این فناوری در حوزه اقتصاد دیجیتال نقش چشمگیرتر و اساسی‌تری دارد؛ اقتصاد دیجیتال با کمک فناوری‌های تحول‌آفرینی مانند هوش‌مصنوعی، برنامه‌نویسی، کلان‌داده، رایانش ابری، بلاکچین به‌سرعت در‌حال پیش‌روی است و ارزش‌افزوده زیادی ایجاد می‌کند. در دنیای امروز به‌واسطه اقتصاد دیجیتال، میزان بهره‌وری صنایع افزایش یافته و فرصت‌های جدید شغلی زیادی به وجود آمده است. رشد ۳۰ تا ۴۰درصدی تجارت الکترونیک، کاهش پیچیدگی‌های مرتبط با قراردادهای جهانی، ارتقای کارایی زنجیره‌های تأمین جهانی، تسهیل تجارت فرامرزی از دیگر دستاورهای اقتصادی استفاده از هوش مصنوعی در اقتصاد دیجیتال است. در‌چنین شرایطی که دنیا در زمینه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری می‌کند، کشور نیز نباید از این قافله عقب بماند، بلکه باید با ایجاد زیرساخت‌های لازم از سرمایه‌های انسانی‌ای که امروزه شاهد موجی از مهاجرتشان هستیم، بهره‌مند شده و از آن برای رفع چالش‌های موجود بهره بگیریم.مسابقات بین‌المللی هوش‌مصنوعی رایان شامل مسابقات جام، مسابقات بین‌المللی هوش مصنوعی و مسابقات بین‌المللی برنامه‌سازی با هدف ترویج موضوع هوش مصنوعی و علوم کامپیوتر، دستیابی به مرجعیت علمی، ارتقای سطح علمی کشور وایجاد فرصت‌های شغلی به‌میزبانی دانشگاه صنعتی شریف و با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری آغاز شده است.جزئیات این مسابقات را درگفت‌وگو با مسئولان برگزاری بررسی کرده‌ایم.
مسابقات برنامه‌نویسی رایان در سه سطح استانی (در هشت استان)، ملی و بین‌المللی برنامه‌ریزی شده است. در مسابقات استانی نیز ۵۰ تیم سه‌نفره به رقابت می‌پردازند. تاکنون مسابقات استانی در دو استان برگزار شده است. مسابقات در سطح ملی و منطقه‌ای نیز از ۳۰ آبان برگزار خواهد شد؛ مرحله نخست به‌صورت مجازی با ۱۰۰۰شرکت‌کننده و مرحله دوم به‌صورت حضوری با ۲۵۰ نفر برگزار می‌شود. در سطح بین‌الملل نیز طراحی سؤالات مسابقه به پایان رسیده و از۳۰ مهرماه رقابت‌های مقدماتی آن آغاز شده است.نخستین دوره مسابقات بین‌المللی هوش مصنوعی رایان نیز در سه مرحله برگزار می‌شود. در‌حال حاضر شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی حوزه هوش مصنوعی در تیم‌های پنج نفره از۲۶مهرماه به‌صورت آنلاین با یکدیگر در حال رقابت هستند که در نهایت ۱۵۰ تیم برتر به مرحله بعدی وارد می‌شوند. مرحله دوم این رقابت نیز از ۱۰ تا ۲۳ آبان به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود و در نهایت ۱۰ تا ۱۵ تیم برتر به مرحله رقابت‌های نهایی راه می‌یابند.
حضور بیش از ۵۰ کشور در مسابقات بین‌المللی
حسین رفیعیان، معاون ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال در‌خصوص شرکت کشورهای خارجی در این مسابقات می‌گوید: این رویدادها در دو بخش هوش مصنوعی به‌صورت بین‌المللی و برنامه‌سازی به‌صورت ملی و بین‌المللی برگزار می‌شوند. اکنون مسابقات برنامه‌سازی این رویداد به‌صورت استانی در دو استان برگزار شده و قرار است در تمام استانها با راهبری چند استان به‌صورت مشخص برپا شود. ثبت‌نام مسابقات بین‌المللی نیز از هفته گذشته آغاز شده و تاکنون بیش از ۵۰ کشور در این مسابقات ثبت نام کرده‌اند. حدود ۴۵۰۰ نفر نیز در ثبت نام اولیه حضور دارند. هوش مصنوعی در لبه فناوری دنیا قرار دارد؛ بنابراین قصد داریم با برپایی این مسابقات مرجعیت موضوع هوش مصنوعی در منطقه را به‌دست بیاوریم. همچنین این رویدادها در بخشهای برنامه‌سازی و هوش مصنوعی میتوانند ظرفیتهای خوبی برای دانشجویان ایجاد کند. کارفرمایان نیز موضوع اشتغال را تعمیم خواهند داد. در این بین شرکت‌های دانش‌بنیان و بزرگ نیز میتوانند نقشآفرینی داشته باشند.
