجرای این راهکارها، می‌توان به توسعه پایدار و متوازن استان بوشهر کمک کرد و از پتانسیل‌های اقتصادی آن بهره‌برداری بهینه نمود.