توسعه هوش‌مصنوعی در منطقه با مرجعیت ایران
محمدامین احمدلو، قائم‌مقام ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال می‌گوید: موضوع هوش‌مصنوعی با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که باید ایران در میان ۱۰ کشور برتر دنیا قرار گیرد، در دستور کار جدی معاونت علمی قرار دارد. از محورهای اصلی این حوزه تبدیل‌شدن به مرجعیت در سطح منطقه در حوزه هوش‌مصنوعی است؛ از این‌رو موضوع مسابقات بین‌المللی هوش مصنوعی با چنین ایدهای در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری شکل گرفت تا برند، نام و نشان اختصاصی در‌این حوزه برای ایران ایجاد شود.
وی میافزاید: این مسابقه در‌سطح ملی بزرگ‌ترین و فراگیرترین رویداد در حوزه هوش مصنوعی محسوب می‌شود. تلاش داریم با محوریت دانشگاه صنعتی شریف که نخبگان برجستهای در این حوزه دارد، مسابقهای در این حوزه ایجاد کنیم تا هم ظرفیتهای بین‌المللی متوجه ایران شود و هم رتبه علمی ایران در بخشهای مختلف ارتقا یابد. این رویداد رویکرد ترویجی و آموزشی دارد. فیلمهای آموزشی این رویداد نیز با کیفیت بالا تهیه شده و در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان به این حوزه قرار داده شده است.
وی عنوان می‌کند: همچنین با توجه به این‌که برنامه‌سازی و هوش مصنوعی از ابزارهای کلیدی برای اشتغال در دنیا شناخته می‌شوند، برگزاری این رویدادها میتواند کمک کند تا سهم قابل‌توجهی در زمینه اشتغال‌زایی دانشجویان داشته باشیم.
ترویج موضوع هوش مصنوعی با ایجاد زیرساختها
حمید ضرابی‌زاده، رئیس دانشکده کامپیوتر شریف در‌خصوص مسابقات رایان به جام‌جم می‌گوید: برای برگزاری این مسابقات ملی و بین‌المللی باید زیرساخت‌های داوری مانند جی‌پی‌یو (واحد پردازش گرافیکی) و سرورهای مناسب در کشور ایجاد کنیم و ارتقای فنی داشته باشیم. در‌حال حاضر مقداری تجهیزات را فراهم کرده‌ایم و مسابقات را پیش بردهایم. همچنین برگزاری چنین رویدادهایی باعث ارتقا و ترویج موضوع هوش‌مصنوعی در برخی از دانشگاه‌های ایران می‌شود؛ در مورد دانشگاه‌هایی که تاکنون مسابقات برنامه‌نویسی در سطح وسیع برگزار نکردهاند، قطعا برپایی چنین مسابقاتی در این دانشگاه‌ها به ارتقای سطح دانشجویان برگزارکننده کمک زیادی می‌کند.
وی میافزاید: تنها ملاک ما در برگزاری این رویداد، معرفی دستاوردهای علمی و تعیین برگزیدگان و منتخبان این مسابقه نیست. برپایی مسابقه بهانهای است برای ترویج این موضوع برای افرادی که یادگیری ماشین و یادگیری ژرف را فراگرفتهاند. ایجاد زیرساخت، ارتقای فنی و علمی، افزایش مهارت‌های تیمی و حل مسأله همگی در این مسیر و با این هدف رخ میدهند.وی اظهارمیکند: صنایع مرتبط با حوزه فناوری و اطلاعات نیز خواهان جذب نیروهای انسانی توانمند در حل مسأله هستند؛ از این‌رو برپایی این رویدادها فرصتی فراهم می‌کند که شرکت‌های حوزه هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی، شرکت‌کنندگان توانمند این حوزه را شناسایی و جذب کنند. دانشجویان نیز در بازه زمانی یک‌سال و نیم میتوانند با حقوق و مزایای دولتی و بیمه تجربه صنعتی کسب کنند و به راحتی جذب بازار شوند.
هوش مصنوعی؛ پایه انقلاب صنعتی چهارم
محمد حسین رهبان، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف و دبیر بخش هوش مصنوعی مسابقات و رویداد ملی و بین‌المللی رایان با اشاره به این‌که هوش مصنوعی پایه انقلاب صنعتی چهارم است تصریح می‌کند: تمام صنایع و مشاغل را دگرگون می‌کند. بهره‌وری صنایع را افزایش میدهد و مشاغل جدیدی را ایجاد می‌کند. این تحولات به سرعت در حال رخ دادن هستند، زیرا با بحث اقتصاد دیجیتال ارتباط دارند. این حوزه اکنون به‌شدت در‌حال توسعه است؛ از این رو اگر در این زمینه غفلت کنیم، عقب‌ماندگی غیر‌قابل جبرانی خواهیم داشت. برگزاری چنین رویدادهایی باعث می‌شود نخبگان کشور را امیدوار کنیم که ما هم میتوانیم در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم. همچنین میتوانیم گامی در جهت نگهداشت نیروهای نخبه‌مان در کشور داشته باشیم. وی میافزاید: از سوی دیگر برپایی چنین رویدادهایی باعث می‌شوند در پیشبرد علوم مشارکت داشته باشیم و در این حوزه‌ها به‌روز بمانیم؛ زیرا کسانی که درگیر این مسابقات می‌شوند با موضوعهای روز علم هوش مصنوعی و اعتمادپذیری آشنایی پیدا می‌کنند. از بعد دیگر، برای برگزاری این مسابقه‌ها نیاز به یک ساختار و زیرساخت‌های محاسباتی داریم تا راهحلهایی که شرکت‌کنندگان ارسال می‌کنند مورد ارزیابی قرار گیرند. این رویدادها میتوانند به توسعه این زیرساختها کمک کنند. همچنین شرکت‌کنندگان هر تیم ضمن حل مسائل روز هوش مصنوعی میتوانند مهارت‌های نرم و سخت بالایی کسب کنند. در نهایت دستاورد آنها نیز به مقاله بنیادی‌ای منجر می‌شود که به حل سه مسأله بنیادی هوش مصنوعی میپردازد.
مسابقات برنامه‌نویسی رایان در سه سطح استانی (در هشت استان)، ملی و بین‌المللی برنامه‌ریزی شده است. در مسابقات استانی نیز ۵۰ تیم سه‌نفره به رقابت می‌پردازند. تاکنون مسابقات استانی در دو استان برگزار شده است. مسابقات در سطح ملی و منطقه‌ای نیز از ۳۰ آبان برگزار خواهد شد؛ مرحله نخست به‌صورت مجازی با ۱۰۰۰شرکت‌کننده و مرحله دوم به‌صورت حضوری با ۲۵۰ نفر برگزار می‌شود. در سطح بین‌الملل نیز طراحی سؤالات مسابقه به پایان رسیده و از۳۰ مهرماه رقابت‌های مقدماتی آن آغاز شده است.نخستین دوره مسابقات بین‌المللی هوش مصنوعی رایان نیز در سه مرحله برگزار می‌شود. در‌حال حاضر شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی حوزه هوش مصنوعی در تیم‌های پنج نفره از۲۶مهرماه به‌صورت آنلاین با یکدیگر در حال رقابت هستند که در نهایت ۱۵۰ تیم برتر به مرحله بعدی وارد می‌شوند. مرحله دوم این رقابت نیز از ۱۰ تا ۲۳ آبان به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود و در نهایت ۱۰ تا ۱۵ تیم برتر به مرحله رقابت‌های نهایی راه می‌یابند.
حضور بیش از ۵۰ کشور در مسابقات بین‌المللی
حسین رفیعیان، معاون ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال در‌خصوص شرکت کشورهای خارجی در این مسابقات می‌گوید: این رویدادها در دو بخش هوش مصنوعی به‌صورت بین‌المللی و برنامه‌سازی به‌صورت ملی و بین‌المللی برگزار می‌شوند. اکنون مسابقات برنامه‌سازی این رویداد به‌صورت استانی در دو استان برگزار شده و قرار است در تمام استانها با راهبری چند استان به‌صورت مشخص برپا شود. ثبت‌نام مسابقات بین‌المللی نیز از هفته گذشته آغاز شده و تاکنون بیش از ۵۰ کشور در این مسابقات ثبت نام کرده‌اند. حدود ۴۵۰۰ نفر نیز در ثبت نام اولیه حضور دارند. هوش مصنوعی در لبه فناوری دنیا قرار دارد؛ بنابراین قصد داریم با برپایی این مسابقات مرجعیت موضوع هوش مصنوعی در منطقه را به‌دست بیاوریم. همچنین این رویدادها در بخشهای برنامه‌سازی و هوش مصنوعی میتوانند ظرفیتهای خوبی برای دانشجویان ایجاد کند. کارفرمایان نیز موضوع اشتغال را تعمیم خواهند داد. در این بین شرکت‌های دانش‌بنیان و بزرگ نیز میتوانند نقشآفرینی داشته باشند.
توسعه هوش‌مصنوعی در منطقه با مرجعیت ایران
محمدامین احمدلو، قائم‌مقام ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال می‌گوید: موضوع هوش‌مصنوعی با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که باید ایران در میان ۱۰ کشور برتر دنیا قرار گیرد، در دستور کار جدی معاونت علمی قرار دارد. از محورهای اصلی این حوزه تبدیل‌شدن به مرجعیت در سطح منطقه در حوزه هوش‌مصنوعی است؛ از این‌رو موضوع مسابقات بین‌المللی هوش مصنوعی با چنین ایدهای در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری شکل گرفت تا برند، نام و نشان اختصاصی در‌این حوزه برای ایران ایجاد شود.
وی میافزاید: این مسابقه در‌سطح ملی بزرگ‌ترین و فراگیرترین رویداد در حوزه هوش مصنوعی محسوب می‌شود. تلاش داریم با محوریت دانشگاه صنعتی شریف که نخبگان برجستهای در این حوزه دارد، مسابقهای در این حوزه ایجاد کنیم تا هم ظرفیتهای بین‌المللی متوجه ایران شود و هم رتبه علمی ایران در بخشهای مختلف ارتقا یابد. این رویداد رویکرد ترویجی و آموزشی دارد. فیلمهای آموزشی این رویداد نیز با کیفیت بالا تهیه شده و در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان به این حوزه قرار داده شده است.
وی عنوان می‌کند: همچنین با توجه به این‌که برنامه‌سازی و هوش مصنوعی از ابزارهای کلیدی برای اشتغال در دنیا شناخته می‌شوند، برگزاری این رویدادها میتواند کمک کند تا سهم قابل‌توجهی در زمینه اشتغال‌زایی دانشجویان داشته باشیم.
ترویج موضوع هوش مصنوعی با ایجاد زیرساختها
حمید ضرابی‌زاده، رئیس دانشکده کامپیوتر شریف در‌خصوص مسابقات رایان به جام‌جم می‌گوید: برای برگزاری این مسابقات ملی و بین‌المللی باید زیرساخت‌های داوری مانند جی‌پی‌یو (واحد پردازش گرافیکی) و سرورهای مناسب در کشور ایجاد کنیم و ارتقای فنی داشته باشیم. در‌حال حاضر مقداری تجهیزات را فراهم کرده‌ایم و مسابقات را پیش بردهایم. همچنین برگزاری چنین رویدادهایی باعث ارتقا و ترویج موضوع هوش‌مصنوعی در برخی از دانشگاه‌های ایران می‌شود؛ در مورد دانشگاه‌هایی که تاکنون مسابقات برنامه‌نویسی در سطح وسیع برگزار نکردهاند، قطعا برپایی چنین مسابقاتی در این دانشگاه‌ها به ارتقای سطح دانشجویان برگزارکننده کمک زیادی می‌کند.
وی میافزاید: تنها ملاک ما در برگزاری این رویداد، معرفی دستاوردهای علمی و تعیین برگزیدگان و منتخبان این مسابقه نیست. برپایی مسابقه بهانهای است برای ترویج این موضوع برای افرادی که یادگیری ماشین و یادگیری ژرف را فراگرفتهاند. ایجاد زیرساخت، ارتقای فنی و علمی، افزایش مهارت‌های تیمی و حل مسأله همگی در این مسیر و با این هدف رخ میدهند.وی اظهارمیکند: صنایع مرتبط با حوزه فناوری و اطلاعات نیز خواهان جذب نیروهای انسانی توانمند در حل مسأله هستند؛ از این‌رو برپایی این رویدادها فرصتی فراهم می‌کند که شرکت‌های حوزه هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی، شرکت‌کنندگان توانمند این حوزه را شناسایی و جذب کنند. دانشجویان نیز در بازه زمانی یک‌سال و نیم میتوانند با حقوق و مزایای دولتی و بیمه تجربه صنعتی کسب کنند و به راحتی جذب بازار شوند.
هوش مصنوعی؛ پایه انقلاب صنعتی چهارم
محمد حسین رهبان، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف و دبیر بخش هوش مصنوعی مسابقات و رویداد ملی و بین‌المللی رایان با اشاره به این‌که هوش مصنوعی پایه انقلاب صنعتی چهارم است تصریح می‌کند: تمام صنایع و مشاغل را دگرگون می‌کند. بهره‌وری صنایع را افزایش میدهد و مشاغل جدیدی را ایجاد می‌کند. این تحولات به سرعت در حال رخ دادن هستند، زیرا با بحث اقتصاد دیجیتال ارتباط دارند. این حوزه اکنون به‌شدت در‌حال توسعه است؛ از این رو اگر در این زمینه غفلت کنیم، عقب‌ماندگی غیر‌قابل جبرانی خواهیم داشت. برگزاری چنین رویدادهایی باعث می‌شود نخبگان کشور را امیدوار کنیم که ما هم میتوانیم در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم. همچنین میتوانیم گامی در جهت نگهداشت نیروهای نخبه‌مان در کشور داشته باشیم. وی میافزاید: از سوی دیگر برپایی چنین رویدادهایی باعث می‌شوند در پیشبرد علوم مشارکت داشته باشیم و در این حوزه‌ها به‌روز بمانیم؛ زیرا کسانی که درگیر این مسابقات می‌شوند با موضوعهای روز علم هوش مصنوعی و اعتمادپذیری آشنایی پیدا می‌کنند. از بعد دیگر، برای برگزاری این مسابقه‌ها نیاز به یک ساختار و زیرساخت‌های محاسباتی داریم تا راهحلهایی که شرکت‌کنندگان ارسال می‌کنند مورد ارزیابی قرار گیرند. این رویدادها میتوانند به توسعه این زیرساختها کمک کنند. همچنین شرکت‌کنندگان هر تیم ضمن حل مسائل روز هوش مصنوعی میتوانند مهارت‌های نرم و سخت بالایی کسب کنند. در نهایت دستاورد آنها نیز به مقاله بنیادی‌ای منجر می‌شود که به حل سه مسأله بنیادی هوش مصنوعی میپردازد.
جذب برنامهسازان ماهر توسط شرکت‌های کامپیوتری
به عقیده محمدعلی آبام، معاون آموزشی دانشکده کامپیوتر شریف و دبیر بخش برنامه‌سازی مسابقات و رویداد ملی و بین‌المللی رایان اکنون بسیاری از شرکت‌های کامپیوتری نیازمند جذب برنامهسازان ماهر هستند. وی خاطرنشان می‌کند: هرچند اکنون دانشگاه‌ها نیروهای متخصصی در این حوزه تربیت می‌کنند اما مهارت لازم صرفا با آموزش فراهم نمیشود. دانشجویان باید درگیر آزمونهای برنامه‌سازی شوند و با بهرهگیری از آموزشها مهارت‌های تیمیشان را افزایش دهند و روی مسائلی که به خلاقیت نیاز دارد، تفکر کنند. قطعا برگزاری مسابقات ملی و بین‌المللی در این زمینه بسیار میتواند نقش تأثیرگذاری داشته باشد. وی میافزاید: پیشبینی می‌شود در این رویداد بیش از ۱۰هزار نفر شرکت‌کننده خارجی و داخلی به‌صورت غیر‌حضوری شرکت داشته باشند. همچنین مسابقات حضوری نیز با حضور ۱۰۰نفر برگزار شود. این رویدادها مشابه مسابقات المپیاد کامپیوتر است. در المپیادهای کامپیوتر دانشآموزان تلاش می‌کنند مهارت‌های برنامهسازیشان را در رشته کامپیوتر افزایش دهند. تا‌به‌حال در سطح دانشجویی چنین مسابقهای نداشتیم که به‌صورت حضوری برگزار شود، ازاین‌رو این رویداد میتواند توانمندیهای دانشجویان را ارتقا دهد و از سوی دیگر باعث شود شرکت‌های جویای نیروی انسانی نیز بتوانند از توانمندیهای این افراد بهره‌مند شوند.
source